Σύμφωνα με την ισπανική ιστοσελίδα El Confidencial, «Το Διοικητικό Πρωτοδικείο της Αθήνας διέταξε το Ελληνικό Δημόσιο, την Περιφέρεια Αττικής και τον Δήμο Μαραθώνα να καταβάλουν περισσότερα από μισό εκατομμύριο ευρώ συν τόκους στην οικογένεια ενός από τα θύματα της καταστροφικής δασικής πυρκαγιάς του 2018 στην περιοχή της Αττικής. Η απόφαση αυτή αποδίδει άμεση ευθύνη στις αρχές για «αμέλεια», κακό συντονισμό και έλλειψη προληπτικών μέτρων.
Η τραγωδία συνέβη στις 23 Ιουλίου 2018 και κατέστρεψε κατοικημένες περιοχές στο Μάτι και τη Νέα Μάκρη, προκαλώντας ζημιές και καταστρέφοντας κατοικίες. Στην υπόθεση που εκκρεμεί ενώπιον του δικαστηρίου, η οικογένεια ενός από τους νεκρούς μήνυσε το Δημόσιο για ηθική, υλική και ψυχολογική βλάβη.
Η υπόθεση ασκήθηκε από την ισπανική εταιρεία Navas & Cusí, η οποία ηγήθηκε της νομικής στρατηγικής μέσω της Ελληνίδας δικηγόρου της, Ροδάνθης Τζωρτζάκη.
«Οι ενάγοντες ζητούν την αναγνώριση της αλληλέγγυας και εις ολόκληρον ευθύνης του Δημοσίου, της περιφέρειας και των δήμων για την αποζημίωση των ζημιών που προέκυψαν από παρατυπίες στην πρόληψη, την προετοιμασία και την αντιμετώπιση της πυρκαγιάς του 2018», αναφέρει η απόφαση. «Δεν ελήφθησαν τα απαραίτητα προληπτικά μέτρα· η δράση ελήφθη καθυστερημένα και με ανοργάνωτο τρόπο».
Οι δικαστές απέρριψαν το επιχείρημα της «ανωτέρας βίας» που προέβαλαν οι ελληνικές αρχές και τόνισαν ότι η τραγωδία δεν ήταν αναπόφευκτη, αλλά μάλλον συνέπεια σοβαρής αδράνειας και έλλειψης συντονισμού μεταξύ των διαφόρων επιπέδων δημόσιας εξουσίας. «Δεν ελήφθησαν τα απαραίτητα προληπτικά μέτρα· η δράση ελήφθη καθυστερημένα και με ανοργάνωτο τρόπο», καταλήγει το δικαστήριο στην απόφαση.
Ευρωπαϊκό Πλαίσιο
Οι συγγενείς του αποθανόντος ισχυρίστηκαν παραβίαση του Άρθρου 2 του, το οποίο εγγυάται το δικαίωμα στη ζωή, επιπλέον του Άρθρου 5.2 του Ελληνικού Συντάγματος και διαφόρων ελληνικών νόμων περί πολιτικής προστασίας. Το δικαστήριο υιοθέτησε αυτή την επιχειρηματολογία και υπενθύμισε ότι οι αρχές «είχαν νομική υποχρέωση να ενεργούν με συντονισμένο τρόπο» σύμφωνα με τους εθνικούς και ευρωπαϊκούς κανονισμούς πολιτικής προστασίας.
Η απόφαση ορίζει την ακόλουθη αποζημίωση: 272.574,92 ευρώ για τη σύζυγο του αποθανόντος για ψυχολογικές και ηθικές βλάβες και καταστροφή κατοικιών· παρόμοια ποσά για τρία άλλα άμεσα μέλη της οικογένειας· και 150.000 ευρώ για ένα πέμπτο μέλος της οικογένειας. Το συνολικό ποσό ανήλθε σε 559.608,72 ευρώ, συν τους νόμιμους τόκους, με αλληλέγγυες και εις ολόκληρον αποζημιώσεις που επιδικάστηκαν στο Δημόσιο, την Περιφέρεια της Αττικής και τον Δήμο Μαραθώνα.
Εφαρμογή στην Ισπανία
Η εταιρεία σημειώνει ότι η υπόθεση «θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε παρόμοιες καταστροφές στην Ισπανία, όπως η DANA στη Βαλένθια ή το ηφαίστειο La Palma», καθώς ισχύει το ίδιο ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο. Η δικηγόρος υποστήριξε ότι η αστική αγωγή βασίζεται σε έναν συνδυασμό ελληνικού συνταγματικού δικαίου, ευρωπαϊκών κανονισμών πολιτικής προστασίας και νομολογίας του ΕΔΑΔ.
«Υπάρχουν ευρωπαϊκά πρότυπα που απαιτούν διοικητικό συντονισμό σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και η παρούσα απόφαση τα εφαρμόζει».
Κατά τη γνώμη της, το κλειδί είναι ότι «υπάρχουν ευρωπαϊκά πρότυπα που απαιτούν διοικητικό συντονισμό σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και η παρούσα απόφαση τα εφαρμόζει». Η απόφαση αντικατοπτρίζει αυτή τη νομική δομή με μια εξαντλητική ανάλυση του κανονιστικού πλαισίου που διέπει τις εξουσίες των πυροσβεστών, των δήμων και των περιφερειακών αρχών σε καταστάσεις ακραίου κινδύνου.
Από διαδικαστικής άποψης, η αγωγή κατατέθηκε στις 14 Ιουλίου 2023 και εκδικάστηκε σε δημόσια ακρόαση στις 11 Οκτωβρίου 2024. Η απόφαση εκδόθηκε και κοινοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2025. «Το Κράτος έχει ήδη δηλώσει ότι θα πληρώσει και δεν θα ασκήσει έφεση», δηλώνει η Τζωρτζάκη, επιβεβαιώνοντας την οριστικότητα της απόφασης.
Αυτό αποτελεί δικαστικό ορόσημο όχι μόνο λόγω της αντικειμενικής ευθύνης που αποδίδεται στο Κράτος σε μια τραγωδία φυσικής προέλευσης, αλλά και λόγω της χρήσης του ευρωπαϊκού δικαίου για την απόδοση ευθυνών στις δημόσιες αρχές για την αδράνειά τους. Σύμφωνα με τα λόγια του δικαστηρίου, «η προστασία της ανθρώπινης ζωής δεν επιτρέπει την αδράνεια. Η έλλειψη επαρκών μέτρων μετατρέπει μια φυσική καταστροφή σε μια τραγωδία που μπορεί να αποφευχθεί»”.
