Ενα μικρό νησί, στην εσχατιά του Αιγαίου, περίπου μιάμιση ώρα με το πλοίο της γραμμής από τη Ρόδο, ήταν πάντα τουριστικός προορισμός για λίγους, σταθερούς επισκέπτες, που αναζητούσαν ακριβώς αυτά που έχει να προσφέρει: ηρεμία, αστραφτερές ακρογιαλιές, καλό φαγητό, ευγενικούς και φιλικούς ανθρώπους.
Τα τελευταία δύο χρόνια όμως η μετατροπή της Χάλκης σε πρότυπο πράσινης οικονομίας, με ενεργειακή αυτάρκεια, ψηφιακές καινοτομίες και βιώσιμη κινητικότητα με ηλεκτροκίνητα οχήματα λειτούργησε ως «μαγνήτης» για ευαισθητοποιημένους τουρίστες (φέτος έφτασαν τους 100.000 από 20.000 το 2019) βελτιώνοντας παράλληλα και τη ζωή των περίπου 250 μόνιμων κατοίκων.
Αντίστοιχες μεταβολές στην καθημερινότητά τους είδαν και οι κάτοικοι της Αστυπάλαιας, παρότι εκεί ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί όλο το σχέδιο μετατροπής του σε Gr-eco island. Ενα σχήμα που «πάτησε» στο πρότυπο της «πράσινης» Τήλου και αναμένεται να απλωθεί στη νησιωτική χώρα με επόμενο σταθμό τον Πόρο.
Μεγάλες μειώσεις στο ρεύμα
«Η βασικότερη αλλαγή που έφερε στη ζωή μας είναι οι μειώσεις στα τιμολόγια ηλεκτρικού ρεύματος» λέει στο «Βήμα» η κυρία Πόπη Λίσγου, μόνιμος κάτοικος Χάλκης, ιδιοκτήτρια καταστήματος παραδοσιακών-τουριστικών ειδών και μέλος της Ενεργειακής Κοινότητας «ΧαλκιΟΝ», στην οποία συμμετέχουν οι 220 από τους 250 κατοίκους του νησιού. «Ο ετήσιος λογαριασμός ρεύματος για το μαγαζί ήταν πριν από την εγκατάσταση του φωτοβολταϊκού πάρκου στα 2.000 ευρώ και φέτος μειώθηκε στα 40 ευρώ. Οσο για το σπίτι, με τα κλιματιστικά στο φουλ το καλοκαίρι, με πολλά πλυντήρια, καθώς τα ενοικιαζόμενα δωμάτια που έχουμε δεν έμειναν ούτε ημέρα κενά, με την κουζίνα καθημερινά να δουλεύει, ο λογαριασμός για έναν ολόκληρο χρόνο ήταν στα 200 ευρώ» επισημαίνει η ίδια, προσθέτοντας ότι αγόρασαν με επιδότηση και ηλεκτρικό μηχανάκι.
Επιπλέον, στο νησί έχει ξεκινήσει ξεχωριστή συλλογή απορριμμάτων. «Ετσι, τα παιδιά αποκτούν περιβαλλοντική συνείδηση. Στο σπίτι ξεχωρίζουν τα σκουπίδια, στη βόλτα τους μπορούν να φορτίσουν με ενέργεια από τον ήλιο τα κινητά ή τα τάμπλετ τους στο ηλεκτρικό παγκάκι του δήμου. Τα ψώνια από το μάρκετ έρχονται με ηλεκτρικό σκουτεράκι. Επίσης, λειτουργεί και τηλε-ιατρική. Οι τουρίστες έχουν εντυπωσιαστεί» τονίζει η κυρία Λίσγου.
Τα μελλοντικά πλάνα
«Με την ChalkiON καλύπτονται οι ενεργειακές ανάγκες του νησιού. Σήμερα μέλη της είναι σχεδόν το 80% των κατοίκων και αναμένεται να μπουν και οι υπόλοιποι. Τα τέλη παροχής ηλεκτρικής ενέργειας φτάνουν σχεδόν στο μηδέν. Οι κάτοικοι πληρώνουν μόνο τις ρυθμιζόμενες χρεώσεις. Το ανταγωνιστικό μέρος των λογαριασμών χρηματοδοτείται από τον ήλιο» σημειώνει ο δήμαρχος Χάλκης κ. Βαγγέλης Φραγκάκης. Παράλληλα, σύμφωνα με τον ίδιο, τις επόμενες ημέρες παραδίδεται το έξυπνο «πράσινο» πλοιάριο, ολοκληρώνεται η μελέτη για την εφαρμογή κυματικής ενέργειας με χρηματοδότηση του ευρωπαϊκού μηχανισμού NESOI, ενώ στα σχέδια είναι η δημιουργία μονάδας αποθήκευσης ενέργειας και η μετατροπή της Χάλκης σε zero waste, όπως η Τήλος.
Στην Αστυπάλαια, στο πρώτο «Gr-eco islands», το φωτοβολταϊκό πάρκο δεν έχει ολοκληρωθεί, έχει όμως εφαρμοστεί το project της ηλεκτροκίνησης. «Οι δημόσιες μετακινήσεις με ηλεκτρικά βανάκια on demand ήταν μια σημαντική αλλαγή για το νησί. Μέσω της εφαρμογής στο κινητό μου πληρώνω το εισιτήριο, καλώ ένα τέταρτο πριν ξεκινήσω και δεν χρειάζομαι πλέον αυτοκίνητο, ούτε έχω άγχος για πάρκινγκ, ειδικά το καλοκαίρι που στη χώρα δημιουργείται το αδιαχώρητο» αναφέρει η κυρία Ισμήνη Τζούμα, κάτοικος Αστυπάλαιας. Και προσθέτει: «Επίσης χρησιμοποιώ την υπηρεσία διαμοιρασμού ηλεκτρικών οχημάτων, τα οποία μπορεί να παραλάβει και να χρησιμοποιήσει κάθε κάτοικος και επισκέπτης, για όσο χρόνο θέλει, πληρώνοντας για την ώρα χρήσης τους. Πλέον οι τουρίστες το γνωρίζουν και πολλοί δεν φέρνουν αυτοκίνητο στο νησί».
Παράλληλα, σύμφωνα με τον δήμαρχο του νησιού κ. Νίκο Κομηνέα, λόγω της επιδότησης, έχουν αγοραστεί περί τα 120 ηλεκτρικά οχήματα (ΙΧ και ενοικιαζόμενα) και κανένα συμβατικό. Μάλιστα, η φόρτισή τους στους δέκα δημοσίως προσβάσιμους φορτιστές γίνεται από «πράσινο» ρεύμα που παράγει φωτοβολταϊκό σύστημα που εγκατέστησε ο Δήμος καθώς ακόμη βρίσκεται υπό κατασκευή ο υβριδικός σταθμός παραγωγής ενέργειας που σε πρώτη φάση θα περιλαμβάνει ένα φωτοβολταϊκό 3,5 MW και μπαταρίες αποθήκευσης ενέργειας και σε δεύτερη φάση ανεμογεννήτρια 2 MW ώστε να καλύπτει έως και 80%-90% της ζήτησης. «Για το υπόλοιπο θα φτιάξει ο δήμος ένα φωτοβολταϊκό. Ωστόσο αυτό που προσπαθούμε είναι να δημιουργηθεί και στην Αστυπάλαια Ενεργειακή Κοινότητα ώστε να μειωθούν οι λογαριασμοί ρεύματος των κατοίκων» σημειώνει ο κ. Κομηνέας.
Σε Πόρο και Αϊ-Στράτη
Το επόμενο GR-eco Islands θα είναι ο Πόρος – προ ημερών υπεγράφη συμφωνία του υπουργείου Ενέργειας με την εταιρεία Masdar του Αμπου Ντάμπι, η οποία θα χρηματοδοτήσει τα έργα της πράσινης μετάβασης. Οσο για τα έργα μετατροπής του Αϊ-Στράτη σε πράσινο νησί, ένα έργο του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας που υλοποιείται για λογαριασμό του Δήμου Αγίου Ευστρατίου, ολοκληρώνονται σε λίγες ημέρες και η δοκιμαστική λειτουργία προσδιορίζεται στις αρχές του 2024.
Περιλαμβάνουν ένα υβριδικό σύστημα παραγωγής ηλεκτρισμού και θέρμανσης που κατασκευάζεται από την ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή και αποτελείται από μια ανεμογεννήτρια ισχύος 0,9 MW, έναν φωτοβολταϊκό σταθμό 0,23 MW, μονάδα αποθήκευσης ενέργειας και δίκτυο θέρμανσης 5 χιλιομέτρων που καλύπτει 90 κτίρια. Το σύστημα θα εξυπηρετεί το 85% των ηλεκτρικών αναγκών του νησιού. Η πρώτη προσπάθεια πρασινίσματος ελληνικού νησιού ξεκίνησε το 2017 από την Τήλο.
Τα σχέδια
Πόρος: Σχεδιάζεται εγκατάσταση φωτοβολταϊκού 7 MW για την κάλυψη του μεγαλύτερου μέρους των ενεργειακών αναγκών του νησιού, η λειτουργία ηλεκτρικού πλοίου, η μετατροπή μέσων μεταφοράς σε ηλεκτρικά και η εφαρμογή ολοκληρωμένου μοντέλου μηδενικών αποβλήτων.
Τήλος: Το 2017 εγκαταστάθηκε και λειτουργεί ανεμογεννήτρια 800 kW, φωτοβολταϊκός σταθμός 160 kW και μπαταρία καλύπτοντας περίπου το 75% των αναγκών του νησιού. Παράλληλα, αποτελεί το πρώτο νησί χωρίς απόβλητα με την ανακύκλωση και κομποστοποίηση να φτάνει στο 90%.
Αστυπάλαια: Στο νησί λειτουργεί δημόσια συγκοινωνία «on demand» και υπηρεσία διαμοιρασμού ηλεκτρικών οχημάτων. Αναμένεται η ολοκλήρωση της εγκατάστασης φωτοβολταϊκού 3,5 MW με μπαταρία αποθήκευσης ενέργειας και έως το 2026 η προσθήκη ανεμογεννήτριας 2 MW.
Χάλκη: Το φωτοβολταϊκό πάρκο στα δύο έτη λειτουργίας του έχει συμβάλει στη μείωση εκπομπών CO2 στην ατμόσφαιρα κατά 2.246 τόνους ετησίως. Το 34% των λογαριασμών ρεύματος εκδόθηκαν με αρνητικό πρόσημο, το 40% κάτω από €100 και το 26% στην πλειοψηφία των επιχειρήσεων έως €800 ετησίως.
ΑΪ-Στράτης: Υβριδικό σύστημα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας θα καλύπτει από τις αρχές του 2024 το 85% των ηλεκτρικών αναγκών του νησιού. Επίσης, σύστημα τηλεθέρμανσης θα αξιοποιεί την περίσσεια πράσινης ενέργειας για θέρμανση κτιρίων του οικισμού.
Στη Λίστα της Κομισιόν
Εξι ελληνικά νησιά (Τήλος, Αστυπάλαια, Λέσβος, Ικαρία, Καστελλόριζο και Ψαρά) βρίσκονται στη λίστα των «30 renewable islands for 2030» της ΕΕ, δηλαδή στη λίστα που ανακοίνωσε η Κομισιόν με τα νησιωτικά συμπλέγματα που θα πετύχουν πλήρη ενεργειακή ανεξαρτησία έως το τέλος της δεκαετίας. Για να επιτύχουν τη μετάβαση σε καθαρή ενέργεια θα λάβουν εντός της επόμενης τριετίας ευρωπαϊκή ενίσχυση.
