Θεαματικά μεγάλη η μείωση των γεννήσεων παγκοσμίως – Η Ελλάδα στη φάση μείωσης πληθυσμού – Στην κορυφή βρίσκεται η Κύπρος, στον αντίποδα ο Νίγηρας
Σοκ… Συναγερμός… Υπάρχει θεαματικά μεγάλη παγκόσμια πτώση στον αριθμό των γεννήσεων ισχυρίζονται ερευνητές και μεταδίδει το BBC. Σύμφωνα με την έρευνά τους η πτώση του δείκτη γονιμότητας ήταν τέτοια που σχεδόν οι μισές χώρες αντιμετωπίζουν το «baby bust», δηλαδή την ύπαρξη μη ικανοποιητικού αριθμού παιδιών για τη διατήρηση του πληθυσμιακού τους μεγέθους. Οι ερευνητές δήλωσαν πως τα ευρήματά τους αποτέλεσαν μια «μεγάλη έκπληξη» και θα υπάρξουν βαθιές συνέπειες για τις κοινωνίες με «περισσότερους παππούδες και γιαγιάδες από εγγόνια».
Τι γίνεται με Ελλάδα
Tα ίδια στοιχεία δείχνουν ότι η Ελλάδα, είναι μεταξύ των 33 χωρών που αντιμετωπίζουν μείωση πληθυσμού από το 2010, μαζί με την Ισπανία, την Εσθονία, την Ουκρανία, τη Λευκορωσία, τη Γεωργία, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και την Ισπανία.
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο ιατρικό περιοδικό Lancet, εξέτασε τις τάσεις σε κάθε χώρα από το 1950 ως το 2017, αναφέρει το BBC. Το 1950, οι γυναίκες έκαναν, κατά μέσο όρο, 4,7 παιδιά στη ζωή τους. O δείκτης γονιμότητας μειώθηκε κατά το ήμισυ, σε 2,4 παιδιά ανά γυναίκα, υπάρχουν, ωστόσο, μεγάλες διαβαθμίσεις ανάμεσα στις χώρες. O δείκτης γονιμότητας στη Νιγηρία, στη Δυτική Αφρική, είναι 7,1 παιδιά, αλλά στην Κύπρο οι γυναίκες κάνουν ένα παιδί κατά μέσο όρο. Στο Ηνωμένο Βασίλειο το ποσοστό είναι 1,7, περίπου όσο στην πλειοψηφία των ευρωπαϊκών χωρών.
Πού πρέπει όμως να κυμαίνεται o δείκτης γονιμότητας;
Όταν ο μέσος δείκτης γονιμότητας μιας χώρας πέφτει περίπου κάτω από το 2,1 τότε οι πληθυσμοί αρχίζουν να συρρικνώνονται. Στην αρχή της έρευνας, το 1950, καμιά χώρα δεν ήταν κάτω από το όριο του 2,1. Ο καθηγητής Christopher Murray, ο διευθυντής του Institute for Health Metrics and Evaluation του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον, δήλωσε στο BBC: «Φτάσαμε σε αυτή την καμπύλη όπου μισές από τις χώρες έχουν δείκτη γονιμότητας χαμηλότερο του ορίου αντικατάστασης των γενεών, και έτσι, αν δεν συμβεί κάτι, οι πληθυσμοί σε αυτές τις χώρες θα μειωθούν.» «Είμαι μια αξιοσημείωτη μετάβαση», δήλωσε, προσθέτοντας πως το γεγονός ότι πρόκειται για τις μισές χώρες στον κόσμο προκαλεί έκπληξη ακόμα και σε ανθρώπους σαν εκείνον.
Ποιες χώρες επηρεάζονται;
Οι περισσότερο αναπτυγμένες οικονομικά χώρες, συμπεριλαμβανομένης της πλειοψηφίας των ευρωπαϊκών χωρών, των ΗΠΑ, της Νότιας Κορέας και της Αυστραλίας έχουν χαμηλότερο δείκτη γονιμότητας. Αυτό δεν σημαίνει πως ο πληθυσμός των ανθρώπων που μένει σε μια χώρα μειώνεται, τουλάχιστον ακόμα, καθώς το πληθυσμιακό μέγεθος είναι συνάρτηση του δείκτη γονιμότητας, της θνησιμότητας και της μετανάστευσης.
Μπορεί να πάρει ακόμα και μια γενιά για να να γίνουν εμφανείς οι αλλαγές στον δείκτη γονιμότητας. Αλλά ο καθηγητής Murrey δήλωσε: «Σύντομα θα μεταβούμε στο σημείο όπου οι κοινωνίες θα αντιμετωπίζουν την μείωση του πληθυσμού.» Στις μισές από τις χώρες του κόσμου εξακολουθούν να γεννούνται αρκετά παιδιά ώστε αυτές να μεγαλώνουν, αλλά όσο περισσότερες χώρες αναπτύσσονται οικονομικά, τόσο θα μειώνεται ο δείκτης γονιμότητας.
Γιατί πέφτει ο δείκτης γονιμότητας;
Η πτώση του δείκτη γονιμότητας δεν οφείλεται σε εξασθένιση των σπερματοζωαρίων ή σε κάποιον άλλον από τους λόγους που μπορεί να έρθουν στο μυαλό κάποιου όταν σκέφτεται τη γονιμότητα, αναφέρει το BBC. Αντιθέτως μειώνεται εξαιτίας τριών παραγόντων: της μειωμένης παιδικής θνησιμότητας και άρα των λιγότερων γεννήσεων, της μεγαλύτερης πρόσβασης στην αντισύλληψη και στο ότι περισσότερες γυναίκες εκπαιδεύονται και δουλεύουν. Με πολλούς τρόπους, η πτώση του δείκτη γονιμότητας αποτελεί ιστορία επιτυχίας, σημειώνει το BBC.
Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις;
Χωρίς τη μετανάστευση οι χώρες θα αντιμετωπίζουν πληθυσμούς που γερνάνε και συρρικνώνονται. Ο δρ. George Leeson, διευθυντής του Institute of Population Ageing της Οξφόρδης, ισχυρίζεται πως αυτό, δεν είναι κατ’ ανάγκη αρνητικό, αν ολόκληρη η κοινωνία προσαρμόζεται στη μεγάλη δημογραφική αλλαγή. Δήλωσε στο BBC: «Η δημογραφία επηρεάζει κάθε πτυχή της ζωής μας, απλά δείτε έξω από το παράθυρό σας τους ανθρώπους στους δρόμους, τα σπίτια, την κίνηση, την κατανάλωση, όλα οδηγούνται από τη δημογραφία.» «Ό,τι σχεδιάζουμε, όχι μόνο οδηγείται από τους αριθμούς του πληθυσμού, αλλά επίσης από την ηλικιακή δομή που αλλάζει, και κυρίως, δεν το έχουμε κατανοήσει ακόμα.» Πιστεύει πως οι χώροι εργασίας θα πρέπει να αλλάξουν και η ιδέα συνταξιοδότησης στα 68, το μέγιστο στο Ηνωμένο Βασίλειο αυτή την περίοδο, θα είναι μη βιώσιμη.
Τρόποι αντίδρασης
Η έρευνα, κομμάτι της ανάλυσης «Global Burden of Diseases», προτείνει πως οι χώρες θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους την αυξανόμενη μετανάστευση, που δημιουργεί τα δικά της προβλήματα, ή να λανσάρουν πολιτικές ενίσχυσης των γεννήσεων, που συχνά αποτυγχάνουν. Ο συγγραφέας της μελέτης, καθηγητής Murray, υποστηρίζει πως σύμφωνα με τις παρούσες τάσεις, θα υπάρχουν λίγα παιδιά και πολλοί άνθρωποι πάνω από τα 65 και αυτό καθιστά δύσκολη τη διατήρηση της παγκόσμιας κοινωνίας. «Σκεφτείτε όλες τις βαθιές κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις σε μια κοινωνία δομημένη με αυτό τον τρόπο, όπου θα υπάρχουν πιο πολλοί παππούδες και γιαγιάδες από εγγόνια.»
«Θεωρώ πως η Ιαπωνία το γνωρίζει πολύ καλά αυτό, αντιμετωπίζει τη μείωση του πληθυσμού, αλλά δεν πιστεύω πως ανησυχεί πολλές χώρες στη Δύση καθώς η χαμηλή γονιμότητα έχει αντισταθμιστεί από την μετανάστευση.» «Σε παγκόσμιο επίπεδο η μετανάστευση δεν υφίσταται ως λύση», δηλώνει ο καθηγητής Murray προσθέτοντας πως παρότι η αλλαγή ίσως επιφέρει προκλήσεις για τις κοινωνίες, πιθανότατα θα συνεπάγεται με περιβαλλοντικά οφέλη.
Τι συμβαίνει με την Κίνα;
Η Κίνα παρουσίασε αύξηση του πληθυσμού από το 1950 και από περίπου μισό δισεκατομμύριο κατοίκους έφτασε τα 1,4 δισεκατομμύρια, αναφέρει το BBC. Ωστόσο, αντιμετωπίζει επίσης προκλήσεις για τους δείκτες γονιμότητας που ήταν 1,5 το 2017 και πρόσφατα εγκατέλειψε την διάσημη πολιτική του ενός παιδιού.
Ο λόγος που οι αναπτυγμένες κοινωνίες χρειάζονται δείκτη γονιμότητας 2.1 είναι επειδή δεν επειδή δεν επιβιώνουν όλα τα παιδιά και επειδή τα νέα παιδιά είναι λίγο πιο πιθανό να είναι αρσενικά παρά θηλυκά. Αλλά η έρευνα δείχνει πως στην Κίνα για κάθε 100 κορίτσια γεννιούνται 117 αγόρια που σημαίνει πως «υποδηλώνεται μια πολύ σημαντική τάση για επιλεκτικές εκτρώσεις με βάση το φύλο και η πιθανότητα βρεφοκτονίας». Αυτό σημαίνει πως ακόμα περισσότερα παιδιά πρέπει να γεννηθούν για να διατηρηθεί σταθερός ο πληθυσμός.
Παροχή ιατρικών υπηρεσιών
Οι ερευνητές εκτιμούν ότι το ελάχιστο όριο για μια χώρα, ώστε να είναι εφικτή η επαρκής παροχή υπηρεσιών υγείας στον πληθυσμό, είναι να υπάρχουν τουλάχιστον 30 γιατροί, 100 νοσοκόμοι και πέντε φαρμακοποιοί για κάθε 10.000 κατοίκους. Το 2017 μόνο 41 χώρες ξεπερνούσαν αυτό το όριο στο ιατρικό προσωπικό και μόνο 28 χώρες στο νοσοκομειακό προσωπικό.
Σχεδόν οι μισές χώρες (92 από τις 195) έχουν λιγότερους από δέκα γιατρούς ανά 10.000 κατοίκους, ενώ 90 χώρες έχουν λιγότερους από 30 νοσοκόμους από 10.000 κατοίκους. Με «μηδέν» βαθμολογείται το Μπενίν στην υποσαχάρια Αφρική. Από την άλλη, 15 χώρες παίρνουν «άριστα» όσον αφορά τη στελέχωσή τους με ιατρικό και νοσοκομειακό προσωπικό: Νορβηγία, Σουηδία, Ελβετία, Φινλανδία, Ισλανδία, Δανία, Βέλγιο, Νέα Ζηλανδία, Γερμανία, Αυστρία, Βερμούδες, Τσεχία, Κούβα, Ανδόρα και Σλοβακία. Η έκθεση επισημαίνει, επίσης, ότι οι θάνατοι από πολεμικές συγκρούσεις και τρομοκρατικές επιθέσεις αυξήθηκαν σημαντικά κατά 118% μέσα στη δεκαετία 2007-2017, ενώ επιδεινώθηκε η επιδημία εξάρτησης από τα οπιοειδή, με τουλάχιστον τέσσερα εκατομμύρια νέα περιστατικά και περίπου 110.000 θανάτους πέρυσι (αύξηση 75% από το 2007).
Το 51,5% όλων των θανάτων του 2017 παγκοσμίως (28,8 εκατομμύρια θάνατοι από τους 55,9 εκατ. συνολικά) προκλήθηκε από μόνο τέσσερις παράγοντες κινδύνου που θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί με τις κατάλληλες αλλαγές στον τρόπο ζωής.
Με πληροφορίες από την ιστοσελίδα lifo.gr / φωτογραφία: kathimerini.gr
