Στους ακαδημαϊκούς κύκλους είναι σχεδόν άγνωστος. Στην πατρίδα του, την Ιαπωνία, ωστόσο, έχει ένα διαρκώς αυξανόμενο fun club, το οποίο αποτελείται κυρίως από οργισμένους νέους που θεωρούν πως η γεροντοκρατία εμποδίζει τη χώρα να αναπτυχθεί.
Ο λόγος για τον βοηθό καθηγητή Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ, Γιουσούκε Ναρίτα, ο οποίος πρόσφατα πρότεινε πως μια καλή λύση στην αυξανόμενη γήρανση του ιαπωνικού πληθυσμού θα ήταν όλοι οι ηλικιωμένοι να κάνουν «σεπούκου» (η τελετουργική αυτοκτονία των ατιμασμένων σαμουράι, που στη χώρα μας είναι ευρύτερα γνωστή ως «χαρακίρι»).
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Ναρίτα προκαλεί με τις δηλώσεις του. Στο πάνελ ενός δημοφιλούς τηλεοπτικού σόου της Ιαπωνίας πρόσφατα σημείωσε πως θεωρεί ότι το ζήτημα της ευθανασίας των γηραιότερων «σύντομα θα γίνει κεντρικό θέμα των κοινωνιών μας». Στο ίδιο πάνελ, ο Ιάπωνας καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τόκιο, Γιούκι Χόντα, αποκάλεσε τα σχόλιά του «σχόλια μίσους ενάντια στους αδυνάμους».
Παρ’ όλα αυτά, η δημοφιλία που γνωρίζει στην Ιαπωνία δεν είναι τυχαία. Στη χώρα με το μεγαλύτερο δημόσιο χρέος στον ανεπτυγμένο κόσμο και ένα διαρκώς γηράσκοντα πληθυσμό, πολλοί νέοι έχουν αρχίσει να κατηγορούν τις μεγαλύτερες γενεές ότι κρατούν τα σημαντικά πόστα και δεν αφήνουν τη νεολαία στο τιμόνι επιχειρήσεων και θεσμών. Είναι γεγονός ότι οι γεννήσεις στην Ιαπωνία σημειώνουν μείωση, ενώ ταυτόχρονα η χώρα είναι στις παγκόσμιες πρωταθλήτριες όσον αφορά τη μακροζωία των κατοίκων. Σε αυτό το πλαίσιο, πολλοί νέοι έχουν προσεγγίσει με συμπάθεια τις απόψεις του Ναρίτα, ο οποίος στο βιογραφικό του στο Twitter γράφει τη φράση: «Αυτά που σου απαγορεύουν να πεις, είναι συνήθως αλήθεια».
Ανησυχία για την επιρροή
Πολλοί αναλυτές ανησυχούν πως η αυξανόμενη επιρροή του Ναρίτα θα μπορούσε να οδηγήσει πολλούς να πιέσουν την κυβέρνηση προς την αλλαγή των πολιτικών της και την υιοθέτηση αυστηρών μέτρων, καθώς και στην έκρηξη βίας. Ο ίδιος, ωστόσο, σε γραπτές ερωτήσεις που του εστάλησαν με e-mail απάντησε πως «εκείνο που με απασχολεί κυρίως είναι αυτό το φαινόμενο στην Ιαπωνία κατά το οποίοι οι ίδιοι μεγιστάνες εξακολουθούν να ελέγχουν νευραλγικά πόστα στην πολιτική, στη βιομηχανία, στα μίντια και στη διασκέδαση», ενώ σχολίασε πως η προτροπή του για μαζικό «σεπούκου» ήταν μια «αφηρημένη μεταφορά». «Θα έπρεπε να έχω υπάρξει πιο προσεκτικός με τη χρήση των λέξεων. Λίγους μήνες μετά, έκανα την αυτοκριτική μου και σταμάτησα να τη χρησιμοποιώ εντελώς», πρόσθεσε.
Παρά τη γενικότερη αίσθηση σεβασμού που τρέφει η γιαπωνέζικη κοινωνία απέναντι στους γηραιότερους, αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που γίνονται στόχος αντιπάθειας. Πριν από μία δεκαετία, ο τότε υπουργός Οικονομικών Τάρο Ασο είχε πει πως οι μεγαλύτερες γενιές θα πρέπει να «βιαστούν να πεθάνουν», ενώ πέρυσι, κυκλοφόρησε στη χώρα η δυστοπική ταινία «Plan 75», στην οποία οι ηλικιωμένοι πολίτες πέθαιναν χαρούμενοι σε κέντρα κρατικά επιχορηγούμενης ευθανασίας. Τα σχόλια του Ναρίτα για «μαζική αυτοκτονία», επιπλέον, επαναφέρουν και σκοτεινές ιστορικές μνήμες καθώς στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο μέρος της νεολαίας της χώρας εστάλη σε αεροπορικές επιθέσεις αυτοκτονίας, οι γνωστοί «καμικάζι», ενώ οι Ιάπωνες στρατιώτες είχαν διατάξει εκατοντάδες οικογένειες στην Οκινάουα να αυτοκτονήσουν ώστε να μην πέσουν στα χέρια του εχθρού.
Ο Τζος Ανγκριστ (Νομπέλ Οικονομίας 2021), που είχε μαθητή του τον Ναρίτα, εξήγησε πάντως πως «πρόκειται για έναν ταλαντούχο ερευνητή. Θα ήθελα να τον δω να προοδεύει στην επιστήμη του. Είναι κρίμα να τον αποσπούν άλλα ζητήματα».
«Ή τώρα ή ποτέ»
Πριν από λίγες εβδομάδες, ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, Φούμιο Κισίντα, δήλωσε πως το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας βρίσκεται σε οριακό σημείο. «Σε λίγο καιρό δεν θα μπορούμε να στηρίξουμε άλλο τις κρατικές μας λειτουργίες. Δεν έχουμε άλλον χρόνο. Γι’ αυτό θέτουμε τη στήριξη της ανατροφής των παιδιών ως βασική προτεραιότητα της πολιτικής μας. Ή τώρα ή ποτέ», είχε δηλώσει προαναγγέλλοντας ότι η κυβέρνησή του θα διπλασιάσει τις δαπάνες σε υπηρεσίες σχετιζόμενες με παιδιά. Ο υπουργός Υγείας της χώρας εκτίμησε πως οι γεννήσεις το έτος 2022 ήταν λιγότερες από 8.000. «Είναι οι λιγότερες γεννήσεις από τότε που η χώρα ξεκίνησε να μετράει τον πληθυσμό της, το 1899», παρατήρησε με ανησυχία.
Παράλληλα, ο πληθυσμός της Ιαπωνίας έχει τον υψηλότερο μέσο όρο ηλικίας από κάθε άλλο μεγάλο κράτος του πλανήτη, με τον μέσο κάτοικο να είναι 48 ετών, καθώς και ένα από τα μεγαλύτερα προσδόκιμα ζωής, στα 85 έτη, γεγονός που την καθιστά μια «χώρα ηλικιωμένων», απασχολώντας τεράστιους κρατικούς πόρους για τα συστήματα φροντίδας και περίθαλψης κι επιβαρύνοντας περαιτέρω την οικονομία της χώρας με το μεγαλύτερο δημόσιο χρέος στον ανεπτυγμένο κόσμο.
Με πληροφορίες: ΜΟΤΟΚΟ ΡΙΤΣ, ΧΙΚΑΡΙ ΧΙΝΤΑ / THE NEW YORK TIMES
