Σούπερ αφιέρωμα στον Δημήτρη Σκοπελίτη, τον καπετάνιο θρύλο των Κυκλάδων που έδωσε ζωή στην άγονη γραμμή των Μικρών Κυκλάδων
«Δέκα χρονών ήμουν και τα χέρια μου είχαν ρόζους από το κουπί. Κοιμόμασταν μες στη θάλασσα από παιδιά, την πίναμε για νερό. Λαχτάραγα να μεγαλώσω, να κάνω ένα σκάφος δικό μου, να πιάσω το τιμόνι εγώ, να ταξιδέψω. Να πω «αυτό, να, είναι δικό μου!», να κάνω κουμάντο εγώ. Και τα κατάφερα!».
Τα λόγια αυτά είχε πει ο Δημήτρης Σκοπελίτης σε ντοκιμαντέρ που γυρίστηκε για τη ζωή του. Ο θρυλικός καπετάν Μήτσος των Μικρών Κυκλάδων «σάλπαρε» τον Ιανουάριο στα 88 του χρόνια, από την Αμοργό – τα αγαπημένα του Κατάπολα.
Αφήνει, ωστόσο, πίσω του την πάνδημη, διαχρονική αναγνώριση των νησιωτών για όλα όσα τους πρόσφερε στον μισό και πλέον αιώνα που θαλασσοδάρθηκε για να βρίσκεται μέρα-νύχτα στο πλευρό τους, με τα συνολικά δέκα ξύλινα καΐκια και σιδερένια καραβάκια του που άλλαξε διαδοχικά.
Τα «Νίκη», «Πανορμίτης», «Νικόλαος», «Χοζοβιώτισσα 1», «Χοζοβιώτισσα 2», «Βαρσαμίτης», «Μαριάννα», «Σκοπελίτης 1», «Σκοπελίτης 2», αλλά και το «Express Scopelitis», που εξακολουθεί να αλωνίζει στην άγονη κυκλαδίτικη γραμμή με συνεχιστή τον γιο του καπετάν Γιάννη.
ΔΕΚΑΕΤΙΑ ’50 ΣΤΟ ΛΙΜΑΝΙ ΤΗΣ ΝΑΞΟΥ
«Δεν λογάριαζε ούτε φουρτούνες ούτε μπονάτσες. Αφιλοκερδώς, τα παλιά χρόνια που δεν είχε συγκοινωνία στα νησάκια εδώ τριγύρω, έφτανε έως Νάξο – Πάρο – Σύρο, για να μεταφέρει όποιον είχε ανάγκη. Καθημερινά για 53 ολόκληρα χρόνια, από το 1956, εξυπηρετούσε τους πάντες και τα πάντα.
Γι’ αυτήν ακριβώς την προσφορά του τον τίμησαν οι τοπικοί Δήμοι, Κοινότητες και σύλλογοι» λέει με δάκρυα στα μάτια, ο συνομήλικος αδελφικός φίλος του Νίκος Πρέκας, ναυτικός πράκτορας στα Κατάπολα.
«Ένας άνθρωπος – μια ιστορία ήταν ο καπετάν Μήτσος για τον τόπο μας! Αυτός ένωσε καθημερινά τη Νάξο και την Αμοργό με τις Μικρές Κυκλάδες (Δονούσα, Κουφονήσι, Σχοινούσσα, Ηρακλειά). Με το σκάφος και την ψυχή του, τα έδινε όλα μια ζωή! Πόσους και πόσους ασθενείς, εγκύους, ανθρώπους που κινδύνευαν στη θάλασσα, τρόφιμα, φάρμακα ή άλλα εμπορεύματα δεν μετέφερε σε δύσκολες εποχές!
Ήταν η κεντρική αρτηρία που έδινε «οξυγονωμένο αίμα», ζωή στα νησάκια αυτά! Όλοι οι νησιώτες τον αγαπούσαν» έχει να πει και ο Μανόλης Μαργαρίτης, δήμαρχος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων.
«Θυμάμαι, με πηγαινοέφερνε Χριστούγεννα, Πάσχα και τριήμερα τον καιρό που πήγαινα Γυμνάσιο στην Αμοργό, στη δεκαετία του ’70. Με τον «Βαρσαμίτη», το καΐκι του έκανε τότε το επιδοτούμενο δρομολόγιο Αμοργός – Δονούσα. Ακόμα έχω την εικόνα του να κρατά το ξύλινο τιμόνι σε φουρτούνες. Ήταν η «ψυχή των Μικρών Κυκλάδων» τονίζει ο Δημήτρης Πράσινος, κοινοτικός σύμβουλος Δονούσας.
ΣΚΟΠΕΛΙΤΗΣ ΠΑΝΤΟΣ ΚΑΙΡΟΥ…
«Αν δεν ήταν ο καπετάν Μήτσος με τον «Σκοπελίτη, θα ήμασταν καταδικασμένοι ως βραχονησίδα. Τέτοιους ανθρώπους πρέπει και μετά θάνατον να τους σεβόμαστε και να τους τιμάμε, είναι ευεργέτες!» λέει ο Στέλιος Ζούλης, αντιδήμαρχος της Ηρακλειάς των 110 μόνιμων κατοίκων.
«Ακόμα και σε ώρες περίεργες, ήταν πάντα πρόθυμος, ζούσε για να βοηθήσει, μας ξελάσπωσε αμέτρητες φορές. Τότε που δεν υπήρχαν ελικόπτερα του ΕΚΑΒ, επιτέλεσε κοινωνικό έργο που κανείς άλλος δεν τολμούσε, με τεράστια κύματα, με 8-9 μποφόρ, χιόνια και καταιγίδες. Ως παλιός κυβερνήτης σε πολεμικά πλοία ξέρω τι σημαίνει να δίνεσαι σε τέτοιους αγώνες μες στη θάλασσα» τονίζει ο κ. Ζούλης, αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού ε.α.
«Ό,τι έκανε ο πεθερός μου το έκανε με αγάπη, όχι μόνο για τον τόπο του αλλά για τον κόσμο όλον. Ήταν ανοιχτός, καλόκαρδος άνθρωπος. Μέχρι και τα 82 του πήγαινε για ψάρεμα. Είχε πάντως επιβαρυνθεί η υγεία του: τα τελευταία 26 χρόνια αντιμετώπιζε πρόβλημα με την καρδιά του, από το κρύο στη θάλασσα είχε και πλευρίτιδα» περιγράφει και η Φωτεινή Σκοπελίτη.
ΠΡΟΠΑΠΠΟΥΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΚΟΠΕΛΟ
Με καταγωγή από τη Σύμη, γεννημένος το 1926 στο Κουφονήσι, όπου βρέθηκε ο ψαράς και λαουτιέρης πατέρας του, ο καπετάν Δημήτρης είχε στην πραγματικότητα το επίθετο Τερεζές – το Σκοπελίτης είναι παρατσούκλι.
«Ο προπάππος μου Νικόλαος Τερεζές γεννήθηκε στη Σκόπελο και όταν κάποια στιγμή πήγε στη Σύμη, όλοι ρωτούσαν: «Από πού είναι αυτός;». «Από τη Σκόπελο, Σκοπελίτης» έλεγαν κι έτσι έμεινε το όνομα» έχει αφηγηθεί.
ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΝΟΡΜΙΤΗ ΣΤΟ EXPRESS SCOPELITIS
Το 1958 ανέλαβε με τον δεκατετράμετρο «Πανορμίτη» την ταχυδρομική γραμμή των Μικρών Κυκλάδων, συνδέοντάς τις με Αμοργό και Νάξο. Βγήκε τότε έως και τραγούδι για τον καπετάν Μήτσο: «Μες τ’ αφρισμένα κύματα περνά ο Πανορμίτης και καπετάνιος με καρδιά είναι ο Σκοπελίτης!».
Ήταν το πρώτο τρεχαντήρι που αγόρασε – τα προηγούμενα που είχε ήταν του πατέρα του. Το πήρε μετά τη θητεία του στο Ναυτικό, αφού παντρεύτηκε στο Κουφονήσι κι έφυγε με τα ποντοπόρα φορτηγά πλοία του Ωνάση. Ώσπου εγκαταστάθηκε στα Κατάπολα, που διέθεταν λιμάνι για το καΐκι του, εκεί το δούλεψε και ως αλιευτικό. Στις αρχές πάλι της δεκαετίας του ’80, με το «Μαριάννα» άρχισε να φέρνει και τουρίστες από τη Νάξο στην Αμοργό. Το 1985 πια έφερε βαποράκι από τις Σποράδες, αυτό που ο γιος του έριξε στη γραμμή ως «Σκοπελίτης».
Ο καπετάν Γιάννης το δούλεψε ώς και το 1998, οπότε το αντικατέστησε με το κλειστού τύπου πλοίο «Ερεσός» που πήρε από τη Μυτιλήνη και μετασκεύασε, μετονομάζοντάς το σε «Εxpress Scopelitis». Το καραβάκι (μήκους 45 μ.), χωρητικότητας 340 επιβατών και 11 ΙΧ που επιμένει χειμώνα – καλοκαίρι να συνδέει αδιάκοπα τις Μικρές Κυκλάδες μεταξύ τους με Νάξο κι Αμοργό. Οι μόνιμοι κάτοικοι (περίπου 750 πλην Αμοργού – Νάξου) ταξιδεύουν πάντα δωρεάν. Το θρυλικό πλέον πλοίο της Small Cyclades Lines, που έγινε έως και τραγούδι, το 2013 τιμήθηκε στο πρόσωπο του καπετάν Γιάννη από τη Lloyd’s ως η «ακτοπλοϊκή εταιρεία της χρονιάς».
ΑΠΟ ΠΑΠΠΟΥ ΣΕ ΕΓΓΟΝΟ
Το παράδειγμα του πατέρα του και όσα διδάχτηκε πλάι του στα πρώτα κοινά δρομολόγιά τους κρατά καλά και σήμερα στα ταξίδια του ο 58χρονος καπετάν Γιάννης Σκοπελίτης, από 17 χρονών στη θάλασσα.
Αυτό θέλει να περάσει και στον 27χρονο γιο του, τον Δημήτρη (πήρε το όνομα του θαλασσόλυκου παππού του), που για την ώρα ταξιδεύει στο εξωτερικό ως υποπλοίαρχος. «Ήταν φοβερά ψύχραιμος. Ποτέ δεν τα έχανε, κι ας μην είχε τότε ούτε καν ενημέρωση για τον καιρό. Αυτός μου έμαθε να σέβομαι, να μην υποτιμώ τη θάλασσα, να μην υπερεκτιμώ το σκάφος και τις δυνατότητές μου. Αυτό θέλω να συνειδητοποιήσει και ο γιος μου» έχει πει ο καπετάν Γιάννης.
«Γνώρισα ως θρύλο τον καπετάν Μήτσο. Μεσουρανούσε όταν, ως παιδί, στη δεκαετία του ’60, ως έφηβος τον βίωσα στις… κουτουράδες του στις φουρτούνες. Τότε καταλάβαινα όλα αυτά τα παράτολμα που έκανε και τρόμαζα, φαινόταν πάντως πως ήξερε καλά τι έκανε» λέει και ο Γιάννης Φωστιέρης, κυβερνήτης του «Express Scopelitis».
«Από τις αρχές πια του ’90, που άρχισα να δουλεύω στο καράβι του, έμαθα πολλά απ’ αυτόν – και από τον γιο του. Ήξερε τη θάλασσα όχι από τα βιβλία, αλλά μέσα απ’ τη ζωή. Ήταν από τη γενιά ναυτικών που, αν και δεν είχαν βγάλει την Ακαδημία Εμπορικού Ναυτικού, ήταν σε θέση να πλέουν στη Μεσόγειο με μότορσιπ. Ταξίδευε θάλασσα με θάλασσα, δεν είχε και τα σύγχρονα όργανα ναυσιπλοΐας».
Το Νοτιοανατολικό Αιγαίο, ειδικά το βόρειο κομμάτι του που «δάμαζε» ο καπετάν Μήτσος, είναι από τις δυσκολότερες θάλασσες, λένε έμπειροι καπεταναίοι. Όχι μόνο γιατί συνορεύει με το φουρτουνιασμένο Ικάριο, αλλά και γιατί εκεί έχουν να αντιμετωπίσουν συνδυασμό ρευμάτων που πολλαπλασιάζουν τον κυματισμό.
«Κατεβάζει δυνατούς καιρούς αυτή η περιοχή, ανάλογα και με τη διεύθυνση των ανέμων. Έχω κάνει δρομολόγια στη γραμμή αυτή περνώντας από τα άγρια μπουγάζια της, οπότε ξέρω πως μιλάμε για μια πιο ανοιχτή, τρομερή θάλασσα, αφού ενδιάμεσα από την Αμοργό και τα γύρω νησάκια δεν υπάρχουν βράχια – νησίδες που να κόβουν τους ανέμους. Μπορώ να καταλάβω, λοιπόν, πόσο τολμηρός και έξυπνος ναυτικός ήταν ο καπετάν Μήτσος, που κατάφερνε να περνά σχεδόν καθημερινά από “κει με το μικρό πλοίο του» αναγνωρίζει ο επίσης τολμηρός καπετάνιος του «Αδαμάντιος Κοραής»
ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΗΣ ΒΙΟΛΙΤΖΗΣ
Δύο αγάπες είχε ο καπετάν Μήτσος: τη θάλασσα και το βιολί! «Στα ταξίδια του το είχε πάντα κοντά του στο καραβάκι του και με την πρώτη ευκαιρία το ‘πιανε. Είχε τη δική του σχολή – τρόπο παιξίματος, ήταν από τα καλύτερα παραδοσιακά κυκλαδίτικα βιολιά. Με τις δοξαριές του έδινε τον τόνο, το σύνθημα για χορό στα πανηγύρια» λέει ο Σταμάτης Γιαννακόπουλος, ξενοδόχος και πτυχιούχος δάσκαλος βιολιού στην Αιγιάλη Αμοργού.
Μαθήματα από τον φημισμένο βιολιτζή της εποχής του, τον Σταματομανώλη από τ’ Απεράθου Νάξου, είχε πάρει ως έφηβος ο καπετάν Μήτσος, ουσιαστικά όμως ήταν αυτοδίδακτος οργανοπαίχτης.
«Από το ηχόχρωμα και το ύφος του βιολιού του πήρα και εγώ στοιχεία, συχνά ανταλλάσσαμε και απόψεις για τη μουσική μας. Και στον γάμο μου έπαιξε βιολί, τραγούδησε και την αγαπημένη του καταπολιανή μαντινάδα, όπως και πιο πρόσφατα στον γάμο της εγγονής του. Και τώρα τελευταία εξακολουθούσε να το γρατσουνίζει, το κρεμούσε με τιράντα γύρω απ” τον λαιμό του για να μη κουράζεται» αφηγείται.
*Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Τα Νέα». (αναδημοσίευση από neoskosmos.com
