Η Αδέσμευτη Κίνηση Πολιτών Νάξου ΕΔΩ καταθέτει πρόταση για την αναβάθμιση της Μονής Νάξου – Πρόταση που μπορεί να λειτουργήσει πιλοτικά και για άλλα χωριά (αναλόγου πληθυσμού της ορεινής Νάξου) – Από την Οργάνωση της Κοινότητας έως την Οικονομία και τον πολιτισμό, την υγεία και τον Τουρισμό
Τα μεταπολεμικά ιστορικά γεγονότα και οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν στην Ελλάδα οδήγησαν μεγάλο μέρος του πληθυσμού στα αστικά κέντρα γιγαντώνοντας πληθυσμιακά τις πόλεις. Εκτός της εσωτερικής μετανάστευσης προς την πρωτεύουσα, η ανάπτυξη του τουρισμού στις Κυκλάδες και του συγκεκριμένου, χουντικής έμπνευσης, τροπικού μοντέλου τουριστικής ανάπτυξης (βλ. πισίνες, φοίνικες, μεγάλα παραθαλάσσια συγκροτήματα, κλπ) αλλοίωσαν την πολιτισμική ταυτότητα των νησιών και ανάγκασαν μεγάλο μέρος των κατοίκων των χωριών των Κυκλάδων να τα εγκαταλείψει σταδιακά και να στραφεί σε πιο επικερδείς δραστηριότητες κοντά στις πόλεις.
Το μοντέλο ανάπτυξης του νησιού και η πολιτική των Δημοτικών Αρχών έχουν ως στόχο την ανάπτυξη των παραλιακών τουριστικών επιχειρήσεων, τη συγκέντρωση των δραστηριοτήτων γύρω από τη Χώρα και τη δημιουργία υποδομών που αφορούν τη συγκέντρωση πλούτου σε μία εξουσιαστική κάστα που περιλαμβάνει ξενοδόχους, μεγαλοεπιχειρηματίες, διαχειριστές πολιτικών μηχανισμών, κομματικούς ψηφοβοσκούς και φυσικά όλων των παρατρεχάμενών τους. Η συγκεκριμένη άκρως μειοψηφική κάστα ανθρώπων ανακυκλώνεται πολλά χρόνια τώρα στην τοπική εξουσία υποχρεώνοντας έτσι τις κοινωνίες των οικισμών του νησιού όλο και πιο πολύ στη φτώχια, την ανεργία και την απόγνωση μέχρι την τελική παρακμή τους και την εξαφάνιση.
Η απάντηση σε αυτό το μοντέλο υποτιθέμενης ανάπτυξης, θα πρέπει να είναι ένα συγκεκριμένο πολιτικό σχέδιο για τη σωτηρία των οικισμών του νησιού που θα πρέπει να έχει μακροχρόνια στόχευση αλλά και στοιχεία που μπορούν να βρουν εφαρμογή άμεσα.
Συγκεκριμένα για το χωριό Μονή της Νάξου, η καταμέτρηση του 1940 (στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ) κατέγραψε 500 κατοίκους, ενώ η καταμέτρηση του 2011 κατέγραψε μόλις 216 μόνιμους κατοίκους. Φυσικά το ίδιο ακριβώς ισχύει και σε όλους του ορεινούς και ημι-ορεινούς οικισμούς του νησιού με κάποιους να βρίσκονται στο όριο της πληθυσμιακής εξαφάνισης (βλ. Σκαδό, Μέση, Μύλοι, κλπ).
Παραθέτουμε το παρακάτω σχέδιο ως βάση για την αρχή της συνδιαμόρφωσης με τους πολίτες των απαραίτητων δράσεων με στόχο: α) την αύξηση του μόνιμου πληθυσμού του χωριού, β) την αύξηση του ετήσιου εισοδήματος των κατοίκων και γ) την προστασία του πολιτισμού της κοινωνίας των πολιτών της Μονής.
Η επίτευξη των παραπάνω στόχων είναι απόλυτα συνδεδεμένη με το πόσο διατεθειμένη είναι η κοινωνία των πολιτών να δώσει ένα μέρος του χρόνου της στην κοινότητα και κατά πόσο μπορεί να λειτουργήσει ξανά ως σύνολο και όχι ως άθροισμα μονάδων. Στα πρόσφατα εκλογικά αποτελέσματα για την τοπική αυτοδιοίκηση, εμείς ως κίνηση, διαβάζουμε την ανάγκη των κατοίκων της Μονής να αναδείξουν νέες ανεξάρτητες δυνάμεις και να συνεννοηθούν στη βάση της συνεργασίας και όχι του κομματικού μαντρώματος. Κατά τη γνώμη μας για να επιτευχθεί το οτιδήποτε θα πρέπει να κινητοποιηθεί όλος ο κόσμος του χωριού ώστε να μοιραστεί ισότιμα τα οφέλη από την ανάπτυξη του τόπου και να αναλάβει, όμως, και τις ευθύνες που του αναλογούν.
Οργάνωση της Κοινότητας
• Προτείνουμε την συνεχή διεξαγωγή θεματικών λαϊκών συνελεύσεων με εισηγήσεις από τον πρόεδρο της κοινότητας και έκτακτων συνελεύσεων για τα θέματα που εισηγούνται οι κάτοικοι ή προβλημάτων που προκύπτουν. Αναζήτηση της ομοφωνίας στα ζητήματα.
• Εύρεση χώρου μόνιμης στέγασης της συνέλευσης του χωριού και συνεχούς εκσυγχρονισμού του χώρου.
• Δέσμευση των κατοίκων σε εθελοντική δράση βάσει των δυνατοτήτων του καθενός, μιας και η εγκατάλειψη του χωριού και ο οικονομικός στραγγαλισμός από τη Δημοτική Αρχή πρέπει να θεωρούνται δεδομένα.
• Συνεχής αναζήτηση προσώπων εκτός χωριού που μπορούν να προσφέρουν εθελοντικά εξειδικευμένες γνώσεις και εργασία, όπως μελέτες, εκπαίδευση, ενημέρωση, νέες ιδέες και βοήθεια σε διεκδίκηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων χρηματοδότησης.
• Πρωτοβουλία για την καθιέρωση συνδιάσκεψης των τοπικών κοινοτήτων της ορεινής Νάξου για τη συνεργασία στην αντιμετώπιση κοινών προβλημάτων και στη συνδιαμόρφωση ενός πολιτικού σχεδίου με κέντρο την διάσωση της οικονομίας και του πολιτισμού των τοπικών κοινωνιών.
Οργάνωση μαζικών διεκδικήσεων για:
1. την ετήσια δέσμευση μέρους του προϋπολογισμού του Δήμου για έργα στο χωριό βάσει του πολιτικού σχεδίου που θα έχουν εκπονήσει οι ίδιοι οι κάτοικοι και όχι οι γραφειοκράτες του Δημοτικού Μεγάρου.
2. τη μείωση των εξόδων διαβίωσης, όπως μείωση της τιμής του νερού, τελών αποχέτευσης, δημοτικών τελών, κλπ. σε συνεργασία και με άλλες κοινότητες της ορεινής Νάξου.
3. την τήρηση των υποχρεώσεων του Δήμου προς το χωριό, όπως η καθαριότητα, η διαχείριση των σκουπιδιών και η συχνή συγκοινωνιακή σύνδεση του χωριού με τους άλλους οικισμούς, τη Χώρα, το λιμάνι και το αεροδρόμιο.
4. οργάνωση για την αυτονόμηση νέου Δήμου Ορεινής Νάξου που θα υπερασπίζεται τα συμφέροντα των κατοίκων και θα καλύπτει τις ανάγκες τους.
Παραγωγή και εμπόριο
• Προτείνουμε την τακτική ενημέρωση από εθελοντές παραγωγούς και γεωπόνους για στροφή της παραγωγής των οπωροκηπευτικών στη βιολογική καλλιέργεια με έμφαση στην ποιότητα ώστε να καταστούν ανταγωνιστικά τα προϊόντα του χωριού.
• Διεκδίκηση μακροχρόνιας παραχώρησης δημοτικών εκτάσεων για κοινή χρήση από τους κατοίκους. Δημιουργία του κοινοτικού μπαχτσέ.
• Δοκιμή συμβατότητας με τα χαρακτηριστικά του τοπικού περιβάλλοντος και κλίματος νέων και σπάνιων καλλιεργειών.
• Οριοθέτηση χώρου κομποστοποίησης για την παραγωγή λιπάσματος με συγκέντρωση υπολειμμάτων του χωριού αλλά και των γύρω κοινοτήτων. Δωρεάν διανομή λιπάσματος στους παραγωγούς.
• Εκπόνηση σχεδίου για τη συγκέντρωση νερού προς άρδευση με μικρές δεξαμενές.
• Χωροθέτηση λαϊκής αγοράς εντός οικισμού για την πώληση και ανταλλαγή των ντόπιων προϊόντων και των αγαθών μεταποίησης.
• Συνεχής ενημέρωση σε χώρο της κοινότητας για τους εποχιακούς κινδύνους της καλλιέργειας αλλά και διαδικτυακή ενημέρωση για τις νέες τεχνολογίες της παραγωγής.
• Χάραξη νέων μονοπατιών δια μέσω των καλλιεργειών και σύνδεσή τους με τα σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος όπως και σημεία φυσικού κάλους.
• Ενημέρωση και εισαγωγή στις καλλιέργειες των φυσικών εντομοκτόνων (έντομα-θηρευτές, αρωματικά φυτά, κλπ) και σταδιακή μείωση ως την ολική εξάλειψη των επικίνδυνων χημικών.
• Ενημέρωση και προστασία των φυσικών αγαθών του τόπου, του περιβάλλοντος και του δημόσιου χαρακτήρα του νερού.
• Χρήση των τοπικών προϊόντων στις επιχειρήσεις του χωριού και σταδιακή εξειδίκευση της τοπικής κουζίνας βασισμένη στην τοπική παραγωγή.
• Ενίσχυση και διαφήμιση του συγκριτικού πλεονεκτήματος του χωριού στη δημιουργία υφαντών και σύνδεση της συγκεκριμένης δραστηριότητας με την τοπική παραγωγή και το νέο τουριστικό μοντέλο.
• Προγραμματισμός σχεδίου μείωσης εξόδων των νοικοκυριών με την κατασκευή κοινοτικού ξυλόφουρνου, κοινοτικού πλυντηρίου και σιδερωτήριου.
Υγεία, παιδεία και πολιτισμός
• Εύρεση χώρου ιατρικής εξέτασης και στέγασης ιατρού και μόνιμης στέγασης δασκάλου. Εκπόνηση μελέτης για κτίριο που θα καλύψει τις συγκεκριμένες ανάγκες.
• Σταδιακή σταθεροποίηση της κάλυψης σε προληπτική ιατρική, προληπτική οδοντιατρική και τη χρήση τηλεϊατρικής.
• Εκπόνηση μελέτης για επέκταση του σχολικού κτιρίου και σχεδίασης του περιβάλλοντα χώρου ως σημαίνοντα και για την κοινότητα τις ώρες που δε λειτουργεί ως σχολείο. Χρήση των σχολικών χώρων για σεμινάρια (και τηλε-σεμινάρια) γεωργικής εκπαίδευσης και εξειδικευμένων μαθημάτων μουσικής και άλλων που θα αποφασίσει η συνέλευση των κατοίκων. Ένα σύγχρονο και λειτουργικό σχολείο λειτουργεί αποδεδειγμένα ως πόλος έλξης μόνιμων κατοίκων.
• Δημιουργία σύγχρονου χώρου για μακροχρόνια στέγαση ηλικιωμένων που χρήζουν βοήθειας με σταθερή ιατρική παρουσία και κοινωνικού λειτουργού. Εξεύρεση σταθερών πόρων για την απρόσκοπτη λειτουργία του χώρου και ένταξη σε εθνικά και ευρωπαϊκά προγράμματα.
• Δημιουργία μικρών και ευέλικτων χώρων άθλησης βάσει των αποφάσεων της συνέλευσης των παιδιών και νέων του χωριού.
• Χωροθέτηση κλειστού κοινόχρηστου γυμναστηρίου για καθημερινή άσκηση των κατοίκων.
• Περιβαλλοντική εκπαίδευση για την πράσινη ανάπτυξη βάσει των αναγκών των κατοίκων και των αναγκαιοτήτων του τόπου.
• Οργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων με κέντρο την τοπική παράδοση, τους ιδιωματισμούς της γλώσσας και τη σημασία αυτών στην ανάπτυξη ενός ντόπιου πολιτισμού.
• Ανάδειξη της τοπικής αρχιτεκτονικής και των δημόσιων χώρων του οικισμού και συντήρηση των παραμελημένων κτιρίων με τη βοήθεια όλης της κοινότητας των κατοίκων. Ανάδειξη της παράδοσης στην επεξεργασία της πέτρας των μαστόρων του χωριού.
• Δωρεάν μαθήματα οδικής παιδείας για όλους τους νέους και τα παιδιά του χωριού.
Τουρισμός
• Χάραξη νέων μονοπατιών που συνδέουν τις βυζαντινές εκκλησίες της Τραγαίας με τη Παναγία τη Δροσιανή και φυσικά το χωριό. Χαρτογράφηση των υφιστάμενων μονοπατιών, καθαρισμός κατά τους θερινούς μήνες, εκτύπωση χαρτών και δημιουργία ηλεκτρονικής εφαρμογής για κινητό τηλέφωνο με πληροφορίες για την ιστορία της περιοχής.
• Σε συνεργασία με τους συλλόγους του χωριού, οργάνωση ξεναγήσεων τουριστών στο χωριό σε μικρές και μεγάλες διαδρομές.
• Προσπάθεια καθιέρωσης του χωριού ως χειμερινός προορισμός του σαββατοκύριακου όλων των Ναξιωτών, με οργάνωση εκδηλώσεων και πολιτιστικών δράσεων και στήριξη του εξειδικευμένου προϊόντος του χωριού στον τομέα της παραγωγής και μεταποίησης.
• Δημιουργία νέας σύγχρονης και εξειδικευμένης χορτοφαγικής κουζίνας (vegetarian – vegan) με παραδοσιακά στοιχεία ως αναπτυξιακό εργαλείο σύνδεσης της παραγωγής με την παροχή υπηρεσιών και εργαλείο προσέλκυσης συγκεκριμένου τουριστικού κοινού. Σταδιακή καθιέρωση του Μονής ως πρωτοπόρο κυκλαδίτικο χωριό σε αυτόν τον τομέα και οργάνωση ετήσιων εκδηλώσεων, αντίστοιχων των παραδοσιακών πανηγυριών.
• Ανάδειξη των δράσεων των ανθρώπων του χωριού μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με σύγχρονους τρόπους και μέσα.
• Οριοθέτηση χώρου στάθμευσης για τους μόνιμους κάτοικους αλλά και χώρο στάθμευσης επισκεπτών.
Συνοψίζοντας,
Η εποχή των σωτήρων και των πεφωτισμένων πολιτικάντηδων έχει αφήσει πίσω της τις κοινωνίες των χωριών της Νάξου σε οικονομική παρακμή και πολιτισμική κρίση.
Η απαξίωση της ιστορίας των κοινωνιών του νησιού και η συνεχής πίεση προς τον κόσμο να περιχαρακωθεί στην ιδιωτικότητά του και να κοιτάξει την πάρτη του έχει δυσκολέψει ακόμα και τη βασική συνεννόηση ανάμεσα στους ανθρώπους του τόπου.
Η δημιουργία πελατειακών σχέσεων και μικροεξυπηρετήσεων μέσα στην κοινωνία έχει οδηγήσει τον κόσμο αντί να βλέπει τον εαυτό του στους άλλους, να βλέπει παντού εχθρούς και ανταγωνιστές.
Σε αυτό το πλαίσιο η απάντηση είναι ο σχεδιασμός του μέλλοντος από τα κάτω, ο σχεδιασμός ενός πολιτικού πλάνου βάσει των αναγκών του τόπου και τη συνεργασία για τη λύση των προβλημάτων.
Δε μένουμε σε ευχολόγια, πιστεύουμε ότι τα περισσότερα από αυτά που αναφέρουμε παραπάνω γίνονται πράξη χωρίς να περιμένουμε πότε θα αλλάξει χέρια ο Δήμος. Έτσι και αλλιώς οι εναλλαγές τόσων ετών δεν έχουν αντιστρέψει την πορεία προς την ερημοποίηση μεγάλου μέρους της ενδοχώρας της Νάξου.
Πρακτικά προτείνουμε να γίνονται στη Μονή θεματικές λαϊκές συνελεύσεις τόσες όσες και οι προτάσεις για την ανάπτυξη του οικισμού. Εκεί, θα μπορέσουν να φανούν οι δυσκολίες αλλά και η τεράστια ευκαιρία να γίνουν πράξη τα παραπάνω μέσω της προσφοράς χρόνου του καθενός από τους κατοίκους. Οι διεκδικήσεις προς το Δήμο και το κράτος θα πρέπει να οξυνθούν ώστε να κερδηθεί το μέγιστο για τη Μονή αλλά και τα άλλα χωριά της ορεινής Νάξου, οι διεκδικήσεις όμως προϋποθέτουν την οικοδόμηση της εμπιστοσύνης ανάμεσα στους πολίτες και εκείνους που ηγούνται σήμερα της προσπάθειας για να αλλάξουν τα πράγματα και κάτι τέτοιο έρχεται μονάχα μέσω των πράξεων και όχι των κειμένων.
Χαιρετίζουμε την απόφασή σας να πορευτείτε ανεξάρτητοι και θέτουμε τον εαυτό μας και τις ιδέες μας στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε βοήθεια.
Από την ιστοσελίδα της Αδέσμευτης Κίνησης Πολιτών Νάξου (ΕΔΩ)
