Πληροφορίες αναφέρουν ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος θα τιμήσει την Ανδρο δίνοντας το παρών στην γιορτή της Θεοσκέπαστης, στις 24 Μαρτίου
Σύμφωνα με διασταυρωμένες πληροφορίες της ιστοσελίδας Εν Ανδρω (από Αθήνα και Άνδρο) εφέτος την μεγάλη γιορτή της Άνδρου, της Θεοσκεπάστου (24/3), θα τιμήσει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος. Ο ανώτατος πολιτειακός παράγων θα έρθει αυθημερόν στην Άνδρο και θα παραστεί στην επίσημη δοξολογία και στην παρέλαση που θα τελεστεί στην Χώρα.
Ανταπκρινόμενος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας σε σχετική πρόσκληση θα έρθει όμως και θα φύγει αυθημερόν, καθώς την επομένη μέρα είναι η εθνική επέτειος και ειδικά εφέτος η μεγάλη παρέλαση, λόγω του “νευρικού και ασταθούς γείτονα”, προβλέπεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Περισσότερες λεπτομέρειες θα γνωρίζουμε από την Προεδρία της Δημοκρατίας όταν θα ανακοινωθεί επισήμως η επίσκεψη από τον Δήμο Άνδρου.
Θεοσκέπαστη, η Παναγία των Ναυτικών
Και μέσα από την ίδια ιστοσελίδα, (Εν Ανδρω) μαθαίνουμε και την ιστορία της εκκλησίας… Εκεί που χάνεται η μνήμη του ανθρώπου αρχίζουν οι θρύλοι και οι παραδόσεις. Μπαίνει ο θρύλος και γεμίζει τα κενά. Με αυτή την φράση ξεκίνησε ο παπά-Μιχάλης την αφήγηση του για την Παναγία τη Θεοσκέπαστη. Καθισμένοι στον Πλάτανο, το πιο παλιό καφενείο της Χώρας, ξεκινήσαμε μια κουβέντα για την ιστορία του ναού και για το πως κατέληξε να γίνει η Θεοσκέπαστη πολιούχος της Άνδρου και η μεγαλύτερη γιορτή του νησιού:
– Έχουμε δύο εικόνες. Η πρώτη εικόνα, η μικρή, είναι πολύ πριν τον 14ο αιώνα. Η δεύτερη εικόνα, η μεγάλη, είναι του 14ου αιώνα. Η πρώτη ίσως είναι από την εποχή της εικονομαχίας. Με αυτό τον τρόπο ξεκίνησε την αφήγηση τους ο παπάς. Και συνέχισε: Ο θρύλος λέει πως η εικόνα έφτασε στο νησί από την θάλασσα. Κάποιοι την έριξαν για να αποφύγει την καταστροφή της από τους εικονομάχους. Την είδαν από μακριά οι κάτοικοι σαν κάτι που λαμπύριζε πάνω στο νερό. Την μάζεψαν και την πήγαν σε ένα ναό της εποχής, τον Άγιο Αθανάσιο, που δεν σώζεται πια. Λέγεται πως η εικόνα ξαναβρέθηκε μετά από λίγες μέρες στο Παραπόρτι. Τι σημασία όμως έχει πως ήρθε η εικόνα. Σημασία έχει πως σε αυτό εδώ το μέρος που βγήκε η εικόνα έχτισαν έναν μικρό ναΐσκο. Ήταν έξω από τα τείχη της τότε πόλεως. Ο ναΐσκος χτίστηκε πάνω σε έναν βράχο που ορθώνεται πάνω από την θάλασσα 7 μέτρα. Η ανακαίνιση της εκκλησίας που έγινε πρόσφατα έδειξε πως πρέπει να έγινε τον 11ο αιώνα.
– Η χρονολόγηση ταιριάζει, συμπλήρωσα, με τα στοιχεία για την ανάκαμψη της Άνδρου και την επέκταση των ναών και των μοναστηριών της εποχής.
Του άρεσε η παρατήρηση και ο παπά-Μιχάλης συνέχισε με ζήλο.
– Η πρώτη γραπτή ένδειξη που έχουμε είναι αυτή της δεύτερης ανακαίνισης που είναι του 1555. Τα στοιχεία στήριξης του κεντρικού κλίτους της βασιλικής άνευ τρούλου που κατασκευάστηκε τα έφεραν από καθολικό της Παλαιόπολης όπου υπήρχε μια πολύ παλαιότερη εκκλησία (ίσως του 6ου αιώνα) που είχε καταστραφεί. Η εκκλησία σκεπάστηκε τότε από πλάκες.
– Και αυτή η ημερομηνία ταιριάζει, σημείωσα, γιατί τότε έφευγαν οι Βενετοί από το νησί και άρχισαν να ανακατασκευάζονται οι ορθόδοξες εκκλησίες και τα μοναστήρια. Αλήθεια, τον ρώτησα, πότε έγινε η κεραμοσκεπή;
– Στα τέλη του 18ου αιώνα, απάντησε. Τα ξύλα ήρθαν με πλοίο. Όμως ο καπετάνιος άλλαξε την τιμή του εμπορεύματος και οι κάτοικοι είχαν δυσκολία να πληρώσουν. Τότε αυτός αποφάσισε να πουλήσει τα ξύλα στην Τήνο. Βγαίνοντας όμως στα ανοιχτά βρήκε καιρό και για να σώσει το πλοίο του πέταξε τα ξύλα στην θάλασσα. Το παράδοξο είναι πως τα ξύλα βγήκαν στον κάβο-Σταρά, απέναντι από την Χώρα. Οι κάτοικοι τα μάζεψαν και έφτιαξαν την κεραμοσκεπή. Από τότε η Παναγία η Οδηγήτρια ονομάστηκε Παναγία Θεοσκέπαστη.
Η εκκλησία κάπου στον 19ο αιώνα άρχισε να γιορτάζεται μαζί με τον Ακάθιστο Ύμνο. Στις αρχές του 20ου αιώνα προστέθηκε ο πρόναος και τα καμπαναριά και πήρε την σημερινή μορφή της. Μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα ήταν ιδιωτική και ανήκε σε έναν κλάδο της οικογένειας Καΐρη.
– Πάντως και η ημερομηνία αυτής της ανακαίνισης, τέλη 18ου αιώνα, παρατήρησα, ταιριάζει με την αρχή της ναυτιλίας στην Άνδρο. Και βεβαίως η αστική όψη που απέκτησε στις αρχές του 20ου αιώνα έχει να κάνει με την αστικοποίηση που επέφερε η ναυτιλιακή επέκταση της Άνδρου μεταξύ 1880 και 1920.
Ο παπά-Μιχάλης εδώ πήρε νέα φόρα.
– Η εκκλησία έγινε πολιούχος της Χώρας κατά τον μεσοπόλεμο. Και μετά τον πόλεμο έγινε πολιούχος της Άνδρου κάτι που επικυρώθηκε με διάταγμα το 1978.
– Αυτά είναι τα διατάγματα και η επίσημη γιορτή, παρενέβην πάλι. Πως έγινε και έγινε κομμάτι της ψυχής του νησιού; Πως αναδείχθηκε σε μεγάλη γιορτή και πως απέκτησε μια διάσταση πολύ μεγαλύτερη από την ίδια την εκκλησία;
– Ήταν πάντα μια εκκλησία στην άκρη της πόλης πάνω από την θάλασσα. Ήταν ανοικτή σε πλούσιους και φτωχούς. Άλλωστε είναι δίπλα στην φτωχογειτονιά της Χώρας. Η αγάπη του κόσμου μετέτρεψε μια απλή γιορτή σε μεγάλο πανηγύρι. Όμως το σημαντικότερο είναι πως αναδείχθηκε στην Παναγία των ναυτικών. Στην Παναγία των θαλασσινών.
– Είναι κάπως περίεργο αυτό, διέκοψα, γιατί έχουμε από την άλλη μεριά της Χώρας το περίφημο εκκλησάκι της Αγίας Θαλασσινής…
– Έχει δίκιο, απάντησε, αλλά ίσως γιατί ήταν ενοριακή εκκλησία και από εδώ πέρναγαν πριν φύγουν οι ναυτικοί εκείνα τα δύσκολα χρόνια ανάβοντας ένα κερί και παίρνοντας ένα αντίγραφο της εικόνα για να τους σκεπάζει στο ταξίδι. Ξέρεις η Παναγία για τους έλληνες και τους ανδριώτες είναι μεσίτρια μπροστά στο Θεό. Είναι μάνα κι αυτή.
– Τον άκουγα και σκεφτόμουν πως η εκκλησία είναι σαν ένα καράβι πάνω στη στεριά. Ακούς τα κύματα μαζί με την λειτουργία στην αυλή της. Ταξιδεύεις στον χρόνο ακούγοντας τον Ακάθιστο Ύμνο και των ήχο των κυμάτων. Εκεί ένα βράδυ Μεγάλης Παρασκευής, πριν χρόνια, ακουμπώντας μόνος στο παραπέτο της αυλής και ακούγοντας την θάλασσα και τα εγκώμια, ταξίδεψα πίσω στους μικρούς επιταφίους της δικής μου ζωής…
Σαν να διάβασε τη σκέψη μου ο παπά-Μιχάλης προσέθεσε:
– Η Θεοσκέπαστη είναι μια πύλη στον χρόνο όπου συναντώνται το παρελθόν με το παρόν δίνοντας ελπίδα για το μέλλον… Κάθε τόπος έχει τους δικούς του ιερούς χώρους η Θεοσκέπαστη είναι ένας από τους κορυφαίους της Άνδρου…
