Μελέτη που δημοσιεύεται στη σημερινή (3/10) έκδοσης της επιθεώρησης «Science» υποστηρίζει ότι αποτελέσματα έρευνας που πραγματοποίησαν επιστήμονες από Βέλγιο και Βρετανία δείχνουν τη πόλη Κινσάσα του Κονγκό ως την …πατρίδα του AIDS τη δεκαετία του 20
Η συζήτηση για το πώς ξεκίνησε το AIDS είναι μεγάλη και συνεχώς έχουμε νέες αποκαλύψεις. Η πανδημία ξέσπασε στα τέλη της δεκαετίας του ’80 και έως σήμερα έχει μολύνει σχεδόν 75 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, κοστίζοντας τη ζωή στα σχεδόν 36 εκατομμύρια από αυτούς, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ). Μάλιστα, η υποσαχάρειος Αφρική παραμένει η περιοχή του κόσμου με τα περισσότερα κρούσματα. Υπολογίζεται ότι σχεδόν 1 στους 20 ενήλικες είναι φορείς του ιού HIV, αναλογία που αντιπροσωπεύει το 71% του συνολικού αριθμού των φορέων σε όλο τον κόσμο. Ποιες όμως είναι οι ρίζες του; Πρόκειται για ένα… λάθος εργαστηρίου, ή για μία ασθένεια που δεν μπόρεσε να ελεγχτεί εν τη γενέσει της και μεταμορφώθηκε στην σύγχρονη μάστιγα της ανθρωπότητας;
Η τελευταία έκδοση της επιθεώρησης «Science» δίνει απάντηση και ενδεχομένως να αποτελέσει την αρχή της λύσης του τεράστιου αυτού προβλήματος για όλους μας. Οι ρίζες της πανδημίας βρίσκονται στην πόλη Κινσάσα της σημερινής Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό, απ’ όπου ξεκίνησε τη δεκαετία του ‘20, όπως αναφέρουν επιστήμονες από το Βέλγιο και τη Βρετανία.
Το μυστήριο θέλησαν να επιλύσουν οι βρετανοί και βέλγοι επιστήμονες (από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και το Πανεπιστήμιο του Leuven), οι οποίοι προσπάθησαν να δημιουργήσουν το «γενεαλογικό δέντρο» του ιού για να βρουν τους πιο μακρινούς προγόνους του. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Dr Όλιβερ Πάιμπας, καθηγητή Εξέλιξης & Λοιμωδών Νοσημάτων στην Οξφόρδη, ανέλυσαν τις μεταλλαγές στο γονιδίωμα του ιού HIV και τις ταξινόμησαν χρονικά. Και αυτό, διότι κάθε φορά που συμβαίνει μία μεταλλαγή, αφήνει ένα «αποτύπωμα» που δεν μπορεί να εξαλειφθεί.
«Διαβάζοντας» την αλληλουχία αυτών των μεταλλαγών, οι επιστήμονες κατέγραψαν την πορεία του ιού HIV στο πέρασμα του χρόνου – και έφτασαν στην δεκαετία του ’20 και στην πόλη Κινσάσα. Ο HIV αποτελεί μεταλλαγμένη μορφή του αντίστοιχου ιού ανοσοανεπάρκειας των χιμπαντζήδων (simian immunodeficiency virus – SIV), ο οποίος πιστεύεται ότι πέρασε στους ανθρώπους μέσω της επαφής με το μολυσμένο κρέας των σκοτωμένων ζώων.
Υποστηρίζουν στην έρευνά τους ότι η Κινσάσα παρουσίαζε εκείνη την εποχή τον «ιδανικό συνδυασμό» πληθυσμιακής ανάπτυξης, αγοραίου έρωτα και μετακίνησης του πληθυσμού μέσω σιδηροδρόμων, που επέτρεψε την εξάπλωση του ιού. Ρόλο έπαιξε επίσης η χρήση μη αποστειρωμένων συρριγγών στις κλινικές υγείας της εποχής (σ.σ. η αποστείρωσή τους καθιερώθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1960). Ο HIV είναι γνωστό πως είχε μεταδοθεί τότε από πρωτεύοντα θηλαστικά και πιθήκους σε ανθρώπους τουλάχιστον 13 φορές, πιθανόν μέσω του κυνηγιού ή του χειρισμού κρέατος προερχόμενου από τη ζούγκλα. Ωστόσο μόνο ένα απ’ αυτά τα κρούσματα μετάδοσης του ιού οδήγησε στην ανθρώπινη πανδημία που έχει μολύνει σχεδόν 7 εκατ. ανθρώπους, αναφέρει το πανεπιστήμιο σε δελτίο Τύπου που εξέδωσε.
Τη δεκαετία του 1920 (και έως το 1966), η Κινσάσα λεγόταν Λέοπολντβιλ και αποτελούσε τμήμα του Βελγικού Κονγκό. Όπως τονίζει δε ο Dr Πάιμπας: «Ήταν μία πολύ μεγάλη και ταχύτατα αναπτυσσόμενη πόλη, που προσέλκυε τεράστιους αριθμούς εργατών, οι οποίοι διατάραξαν την ισορροπία των δύο φύλων. Οι άντρες σύντομα έγιναν διπλάσιοι από τις γυναίκες, με συνέπεια να αναπτυχθεί γρήγορα το εμπόριο του σεξ και να αυξηθεί κατακόρυφα η συχνότητα των σεξουαλικώς μεταδιδομένων νοσημάτων, όπως καταδεικνύουν τα ιατρικά αρχεία της εποχής. Για την αντιμετώπιση αυτών των νοσημάτων λογικά θα χρησιμοποιούνταν όσα ιατρικά μέσα είχαν στη διάθεσή τους οι γιατροί της εποχής – και σε αυτά τα μέσα συμπεριλαμβάνονται οι ενέσεις».
Ένα άλλο χαρακτηριστικό γνώρισμα εκείνης της εποχής ήταν η μαζική χρήση του σιδηροδρόμου. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’40, σχεδόν ένα εκατομμύριο άνθρωποι είχαν χρησιμοποιήσει τα τραίνα της Κινσάσα, με αποτέλεσμα ο ιός να βρεθεί σύντομα στην γειτονική πόλη Μπράζαβιλ και στην επαρχία εξορύξεων Κατάνγκα. Η ανάπτυξη της Κινσάσα διήρκησε λίγες δεκαετίες, αλλά όταν τελείωσε ο ιός είχε ήδη αρχίσει να εξαπλώνεται σε όλο τον κόσμο, καταλήγουν οι ερευνητές. Και όπως σημειώνει στον επίλογο των δηλώσεων του ο Dr Πάιμπας «Φαίνεται πως ένας συνδυασμός παραγόντων στις αρχές του 20ού αιώνα στην Κινσάσα δημιούργησε μια ‘τέλεια καταιγίδα’ για την ανάδυση του HIV, οδηγώντας σε μια γενικευμένη επιδημία με ακάθεκτη ορμή που διαδόθηκε στην υποσαχάρεια Αφρική».
