Διήμερο εκδηλώσεων (07-08/10) στη Νάξο για την αποκατάσταση του ναού της Αγίας Κυριακής στην Απείρανθο, ενός εκ των πλέον σημαντικών βυζαντινών ναών στην ιστορία του Αιγαίου με εντυπωσιακό ανεικονικό διάκοσμο
Η Νάξος έχει το πλεονέκτημα ότι είναι διάσπαρτη από μικρές ή μεγάλες εκκλησίες κάθε ρυθμού και χρονικής εποχής. Ενας πραγματικός Μυστράς στο Αιγαίο αν και αρκετές εκ των οποίων δυστυχώς δεν είναι στην καλύτερη δυνατή κατάσταση. Ο χρόνος άλλωστε είναι ανίκητος…. Μία από τις σπουδαιότερες εκκλησίες είναι αυτή της Αγίας Κυριακής στην Απείρανθο που φημίζεται για τον απίστευτο κάλλους ανεικονικό διάκοσμο, κάτι ιδιαίτερο για τα νησιά του Αιγαίου…
Και το διήμερο που ξεκινάει σήμερα είναι αφιερωμένο στην αποκατάσταση του ιερού ναού, που βρίσκεται στην Απείρανθο. Και όπως τονίζεται «Αφιέρωμα στην πολιτιστική μας κληρονομιά, με διήμερο εκδηλώσεων, διοργανώνει η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού στη Νάξο, με αφορμή το σημαντικό έργο αποκατάστασης του ναού της Αγίας Κυριακής στο νησί. Την Παρασκευή 7 Οκτωβρίου, στις 7 το απόγευμα, διακεκριμένοι ομιλητές από τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα και την κοινωνία των πολιτών θα διερευνήσουν τις δυνατότητες που προσφέρει «Η πολιτιστική κληρονομιά ως παράγοντας αειφόρου ανάπτυξης», σε ανοιχτή συζήτηση στη Σχολή Ουρσουλινών στην Χώρα. Το Σάββατο 8 Οκτωβρίου, στις 5 το απόγευμα, θα πραγματοποιηθεί η εκδήλωση για την αποκατάσταση του ναού της Αγίας Κυριακής στο χώρο του ναού και στη συνέχεια γιορτή στην πλατεία της Απειράνθου, με την ευγενική προσφορά του Προέδρου της κοινότητας και των κατοίκων του χωριού». και σίγουρα το μεγαλύτερο μερίδιο επιτυχίας ανήκει στον πρόεδρος της κοινότητας κο Μπάκαλο που πάλεψε με νύχια και δόντια για την ολοκλήρωση των εργασιών
Ιστορία
Ο ναός της Αγίας Κυριακής αποτελεί μία σπάνια περίπτωση βυζαντινού ναού με διατηρούμενο ανεικονικό διάκοσμο. Το μνημείο αποτελεί πολύτιμη μαρτυρία της Εικονομαχίας, της θεολογικής και πολιτικής διαμάχης σχετικά με τη λατρεία των εικόνων, που συντάραξε την Βυζαντινή Αυτοκρατορία κατά τον 8ο και 9ο αιώνα.
Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει ο ανεικονικός του διάκοσμος, ο οποίος περιλαμβάνει σταυρούς, γεωμετρικά και φυτικά θέματα, καθώς και μοναδικές παραστάσεις πτηνών. Με βάση εικονογραφικά κριτήρια χρονολογείται μάλλον στην εποχή του Αυτοκράτορα Θεοφίλου (829-842), όταν με διαταγή του «ἐντεῦθεν οὖν καθῃροῦντο μὲν κατὰ πᾶσαν ἐκκλησίαν αἱ θεῖαι μορφαί, θηρία δὲ καὶ ὂρνιθες ἀντί τούτων ἀνεστηλοῦντο καὶ ἐνεγράφοντο » (Συνεχιστής Θεοφάνη Χρονικόν ΙΙΙ, 10). Διασώζεται, επίσης, μία μεταγενέστερη εικονιστική φάση τοιχογραφιών του 13ου αιώνα, όπως η παράσταση της Δεήσεως στο παρεκκλήσιο. Στην ίδια εποχή χρονολογείται και το κτιστό τέμπλο.
Διάσωση
Η προσπάθεια για την διάσωση του μοναδικού αυτού μνημείου ξεκίνησε το 1993 από τους συλλόγους J.-G. Eynard της Γενεύης και Amitiés gréco-suisses της Λωζάννης με τη χρηματοδότηση της μελέτης αποκατάστασης του μνημείου. Η πρωτοβουλία συνεχίζεται από το 2005 από τον ελβετικό σύλλογο Association Hagia Kyriaki, Naxos, σε στενή συνεργασία από το 2010 με το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, το οποίο συνέβαλε καθοριστικά στην προσέλκυση χορηγιών. Οι πολυετείς προσπάθειες των δύο σωματείων ευδοκίμησαν και με μέριμνά τους πραγματοποιήθηκαν κατά την περίοδο 2013-2014 εργασίες στερέωσης και στεγάνωσης του μνημείου, υπό την εποπτεία της 2ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.
Κατά την περίοδο 2015-2016, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων συντήρησε τον μοναδικό ζωγραφικό διάκοσμο του ναού (σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι συντηρητές Γ. Βίττης και Ρ. Καίσαρ), με πιστώσεις του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και την οικονομική υποστήριξη των δύο παραπάνω σωματείων.
Το έργο αποκατάστασης του ναού κατέστη εφικτό αρχικά με χρηματοδότηση από τους συλλόγους J.-G. Eynard, Amitiés gréco-suisses και το Ίδρυμα Ι. Φ. Κωστοπούλου, και στη συνέχεια με την γενναιόδωρη χρηματοδότηση του Ιδρύματος Α. Γ. Λεβέντη, της Μαρίνας και του Θανάση Μαρτίνου, καθώς και την πολύτιμη συνεισφορά του συλλόγου Association Hagia Kyriaki, Naxos και άλλων δωρητών.
Σε εξέλιξη βρίσκεται η προσπάθεια για τη συγκέντρωση των απαιτούμενων πόρων για την ανάδειξη του εσωτερικού και του περιβάλλοντος χώρου του μνημείου.
Μετάβαση
Στην εκκλησία μπορείτε να πάτε με τα πόδια από ένα μονοπάτι μήκους 3 χλμ. που ξεκινάει από την είσοδο του οικισμού της Απειράνθου. Η διαδρομή, που διαρκεί περίπου μια ώρα, είναι πολύ ευχάριστη καθώς το φυσικό τοπίο εναλλάσσεται.
Το ίδιο μονοπάτι συνεχίζει μετά την εκκλησία και φθάνει μέχρι τα σμυριδωρυχεία, από όπου μπορεί κανείς να βγει στον επαρχιακό δρόμο και να επιστρέψει στην Απείρανθο.
Για την συγκεκριμένη πάντως ημέρα (08/10) έχει προβλεφθεί λεωφορείο με αφετηρία τη διασταύρωση του δρόμου προς τα ορυχεία, μέχρι το ναό.
Με πληροφορίες από την έντυπη έκδοση της Ναυτεμπορικής
