Στο απόλυτο σκότος του βυθού του Ειρηνικού Ωκεανού, οι επιστήμονες ανακάλυψαν πως παράγεται οξυγόνο, όχι όμως από ζώντες οργανισμούς, αλλά από αλλόκοτους «πατατοειδείς» μεταλλικούς όγκους που εκπέμπουν σχεδόν τόσο ηλεκτρισμό όσο οι μπαταρίες ΑΑ.
Σχεδόν το ήμισυ του οξυγόνου που αναπνέει η ανθρωπότητα, προέρχεται από τους ωκεανούς της Γης. Ωστόσο, πριν από την πρόσφατη ανακάλυψη, εθεωρείτο πως μόνον έμβιοι οργανισμοί, όπως φυτά και φύκια, ήταν ικανά να παράγουν οξυγόνο μέσω της διαδικασίας της φωτοσύνθεσης – η οποία προϋποθέτει φως.
Εδώ, σε βάθος 4 χιλιομέτρων, όπου δεν μπορεί να εισδύσει το φως του ηλίου, το οξυγόνο φαίνεται να παράγεται από φυσικά μεταλλικά «οζίδια» που διασπούν το θαλασσινό νερό -H2O- σε υδρογόνο και οξυγόνο.
«Είδα για πρώτη φορά το φαινόμενο το 2013 – όταν μια τεράστια ποσότητα οξυγόνου παραγόταν στον βυθό, σε συνθήκες απόλυτου σκότους» εξηγεί ο επικεφαλής της έρευνας, καθηγητής Άντριου Σουίτμαν από τη Σκωτσέζικη Εταιρεία Θαλάσσιας Επιστήμης. «Τότε, απλώς το αγνόησα γιατί είχα διδαχθεί πως οξυγόνο παράγεται μόνο μέσω φωτοσύνθεσης. Τελικά, συνειδητοποίησα πως για χρόνια αγνοούσα την πιθανώς τεράστια αυτή ανακάλυψη» παραδέχεται.
Η ανακάλυψη έγινε στη ζώνη Κλάριον-Κλίπερτον (Clarion-Clipperton Zone, CCZ), μία αβυσσαλέα επιφάνεια που εκτείνεται μεταξύ Χαβάης και Μεξικού, όπου αρκετές εταιρείες εξόρυξης σχεδιάζουν αποστολές για τη συγκέντρωση των οζιδίων αυτών.
Rare-earth metal-bearing nodules on the dark, deep seafloor can create oxygen—called ‘dark oxygen’—according to a paper published in @NatureGeosci. https://t.co/vjCbvSZxJF pic.twitter.com/kkClvh4jun
— Nature Portfolio (@NaturePortfolio) July 22, 2024
«Λειτουργούν σαν μπαταρίες»
Τα οζίδια αυτά σχηματίζονται όταν τα διαλυμένα στο θαλασσινό νερό μέταλλα σωρεύονται σε θραύσματα κοχυλιών ή άλλα συντρίμμια, μια διαδικασία που διαρκεί εκατομμύρια χρόνια.
Και επειδή τα εξογκώματα αυτά περιέχουν μέταλλα όπως το λίθιο, το κοβάλτιο και ο χαλκός -τα οποία χρησιμοποιούνται στην κατασκευή μπαταριών- πολλές εταιρείες εξόρυξης αναπτύσσουν τεχνολογία για τη συλλογή τους και τη μεταφορά τους στην επιφάνεια.
Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι οι μεταλλικοί όζοι είναι σε θέση να παράγουν οξυγόνο ακριβώς επειδή λειτουργούν σαν μπαταρίες.
«Αν βάλετε μια μπαταρία στο θαλασσινό νερό, αρχίζει να φουσκώνει», εξήγησε ο καθηγητής Σουίτμαν «Αυτό συμβαίνει επειδή το ηλεκτρικό ρεύμα διασπά στην πραγματικότητα το θαλασσινό νερό σε οξυγόνο και υδρογόνο [που είναι οι φυσαλίδες]. Πιστεύουμε ότι αυτό συμβαίνει με αυτά τα οζίδια στη φυσική τους κατάσταση».
«Είναι σαν μια μπαταρία σε έναν φακό», πρόσθεσε. «Αν βάλεις μια μπαταρία, δεν ανάβει. Βάζεις δύο και έχεις αρκετή τάση για να ανάψει ο φακός. Έτσι, όταν οι κόνδυλοι κάθονται στον πυθμένα σε επαφή μεταξύ τους, λειτουργούν συνδυαστικά, σαν πολλαπλές μπαταρίες».
SOS από τους επιστήμονες
Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο καθηγητής Σουίτμαν, το «σκοτεινό οξυγόνο» που παράγεται, θα μπορούσε να υποστηρίξει τη ζωή στον πυθμένα της θάλασσας.
Η ανακάλυψη των επιστημόνων που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Geoscience, εγείρει νέες ανησυχίες σχετικά με τους κινδύνους των εξορυκτικών εταιρειών σε μεγάλα βάθη της θάλασσας.
Πάνω από 800 θαλάσσιοι επιστήμονες από 44 χώρες συγκεντρώνουν υπογραφές, τονίζοντας τους περιβαλλοντικούς κινδύνους και καλώντας για παύση των εξορυκτικών δραστηριοτήτων.
Στα βάθη του ωκεανού -για την οποία, όπως λέγεται, ο άνθρωπος γνωρίζει λιγότερα σε σχέση με τη Σελήνη- ανακαλύπτονται διαρκώς νέα είδη ζωής. Και η ανακάλυψη αυτή υποδεικνύει πως τα οζίδια αυτά θα μπορούσαν να παράγουν οξυγόνο, υποστηρίζοντας τη θαλάσσια ζωή.
Όπως σημειώνει ο καθηγητής Μάρεϊ Ρόμπερτς, θαλάσσιος βιολόγος από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου και ένας από τους επιστήμονες που υπέγραψαν την προειδοποιητική έκκληση, «υπάρχουν ήδη συντριπτικές αποδείξεις ότι η εξόρυξη κοιτασμάτων οζιδίων στα θαλάσσια βάθη θα καταστρέψει οικοσυστήματα που μόλις αρχίσαμε να κατανοούμε».
«Επειδή αυτά τα πεδία καλύπτουν τόσο τεράστιες περιοχές του πλανήτη μας, θα ήταν τρελό να προχωρήσουμε στην εξόρυξη στον πυθμένα, γνωρίζοντας ότι μπορεί να αποτελούν σημαντική πηγή παραγωγής οξυγόνου».
