Η αλλαγή και η μετάβαση στην θερινή ώρα αποτελεί ένα ακανθώδες ζήτημα που απασχολεί συνολικά την Ευρώπη.
Τα ξημερώματα της Κυριακής (30/3) οι δείκτες των ρολογιών μετακινήθηκαν μία ώρα μπροστά. Ειδικότερα, στη χώρα μας οι δείκτες άλλαξαν στις 03:00 τα ξημερώματα και έδειξαν 04:00, όπως και κάθε χρόνο την τελευταία Κυριακή του Μαρτίου.
Με αφορμή την μετάβαση στην θερινή ώρα σε πολλές χώρες του κόσμου, μεταξύ αυτών και η Γαλλία, η Le Monde εξηγεί γιατί η αλλαγή της ώρας αποτελεί θέμα πολιτικής και όχι μόνο αντιπαράθεσης.
Η Γαλλία πέρασε όπως προαναφέρθηκε στη θερινή ώρα το βράδυ του Σαββάτου προς ξημέρωμα Κυριακής. Το μέτρο ισχύει από το 1975, που εισήχθη για να περιοριστεί η κατανάλωση ενέργειας εν μέσω της πετρελαϊκής κρίσης. Το μέτρο αυτό, που εισήχθη για πρώτη φορά το 1916 στη Γαλλία πριν εγκαταλειφθεί το 1944, επανήλθε με διάταγμα τον Σεπτέμβριο του 1975. Προοριζόταν ως προσωρινό μέτρο για τον περιορισμό της κατανάλωσης ενέργειας εν μέσω της πετρελαϊκής κρίσης. Με τις αυξανόμενες εκκλήσεις για ενεργειακή νηφαλιότητα, η αλλαγή της ώρας θα μπορούσε να φανεί σωτήρια αλλά πολύ διατηρούν τις αμφιβολίες τους.
Ένα περίπλοκο σύστημα
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η αλλαγή της ώρας γενικεύτηκε τη δεκαετία του 1980 και εναρμονίστηκε το 2002. Το 2018, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε την κατάργησή της, αλλά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ανέβαλε την απόφαση για το 2021, χωρίς τελική συμφωνία. Ένα βασικό πρόβλημα είναι η ανάγκη συντονισμού μεταξύ των χωρών για την επιλογή θερινής ή χειμερινής ώρας, ώστε να αποφευχθεί ένα ακανόνιστο μωσαϊκό ζωνών ώρας.
Στη Γαλλία, μια ηλεκτρονική διαβούλευση το 2019 αποκάλυψε ότι το 83,74% των συμμετεχόντων ήταν υπέρ της κατάργησης της αλλαγής ώρας, ενώ πάνω από το 60% δήλωσαν ότι το έβλεπαν αρνητικά. Παράλληλα, τα υπερπόντια εδάφη της Γαλλίας δεν εφαρμόζουν την αλλαγή, καθώς βρίσκονται σε περιοχές όπου οι διαφορές στη διάρκεια της ημέρας είναι μικρότερες. Σε διεθνές επίπεδο, αρκετές χώρες όπως το Μεξικό, η Τουρκία και η Ρωσία έχουν εγκαταλείψει τις αλλαγές της ώρας.
Μη πειστικά τα λεγόμενα ενεργειακά οφέλη
Το βασικό επιχείρημα υπέρ της αλλαγής της ώρας ήταν η εξοικονόμηση ενέργειας, καθώς οι υποστηρικτές του μέτρου αναφέρουν ότι μειώνει την ανάγκη κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας για φωτισμό. Ωστόσο, σύμφωνα με τη Γαλλική Υπηρεσία Διαχείρισης Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Ademe), τα ενεργειακά οφέλη είναι περιορισμένα.
Μελέτη του 2010 έδειξε ότι η θερινή ώρα αυξάνει την πρωινή κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας αλλά τη μειώνει το βράδυ, οδηγώντας σε συνολική εξοικονόμηση 440 GWh, ποσότητα που αντιστοιχεί στον ετήσιο φωτισμό μιας πόλης όπως η Μασσαλία. Ωστόσο, η πρόοδος σε ενεργειακά αποδοτικά φωτιστικά μέσα, όπως οι LED, έχει μειώσει το όφελος αυτό. Το 2018, η εξοικονόμηση είχε πέσει στις 351 GWh, ενώ μέχρι το 2030 αναμένεται να είναι μόλις 258 GWh. Επιπλέον, επειδή το μεγαλύτερο ποσοστό της κατανάλωσης ενέργειας των νοικοκυριών σχετίζεται με τη θέρμανση και όχι με τον φωτισμό, το συνολικό όφελος αμφισβητείται.
Μια βρετανική μελέτη υποστηρίζει ότι η διατήρηση της θερινής ώρας καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου θα μπορούσε να μειώσει τους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος κατά 460 ευρώ ανά νοικοκυριό στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Τα αντιφατικά αποτελέσματα με την αλλαγή της ώρας
Ένας από τους λόγους που επικρίνεται η αλλαγή της ώρας είναι η πιθανή της επίδραση στα τροχαία ατυχήματα. Σύμφωνα με την Ένωση Πολιτών για Δίκαιη και Βιώσιμη Ώρα (Ached), μετά την επαναφορά της θερινής ώρας το 1976 καταγράφηκε αύξηση των θανάτων από τροχαία κατά 661 σε σχέση με το 1975.
Ωστόσο, μια έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το 2014 διαπίστωσε ότι οι μελέτες για το θέμα είναι αντιφατικές. Ορισμένες δείχνουν ότι η αλλαγή της ώρας βελτιώνει την οδική ασφάλεια λόγω καλύτερης ορατότητας, ενώ άλλες υποστηρίζουν ότι οι διαταραχές ύπνου αυξάνουν τον κίνδυνο ατυχημάτων.
Το 2023, ωστόσο, η γαλλική αρχή οδικής ασφάλειας αποφάσισε να επαναλάβει τη σημασία της ορατότητας σε επίπεδο οδικής κυκλοφορίας, με «ανακλαστικές διατάξεις (γιλέκο, περιβραχιόνιο, γάντια, λωρίδες σε σακίδια, σχολικές τσάντες κ.λπ.)» λίγο πριν από την αλλαγή της ώρας. Ο αριθμός των ατυχημάτων στα οποία εμπλέκονται πεζοί αυξάνεται επαναλαμβανόμενα κατά 42% τον Νοέμβριο σε σύγκριση με τον Οκτώβριο, σύμφωνα με τα στοιχεία του Observatoire national interministériel de la sécurité routière που συλλέχθηκαν μεταξύ 2015 και 2019 και πολλοί το συσχετίζουν με την αλλαγή της ώρας και την κυκλοφορία σε ώρες με κακή ορατότητα.
Οι επιπτώσεις στην υγεία και το «κοινωνικό τζετλάγκ»
Η αλλαγή της ώρας επηρεάζει τον βιορυθμό του ανθρώπινου σώματος, προκαλώντας διαταραχές ύπνου και πιθανές επιπτώσεις στην υγεία, προσθέτει η Le Monde επικαλούμενη σχετικές μελέτες. Σύμφωνα με μια σουηδική μελέτη του 2008, τις ημέρες μετά την αλλαγή της ώρας αυξάνεται ο κίνδυνος καρδιακής προσβολής, ιδίως την άνοιξη, όταν χάνεται μία ώρα ύπνου.
Μια ευρωπαϊκή μελέτη του 2015 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η αλλαγή ώρας μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες στη διάθεση και στον ύπνο, αλλά τα στοιχεία δεν είναι τέτοια που να μην χρήζουν αμφησβήτησης. Το 19% των γιατρών στη Γαλλία ανέφεραν ότι παρατηρούν αύξηση στη χρήση ηρεμιστικών κατά την περίοδο αλλαγής της ώρας. Επιπλέον, μια αμερικανική μελέτη για το «κοινωνικό τζετλαγκ» κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η θερινή ώρα μπορεί να μειώσει τον ύπνο κατά 19 λεπτά κατά μέσο όρο, κάτι που μπορεί να επηρεάσει την παραγωγικότητα και την ευεξία.
Καταλήγοντας, παρά το αρχικό επιχείρημα της εξοικονόμησης ενέργειας, η αλλαγή της ώρας αμφισβητείται έντονα, με τα ενεργειακά οφέλη να μειώνονται με την πάροδο του χρόνου. Οι επιπτώσεις στην οδική ασφάλεια και στην υγεία παραμένουν ασαφείς, ενώ πολλές χώρες έχουν ήδη καταργήσει το σύστημα. Παρότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προτείνει την κατάργησή του, η έλλειψη πολιτικής συναίνεσης έχει καθυστερήσει οποιαδήποτε αλλαγή. Μέχρι να υπάρξει τελική απόφαση, οι πολίτες της Ευρώπης θα συνεχίσουν να αλλάζουν τα ρολόγια τους κάθε έξι μήνες, παρά τις πολλές φωνές που αντιδρούν στο μέτρο.
Πληροφορίες από: https://www.iefimerida.gr
