Το 2050 θα υπάρχουν περισσότερα πλαστικά στον παγκόσμιο ωκεανό από ψάρια, εάν συνεχίσουμε με το ίδιο οικονομικό-καταναλωτικό μοντέλο (business as usual)! Δεν πρόκειται για αυθαίρετη εκτίμηση, αλλά για υπολογισμό με βάση αξιόπιστη έρευνα στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ του Νταβός.
Ηδη, κάθε χρόνο τουλάχιστον οκτώ εκατομμύρια τόνοι πλαστικού πέφτουν στις θάλασσες του πλανήτη. Η Μεσόγειος θεωρείται ιδιαίτερα επιβαρυμένη από πλευράς ρύπανσης, καθώς εκτιμάται πως σε κάθε 100 τ.μ. θαλάσσιου πυθμένα υπάρχουν περίπου 43,55 απορρίμματα, εκ των οποίων το 70%-80% είναι πλαστικά διαφόρων τύπων.
Τις πολύ ανησυχητικές επιπτώσεις της πλαστικής ρύπανσης και στις δικές μας θάλασσες ανέδειξε μια πρόσφατη δημοσίευση έρευνας του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος», με τίτλο «Πρώτη εκτίμηση των μικρο-απορριμμάτων που έχουν καταπιεί δελφίνια, θαλάσσιες χελώνες και φώκιες, τα οποία βρέθηκαν κατά μήκος των ακτών της Σάμου». Τα ευρήματα είναι σοκαριστικά:
Και στα 25 θαλάσσια ζώα που εξετάστηκαν (οκτώ δελφίνια, δύο μεσογειακές φώκιες και 15 θαλάσσιες χελώνες) βρέθηκαν μικροπλαστικά, συνολικά 10.639 πλαστικές ίνες!
Οι ρύποι βρέθηκαν στο γαστρεντερικό σύστημα, σε οισοφάγο, στομάχι και έντερα των νεκρών ζώων, τα οποία όμως απεβίωσαν από άλλες αιτίες και όχι από τα πλαστικά. Πρόκειται για την πρώτη έρευνα που έγινε στο Αιγαίο για την καταγραφή των μικροπλαστικών ρύπων σε θαλάσσια θηλαστικά και χελώνες.
Οι αναλύσεις έγιναν στα εργαστήρια του Ινστιτούτου «Αρχιπέλαγος», ενώ η έρευνα διεξήχθη σε συνεργασία με επιστήμονες από το Τμήμα Βιοϊατρικής του Πανεπιστημίου Πάντοβας, τον ζωολογικό σταθμό Anton Dohrn στην Ιταλία και το Πανεπιστήμιο Baja California Sur στο Μεξικό.
«Πρόκειται για πολύ σημαντική έρευνα, γιατί τα κητώδη και τα άλλα θαλάσσια ζώα που εξετάσαμε είναι στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας στο νερό και αποτελούν δείκτη της συνολικής κατάστασης. Τα μικροπλαστικά πέρασαν στα ζώα μέσω της τροφής τους. Αυτό που βλέπουμε είναι πως τα θραύσματα και οι ίνες των πλαστικών απορριμμάτων έχουν ήδη εισχωρήσει σε όλα τα επίπεδα των οικοσυστημάτων και της τροφικής αλυσίδας των ελληνικών θαλασσών», λέει στην «Καθημερινή» η Αναστασία Μήλιου, διευθύντρια Ερευνών του «Αρχιπελάγους».
Με τη συγκεκριμένη έρευνα, το Ινστιτούτο ολοκληρώνει έναν πρώτο κύκλο μελετών για την παρουσία πλαστικών ρύπων, που πιάνει όλο το εύρος της θαλάσσιας ζωής, από διαδεδομένα είδη ψαριών και ασπόνδυλων μέχρι τα κητώδη και από τη θαλάσσια χλωρίδα μέχρι το νερό, το ίζημα, αλλά και τις παραλίες, ενώ έχουν εξεταστεί και θαλασσοπούλια.
«Εχουμε πραγματοποιήσει 14 επιστημονικές δημοσιεύσεις από το 2009. Εξετάσαμε πολλές χιλιάδες διαφορετικών δειγμάτων και σχεδόν παντού ανιχνεύθηκαν θραύσματα και ίνες πλαστικού. Η ερευνητική εργασία μας συνεχίζεται κι επεκτείνεται, καθώς η κατανόηση των επιπτώσεων της πλαστικής ρύπανσης στην υγεία των θαλάσσιων ειδών, αλλά και στην υγεία όλων μας, απαιτεί μακροχρόνια μελέτη. Επιπλέον, πέρα από τα τοξικά χημικά που περιέχει το πλαστικό από την παραγωγή του, όταν βρίσκεται επί μήνες ή χρόνια στο θαλάσσιο περιβάλλον λειτουργεί σαν “σφουγγάρι”, καθώς σε αυτό εισχωρούν και άλλες τοξικές ουσίες που βρίσκονται στο νερό όπως φυτοφάρμακα, oργανοχλωρίδια κ.λπ. Ετσι, όταν μέσω της τροφικής αλυσίδας τα θραύσματα του πλαστικού καταλήγουν στους διάφορους οργανισμούς, οι τοξικές επιπτώσεις είναι πολλαπλάσιες», υπογραμμίζει η κ. Μήλιου.
Η ερευνήτρια του «Αρχιπελάγους» επισημαίνει μάλιστα τον ιδιαίτερο κίνδυνο των ακόμη μικρότερων κομματιών, των νανοπλαστικών, που είναι πολύ πιο επικίνδυνα καθώς μπορούν να εισχωρήσουν μέσα στους ιστούς των οργανισμών, και του ανθρώπου. «Το συμπέρασμα δεν είναι να μην τρώμε ψάρια, απεναντίας», διευκρινίζει η κ. Μήλιου, «το θέμα είναι να σκεφτούμε όλοι τι κάνουμε, γιατί πλέον το περιβαλλοντικό αποτύπωμά μας είναι ιδιαίτερα βαρύ».
Μιλάμε για τη θάλασσα, αλλά το πρόβλημα βρίσκεται στη στεριά, διότι από εκεί διασκορπίζεται η πλαστική ρύπανση. «Στην Ελλάδα συνεχίζουμε να δημιουργούμε περισσότερα προβλήματα από όσα λύνουμε και στον τομέα του περιβάλλοντος. Παρά τις εξαγγελίες για πράσινη και γαλάζια ανάπτυξη και για την κατάργηση του πλαστικού μιας χρήσης, η εικόνα της χώρας μας μοιάζει με μια ατελείωτη ανοιχτή χωματερή. Παρ’ όλες τις επίσημες ανακοινώσεις των ελληνικών και ευρωπαϊκών αρχών και τις αστραφτερές καμπάνιες, το πρόβλημα της πλαστικής ρύπανσης αντιμετωπίζεται κυρίως επικοινωνιακά και ελάχιστα στην ουσία του», σημειώνει η διευθύντρια Ερευνών του «Αρχιπελάγους».
Πληγή οι ΧΥΤΑ νησιών
Το «Αρχιπέλαγος» υπογραμμίζει το πρόβλημα των ανοικτών χωματερών ή (κατ’ ευφημισμόν) Χώρων Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων σε νησιά, που αποτελούν σημεία μαζικής διασποράς (με τη βοήθεια των ανέμων) των πλαστικών υλικών.
Επίσης, τονίζει πως τα μέτρα για την πλαστική σακούλα αποτελούν σταγόνα στον ωκεανό, καθώς η μεγαλύτερη πηγή πλαστικής ρύπανσης εντοπίζεται στη βιομηχανία τροφίμων και στο λιανεμπόριο γενικότερα και στην ευρεία διάθεση στους καταναλωτές προϊόντων σε πλαστικές συσκευασίες μιας χρήσης. Και όπως προειδοποιεί η Αναστασία Μήλιου:
«Η επικίνδυνη πλαστική ρύπανση χρόνο με τον χρόνο συσσωρεύεται και διογκώνεται, εισέρχεται στα οικοσυστήματα και στην τροφική αλυσίδα και αποτελεί τη βαριά, τοξική κληρονομιά που θα αφήσουμε στις επόμενες γενιές, ως τη νέα περιβαλλοντική κρίση που τους προετοιμάζουμε».
