Στην καρδιά της παλιάς πόλης της Νάξου, λίγα βήματα κάτω από το ιστορικό Κάστρο, στέκει σχεδόν σιωπηλά ο Ιερός Ναός του Προφήτη Ηλία — ένας ναός (σ.σ. εορτάζει σήμερα) που δεν είναι απλώς θρησκευτικό τοπόσημο, αλλά ζωντανό τεκμήριο ιστορίας, κοινωνικής ζωής και καλλιτεχνικής μνήμης. Ο πίνακας του σπουδαίου ζωγράφου Πολύκλειτου Ρέγκου, φιλοτεχνημένος το 1957, αποτυπώνει με ευαισθησία και ακρίβεια τη ζωή γύρω από την εκκλησία, προσφέροντάς μας μια μοναδική ματιά στην καθημερινότητα της εποχής.
Πολύκλειτος Ρέγκος: Ο καλλιτέχνης της νησιωτικής Ελλάδας
Αλήθεια, πόσοι το ξέρουμε; Ο Πολύκλειτος Ρέγκος (1903–1984), γεννήθηκε στο Χαλκί της Νάξου, υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ζωγράφους του 20ού αιώνα. Το έργο του είναι στενά δεμένο με την αρχιτεκτονική και τη λαϊκή ζωή των Κυκλάδων και ιδιαίτερα της γενέτειράς του. Στον πίνακα αυτόν αποτυπώνει την Παλιά Χώρα της Νάξου όπως πραγματικά ήταν: ανθρώπινη, απλή, αλλά γεμάτη χαρακτήρα και ζωή. Στο κάτω αριστερό μέρος του έργου, διακρίνεται το κουρείο του μικρασιάτη πρόσφυγα Σιδερή Πετρά, ένας καθημερινός χώρος-σύμβολο της κοινωνικής συνοχής και της ένταξης των προσφύγων στο νησί, που αργότερα μετατράπηκε σε κομμωτήριο του γιου του, Γιώργου.
Ο Ναός του Προφήτη Ηλία: Σημείο πνευματικής και ιστορικής αναφοράς
Χτισμένος πιθανότατα τον 17ο ή 18ο αιώνα, ο Προφήτης Ηλίας της Αγοράς αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα θρησκευτικά και αρχιτεκτονικά μνημεία της Χώρας Νάξου. Παρά τη μικρή του κλίμακα, ο ναός αυτός συγκεντρώνει σπουδαία καλλιτεχνικά και λατρευτικά χαρακτηριστικά, όπως εικόνες του Αγγέλου του Κρητός, δασκάλου του Ελ Γκρέκο, και μια εντυπωσιακή λιθόστρωση στο εσωτερικό, που αναδεικνύει τη σχέση του χώρου με την τοπική πέτρα και την παράδοση.
Όμως, η φθορά του χρόνου δεν έχει αφήσει ανεπηρέαστο αυτό το μικρό στολίδι της παλιάς πόλης. Η ανάγκη για αποκατάσταση είναι επιτακτική — και γι’ αυτό έρχεται ως ανακούφιση η πληροφορία πως επίκειται προγραμματική σύμβαση ανάμεσα στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και είτε το Δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων ή την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, με σκοπό την πλήρη αποκατάσταση του ναού.
Μνήμη, κοινότητα και αναγέννηση
Ο Προφήτης Ηλίας δεν είναι μόνο ένα θρησκευτικό σημείο αναφοράς. Είναι ένας χώρος που μίλησε στις γενιές των Ναξιωτών. Περικυκλωμένος κάποτε από εργαστήρια, κουρεία και κατοικίες, τα στενά σοκάκια να δημιουργούν ένα σχεδόν θεατρικό σκηνικό ζωής, η εκκλησία ήταν σημείο συνάντησης, κοινωνικής ζωής και πνευματικής ηρεμίας. Το έργο του Ρέγκου δεν απεικονίζει απλώς την αρχιτεκτονική — καταγράφει έναν τρόπο ζωής που χάνεται.
Το βλέμμα στο μέλλον
Η αποκατάσταση του Προφήτη Ηλία δεν είναι μόνο έργο συντήρησης ενός παλιού ναού· είναι πράξη σεβασμού προς την ιστορία, την τέχνη και την ταυτότητα της Νάξου. Στην εποχή της ταχύτητας και της τουριστικής υπερκατανάλωσης, η διατήρηση τέτοιων σημείων αυθεντικότητας αποτελεί υποχρέωση αλλά και επένδυση στο μέλλον της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Όπως ο Ρέγκος αφουγκράστηκε με το πινέλο του τον παλμό της Νάξου, έτσι και σήμερα, με έργα σαν αυτό, μας θυμίζει ότι πίσω από τα τουριστικά καρτ ποστάλ, υπάρχει πάντα μια πραγματική, αληθινή, πολύτιμη ζωή που αξίζει να προστατεύεται και να φωτίζεται.
Εικόνα άρθρου: “Προφήτης Ηλίας της Αγοράς”, Πολύκλειτος Ρέγκος, Νάξος 1957
Πηγή εικόνας: Ανάρτηση της Τίνας Δημητροκάλλη (μέσω των social media)
. Μια προγραμματική σύμβαση ανάμεσα στον Δήμο Νάξου και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων δρομολογεί την πλήρη αποκατάσταση του ιστορικού ναού.){kind=link}