Τήνος, ανήμερα Δεκαπενταύγουστο. Πάνω σε ένα ξύλινο, παραδοσιακό τρεχαντήρι, δεμένο στον ντόκο του παλιού λιμανιού, συναντάμε τον εισαγγελέα Εφετών Αιγαίου Οδυσσέα Τσορμπατζόγλου. Αυτό το τρεχαντήρι είναι και το σπίτι του. Ο κ. Τσορμπατζόγλου τον τελευταίο καιρό έχει μπει στο επίκεντρο της δημοσιότητας λόγω της ενεργοποίησης του κρατικού μηχανισμού κατά των αυθαιρεσιών στις παραλίες της Μυκόνου και σε άλλα νησιά. Ο ίδιος έχει κληθεί να παρέμβει τον τελευταίο χρόνο πολύ συχνά για την αποκατάσταση της νομιμότητας, ενώ παράλληλα το αίτημα για απελευθέρωση των ακτών από παράνομες εκμεταλλεύσεις έχει λάβει διαστάσεις κινήματος. Συζητήσαμε (σ.σ. ο Δημήτρης Καραϊσκος για την “Καθημερινή”) με τον έμπειρο εισαγγελικό λειτουργό, μόνιμο κάτοικο Ερμούπολης εδώ και δύο χρόνια, για το «κυνήγι» των αυθαιρεσιών στο Αιγαίο αλλά και την ισορροπία μεταξύ οικονομικής ανάπτυξης και προστασίας του φυσικού πλούτου.
– Ποια είναι η εμπειρία σας έως τώρα από την προσπάθεια επιβολής του νόμου στις παραλίες των Κυκλάδων;
– Ηταν ένα καθήκον που μου ανέθεσε απευθείας ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, ο οποίος έκρινε πως έπρεπε να το εκτελέσω εγώ. Πρόκειται για μια αποστολή που θα έπρεπε να φέρει εις πέρας ο αντεισαγγελέας Πρωτοδικών Σύρου. Λόγω όμως της τεράστιας έκτασης της παρανομίας, των κινδύνων και της διαφθοράς που διαπιστώθηκαν, τελικά η αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης ανατέθηκε σε εμένα. Ετσι, λοιπόν, μπήκα σε αυτή τη διαδικασία και προσπαθώ να επαναφέρω τη νομιμότητα σε ό,τι αφορά τις παραλίες και γενικά τις αυθαιρεσίες που έχουν συμβεί στα νησιά. Σε κάθε περίπτωση, όταν εφαρμόζεται ο νόμος είμαι πολύ ικανοποιημένος. Και ο νόμος μπορεί να εφαρμοστεί με διάφορους τρόπους: με την αμεσότητα, με τον παραδειγματισμό, με τη συζήτηση, με την κατανόηση, με την ενημέρωση. Η πρόληψη, επίσης, είναι μια πολύ σημαντική διάσταση σε αυτή την προσπάθεια. Προτιμώ να προλαμβάνω τα κακώς κείμενα μιλώντας με τους ανθρώπους, και έχω δει πως γενικά ακούν, κατανοούν και συμμορφώνονται. Είναι λίγοι οι επαγγελματίες που αντιδρούν με τρόπους προκλητικούς, με τρόπους που δείχνουν ότι περιφρονούν τη νομιμότητα και την κοινωνία. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο νόμος μού επιτρέπει να εφαρμόσω άλλες, κάθετες μεθόδους.
– Τι νομίζετε πως αποτέλεσε τη σπίθα για να ξεκινήσει η «Κίνηση Πολιτών Πάρου» για τις ελεύθερες παραλίες, η οποία έχει εξαπλωθεί και σε άλλους τόπους;
– Θεωρώ πως οι πολίτες πήραν μεγάλο θάρρος από τις προσπάθειες που κάνουμε, εφόσον είδαν πως όλα είναι δυνατά. Είδαν πως οι ξαπλώστρες που είχαν γίνει ένα με τις παραλίες είναι δυνατόν να απομακρυνθούν. Κανείς δεν μπορεί πέραν της χρήσης του αιγιαλού με συγκεκριμένη σύμβαση να καταλαμβάνει μέρος του, πέραν της έκτασης που δικαιούται ή και τμήματα του αιγιαλού που δεν δικαιούται. Αυτές οι εκδηλώσεις δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια διεκδίκηση από την πλευρά των πολιτών ενός δικαιώματος που τους ανήκει. Ηταν μια αναμενόμενη κίνηση που ήταν φυσικό να συμβεί κάποτε σε μια χώρα με τόσο πολλές παραλίες, από τις οποίες οι περισσότερες έχουν καταπατηθεί από επιτήδειους. Και προφανώς αυτό δεν αφορά μόνο τα νησιά του Αιγαίου, αλλά όλες τις ακτές της χώρας. Κάποια στιγμή ξεπεράστηκαν με πολύ εξόφθαλμο και προκλητικό τρόπο κάποια όρια και αυτό τελικά προκάλεσε τα αντανακλαστικά της κοινωνίας.
– Το ίδιο το κράτος, όμως, είναι πάντοτε εντάξει απέναντι στον πολίτη;
– To κράτος πρέπει να είναι αξιόπιστο απέναντι στον επιχειρηματία. Οταν δεν λειτουργεί άμεσα και αξιόπιστα, τον εκθέτει και τελικά, χωρίς να το θέλει, αυτός εκτρέπεται και παρανομεί. Και αυτό είναι ένα φαινόμενο που έχουμε διαπιστώσει πως συμβαίνει συχνά. Σε κάθε περίπτωση, εμείς διερευνούμε, διαπιστώνουμε και καταγράφουμε την εκτροπή. Το για ποιους λόγους συμβαίνει, κάτω από ποιες συνθήκες συμβαίνει και αν εξωθήθηκε σε αυτήν ο επιχειρηματίας, είναι καταστάσεις και δεδομένα που θα ελέγξει στη συνέχεια το δικαστήριο.
– Υπάρχει και μια φράση που ακούγεται συχνά στην κοινωνία: «Στην Ελλάδα όλοι με κάποιον τρόπο παρανομούν». Πώς θα το σχολιάζατε αυτό;
– Η παράβαση του νόμου είναι μια κατάσταση που συναντάται παντού στον κόσμο. Πιστεύετε πως δεν υπάρχουν παραβάσεις του νόμου σε άλλες χώρες; Κάθε χώρα έχει να επιδείξει τη δική της εκτροπή προς την παρανομία, συχνά μάλιστα σε πολύ μεγάλη κλίμακα και με τρομακτικά μεγέθη. Δεν πρέπει να δαιμονοποιούμε τους εαυτούς μας. Ο Ελληνας θέλει την εφαρμογή του νόμου και βασίζεται στον νόμο. Ο Ελληνας πολύ συχνά επικαλείται τον εισαγγελέα. Η Δικαιοσύνη είναι το τελευταίο σημείο προσφυγής του πολίτη. Ο πολίτης θέλει να ξεδιψάσει με τη Δικαιοσύνη. Πιστεύει σε αυτήν, πιστεύει και στον νόμο. Υπάρχουν αγκυλώσεις και ζητήματα, αλλά νομίζω πως η γενικότερη εικόνα είναι ικανοποιητική.
– Αγαπάτε τη δουλειά σας; Πώς νιώθετε όταν την κάνετε; Υπάρχουν στιγμές που σας δυσκολεύει;
– Ποια δουλειά δεν είναι δύσκολη; Ακόμη και αυτές που μπορεί να φαίνονται εύκολες, όταν είσαι μέσα τους και τις κάνεις, πάντα αντιμετωπίζεις δυσκολίες. Αυτό που μπορώ να πω με σιγουριά είναι πως χαίρομαι να είμαι κοντά στους πολίτες και στην κοινωνία – εξάλλου αυτή είναι η αποστολή μου. Χαίρομαι να επιβεβαιώνω την πίστη των πολιτών στον νόμο. Αυτό είναι που με γεμίζει στη δουλειά μου, που με κάνει να χαίρομαι να την κάνω. Η πρόσφατη προσπάθειά μου να επαναφέρω τη νομιμότητα στις παραλίες απέκτησε μια μεγάλη δημοσιότητα που σίγουρα δεν την αξίζει, καθότι υπάρχουν πολλοί άλλοι συνάδελφοί μου με πολύ μεγαλύτερα επιτεύγματα στη Δικαιοσύνη.
– Πώς βρεθήκατε στη Σύρο και τι μπορείτε να μας πείτε για τη ζωή σας στην Ερμούπολη;
– Οταν, προ διετίας, πήρα την προαγωγή μου ως εισαγγελέας Εφετών, έκανα αίτηση στο Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο να τοποθετηθώ στη Σύρο, η οποία και έγινε δεκτή. Αυτή ήταν μια επιθυμία που είχα για πολλά χρόνια, από την εποχή που ήμουν στις Βρυξέλλες και υπηρετούσα στη Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Eνωση. Τότε σκεφτόμουν κάποτε να υπηρετήσω στο Αιγαίο. Oντας πρώην αξιωματικός του Εμπορικού Ναυτικού και έχοντας γυρίσει όλο τον κόσμο με ποντοπόρα πλοία, έχω μεγάλη αγάπη για τη θάλασσα. Η αγάπη μου αυτή μου έχει δώσει και μια λύση στο μεγάλο οικιστικό πρόβλημα που έχει η Σύρος, εφόσον κατοικώ στο καΐκι μου, το οποίο είναι αραγμένο στην Ερμούπολη και το οποίο καπετανεύω ο ίδιος. Είναι μάλιστα ένα μέσο που με έχει εξυπηρετήσει πάρα πολύ, εφόσον κινούμαι με αυτό στο Αιγαίο εντελώς ανεξάρτητα και εμφανίζομαι σε μέρη που δεν με περιμένει κανείς.
– Εκτός από το νομικό σας λειτούργημα, τι άλλο αγαπάτε να κάνετε;
– Τα νομικά από μόνα τους, όταν ασχολείσαι μόνο με αυτά, καθίστανται επικίνδυνα και για σένα και για τους άλλους. Πιστεύω λοιπόν πως εμείς οι εισαγγελικοί λειτουργοί καλό είναι να ασχολούμαστε και με άλλα πράγματα, πράγματα που μπορούν να διευρύνουν τη σκέψη και τον ορίζοντά μας. Το κρίνω απαραίτητο αυτό, ώστε να μπορούμε να αντιμετωπίσουμε επιτυχώς την πολυσύνθετη και συνεχώς μεταβαλλόμενη πραγματικότητα γύρω μας. Η εφαρμογή των νόμων είναι μια διαδικασία λεπτομερής και, φυσικά, δικανική. Είναι μια πολύ τεχνική διαδικασία υπαγωγής κατά την οποία πρέπει να έχεις γνώση όχι μόνο των εργαλείων σου, αλλά και του κοινωνικού πλαισίου πάνω στο οποίο θα τα χρησιμοποιήσεις. Αυτά όλα όμως πρέπει να φωτίζονται από την ευρύτερη παιδεία του δικαστικού λειτουργού, ο οποίος πρέπει συνεχώς να εκπαιδεύεται, να μορφώνεται και να προσπαθεί να αντιληφθεί όσο γίνεται καλύτερα τα μεγάλα ερωτήματα της ζωής και να αισθάνεται τον παλμό της κοινωνίας. Ο εισαγγελικός λειτουργός πρέπει να ζει μέσα στην κοινωνία, την οποία καλείται να κρίνει. Δεν πρέπει να τη φοβάται, ούτε να οχυρώνεται πίσω από τείχη παριστάνοντας έναν γκουρού ο οποίος καλείται να εφαρμόσει τον νόμο στο όνομα κάποιας ανώτερης αυθεντίας. Αν το κάνει έτσι, κατά τη γνώμη μου θα αποτύχει. Πρέπει να ζει στην κοινωνία, να γνωρίζει την κοινωνία, να ξέρει τι είναι τι στην κοινωνία, σε επίπεδο και συναισθήματος αλλά και πραγματικότητας. Διαφορετικά η κρίση του μπορεί να γίνει εσφαλμένη και άδικη. Ο νόμος πάντοτε έπεται των κοινωνικών εξελίξεων.
– Σας περιμένουν να πάτε σε διάφορα νησιά. Ποιοι είναι οι επόμενοι προορισμοί σας;
– Ξέρετε, όλο το καλοκαίρι βρίσκομαι σε συνεχή κίνηση στα νησιά. Δουλεύω δωδεκάωρα και βρίσκομαι συνεχώς σε μια διερεύνηση, σε μια επαλήθευση, σε μια ταυτοποίηση, ώστε να διαπιστώνω τι συμβαίνει και πού. Θα επισκεφθώ λοιπόν όσο περισσότερα νησιά μπορώ και εκεί θα κουβεντιάσω, θα συμβουλέψω τους ανθρώπους και θα κινήσω τις διαδικασίες που χρειάζονται, προσπαθώντας να αποκαταστήσω τη νομιμότητα με το λιγότερο άχθος για όλους μας.
– Υπάρχει όμως και η γνωστή φράση από τη «Φάρμα των Ζώων» του Τζορτζ Οργουελ, που λέει ότι «κάποιοι είναι πιο ίσοι από άλλους».
– O νόμος είναι ίδιος για όλους, είτε πρόκειται για μικρό είτε για μεγάλο επιχειρηματία. Oλοι οι πολίτες απέναντι στον νόμο είναι ίσοι. Δεν μας αφορά ποια είναι η επιχείρηση, αν είναι μικρή ή μεγάλη. Είμαστε χαρούμενοι να βλέπουμε κάθε επιχείρηση που τηρεί τη νομιμότητα να πηγαίνει καλά. Θέλουμε να δουλέψουν όλες οι επιχειρήσεις, και εγώ προσωπικά δεν προσεγγίζω όλα αυτά τα ζητήματα με κάποιο κόμπλεξ ή με κάποια τάση τιμώρησης των επιτυχημένων επαγγελματιών. Κάθε άλλο. Η επιθυμία μου είναι να δουλέψουν όλοι, να βγάλουν χρήματα και να εξυπηρετηθεί και ο κόσμος που θέλει να απολαύσει τις υπηρεσίες που προσφέρονται. Τρεις είναι όμως οι προϋποθέσεις που θέτω αυστηρά σε όλους: σεβασμός στον νόμο, σεβασμός στις Αρχές και σεβασμός στους πολίτες. Oταν τηρούνται όλα αυτά, είμαι ευτυχής να βλέπω επιχειρήσεις να ανθούν. Eτσι κερδίζει και το κράτος, μέσω της υψηλής φορολογίας που τους επιβάλλει. Δεν υπάρχει, δηλαδή, κάποια μικροψυχία στην προσέγγισή μας, δεν υπάρχει κάποια προσωπική εμπάθεια, κάποια εκδικητικότητα. Αυτό που έχουμε πάνω απ’ όλα αυτή τη στιγμή στον νου μας είναι ότι οι παραλίες ανήκουν στους Eλληνες και δεν μπορούν να αποτελούν αντικείμενο παράνομης εκμετάλλευσης. Εγώ από την πλευρά μου δεσμεύομαι ότι θα πράξω με όλες μου τις δυνάμεις ό,τι περνάει από το χέρι μου για να τις απολαμβάνουν.
Συνέντευξη στην “Καθημερινή” και στον Δημήτρη Καραϊσκο
