Από τις 13 Μαρτίου 2023, η μέση θερμοκρασία της επιφάνειας του νερού παγκοσμίως καταρρίπτει καθημερινά ρεκόρ, σύμφωνα με στοιχεία της Αμερικανικής Υπηρεσίας Ατμοσφαιρικής και Ωκεανών (NOAA).
Στις 10 Μαρτίου 2024, η μέση θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας παγκοσμίως ήταν 21,2°C, στην υψηλότερη τιμή τουλάχιστον από το 1979 που ξεκίνησαν οι δορυφορικές μετρήσεις.
Οι ευρωπαϊκές μετεωρολογικές υπηρεσίες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Σε ένα δελτίο τύπου που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη 7 Μαρτίου 2024, το Παρατηρητήριο Copernicus σημειώνει ότι η μέση θερμοκρασία της επιφάνειας του νερού τον Φεβρουάριο αυξήθηκε στους 21,06°C. Επίπεδο υψηλότερο από το προηγούμενο μηνιαίο ρεκόρ (20,98°C), που σημειώθηκε τον Αύγουστο του 2023.
«Μια ματιά στον παρακάτω χάρτη δίνει μια ιδέα για τη σοβαρότητα της κατάστασης: από τον Ειρηνικό έως τον Ινδικό Ωκεανό, μέσω της Μεσογείου και της Καραϊβικής Θάλασσας, η συντριπτική πλειονότητα των περιοχών καλύπτεται από το πορτοκαλί χρώμα, αντανακλώντας έναν μέσο όρο θερμοκρασίας υψηλότερο, ή και πολύ υψηλότερο, από αυτόν που καταγράφεται συνήθως τον Φεβρουάριο κατά την περίοδο 1991-2020, σημειώνει το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, τονίζοντας ότι οι πολύ μεγάλες περιοχές που καλύπτονται με κόκκινο χρώμα, υποδεικνύουν ότι έχει ξεπεραστεί κάθε προηγούμενο ρεκόρ.
Ο Βόρειος Ατλαντικός είχε μια εξαιρετικά θερμή χρονιά. Στα τέλη Αυγούστου, τα επιφανειακά νερά του ωκεανού ξεπέρασαν τους 25°C, με θερμοκρασιακές ανωμαλίες 1,3°C υψηλότερες από τον μέσο όρο της περιόδου 1982-2011. Τα νερά της Ιρλανδίας και της Βρετανίας έχουν πληγεί από παρατεταμένους θαλάσσιους καύσωνες, με θερμοκρασίες έως και 5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τις κανονικές τιμές του καλοκαιριού.
Η εικόνα στην Ελλάδα
Ως αποτέλεσμα των υψηλών για την εποχή θερμοκρασιών του αέρα και η επιφάνεια της θάλασσας θερμαίνεται σημαντικά, επισημαίνει ο Δρ. Κώστας Λαγουβάρδος, διευθυντής ερευνών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.
Ο χάρτης που ακολουθεί παρουσιάζει την απόκλιση της θερμοκρασίας της επιφάνειας της θάλασσας από τις κανονικές τιμές (δορυφορικές μετρήσεις). Στις 30 Μαρτίου η θερμοκρασία του νερού στα περισσότερα ελληνικά πελάγη κυμαίνεται μεταξύ 16-18 βαθμών, 2-3 βαθμούς υψηλότερα από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα. Λόγω της εμμονής των υψηλών θερμοκρασιών του αέρα και τις επόμενες ημέρες, η θερμοκρασία της θάλασσας θα παραμείνει σε υψηλά επίπεδα.
Πόσο αυξάνει τη στάθμη της θάλασσας η υπερθέρμανση του πλανήτη;
Η υπερθέρμανση του πλανήτη λόγω αύξησης στην συγκέντρωση αερίων θερμοκηπίου αδιαμφισβήτητα αποτελεί την αιτία πίσω από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Οι βασικοί μηχανισμοί με τους οποίους αυξάνεται η παγκόσμια μέση στάθμη της θάλασσας είναι δύο:
α) Η αύξηση της θερμοκρασίας του νερού προκαλεί την θερμική διαστολή του, δηλαδή την μείωση της πυκνότητας και αύξηση του όγκου του. Άμεση συνέπεια αυτών είναι η αύξηση της στάθμης της θάλασσας.
β) H αύξηση της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος οδηγεί στην αποσταθεροποίηση και σταδιακή υποχώρηση των παγετώνων προς την θάλασσα.
Οι παγετώνες είναι μεγάλα σώματα συμπιεσμένου πάγου που σχηματίζονται σε βάθος δεκαετιών ή αιώνων από την συσσώρευση χιονιού σε περιοχές πολύ χαμηλών θερμοκρασιών όπως η Γροιλανδία, η Ανταρκτική και άλλοι ορεινοί όγκοι σε μικρότερα γεωγραφικά πλάτη. Την αέναη μεγέθυνση αυτού του σώματος σταματάει κάποια στιγμή η βαρύτητα, η οποία το θέτει σε κίνηση προς την θάλασσα σαν ποτάμι πάγου με ταχυτήτα μόνο λίγων εκατοστών ή μέτρων τη μέρα. Σε συνθήκες υπερθέρμανσης, ο ρυθμός τήξης τους έχει γίνει μεγαλύτερος από τον ρυθμό αναπλήρωσης τους από φρέσκο χιόνι, οπότε έχουμε στην ουσία αύξηση της μάζας του νερού της θάλασσας και άρα της στάθμης της.
Μικρότερες αλλαγές στην παγκόσμια στάθμη της θάλασσας προκαλούν και οι μεταβολές στη συγκέντρωση υπέργειων και υπόγειων υδάτων στην στεριά λόγω φυσικών (π.χ., καιρικά φαινόμενα) και ανθρωπογενών (κατασκευή φραγμάτων, άντληση υδάτων) παραγόντων. Πρέπει εδώ να τονιστεί ότι σε τοπικό επίπεδο η άνοδος της στάθμης της θάλασσας μπορεί να είναι σημαντικά μεγαλύτερη ή μικρότερη από την παγκόσμια μέση τιμή λόγω τοπικών μεταβολών στη θερμοκρασία, στην αλατότητα, στα θαλάσσια ρεύματα, στις κάθετες μετατοπίσεις της στεριάς, σε βαρυτικές προσαρμογές από την υποχώρηση των παγετώνων και άλλους παράγοντες.
Τα συμπεράσματα
Οι προσπάθειες πολλών κλιματολόγων σήμερα εντοπίζονται στην πιο ακριβή παρατήρηση και μοντελοποίηση των παραπάνω μηχανισμών. Στόχος είναι ο προσδιορισμός της συνεισφοράς του κάθε μηχανισμού στην άνοδο που έχουμε παρατηρήσει ως σήμερα και σε αυτήν που αναμένεται να βιώσουμε τις επόμενες δεκαετίες. Τα μέχρι τώρα αποτελέσματα των ερευνών συνοψίζονται στην τελευταία (6η) έκθεση αξιολόγησης της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Αλλαγή του Κλίματος του ΟΗΕ.
Τα κυριότερα συμπεράσματα είναι τα εξής:
- Η άνοδος της παγκόσμιας στάθμης της θάλασσας την περίοδο 1901-1990 (+10 cm) οφείλεται κατά 31.9% σε θερμική διαστολή, κατά 29.3% σε υποχώρηση των παγετώνων της Γροιλανδίας, κατά 0.4% σε υποχώρηση των παγετώνων της Ανταρκτικής, κατά 52% σε υποχώρηση λοιπών παγετώνων (π.χ. Ιμαλάια, Βραχώδη Όρη, Άνδεις, Άλπεις) και κατά -14% (αρνητική συνεισφορά) σε αύξηση της συγκέντρωσης υδάτων στη στεριά.
- Η μεγαλύτερου ρυθμού άνοδος της παγκόσμιας στάθμης την περίοδο 1993-2018 (+8 cm) οφείλεται κατά 45.9% σε θερμική διαστολή, κατά 15.2% σε υποχώρηση των παγετώνων της Γροιλανδίας, κατά 8.6% σε υποχώρηση των παγετώνων της Ανταρκτικής, κατά 19.4% σε υποχώρηση λοιπών παγετώνων και κατά 10.9% σε μείωση της συγκέντρωσης υδάτων στη στεριά.
Πηγή meteo.gr
