Η εικόνα που ξεδιπλώνεται μέσα από τις επιστημονικές έρευνες του Πανεπιστημίου Αιγαίου για την περιβαλλοντική μετάλλαξη των νησιών του Αιγαίου είναι αποκαρδιωτική. Μέσα σε μόλις 30 χρόνια, από το 1990 έως το 2020, 138.510 στρέμματα δασικών εκτάσεων χάθηκαν από το χάρτη, ενώ 85.000 στρέμματα δόμησης “φύτρωσαν” στα νησιά.
Ο αναπληρωτής καθηγητής Κώστας Θεοδώρου, του Τμήματος Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου, κάνει λόγο για κατάρρευση της δασοκάλυψης και γεωμετρική επέκταση της τσιμεντοποίησης, σε βαθμό που σε νησιά όπως η Μύκονος και η Σύρος η αύξηση της δόμησης ξεπερνά το 300%.
🔥 Η Μύκονος, για παράδειγμα, έφτασε από 4,9% δομημένες εκτάσεις το 1990 σε 21,8% το 2018, ενώ η Σύρος ανέβηκε από 3,5% σε 14,2%. Αντίστοιχες καταστροφικές μεταβολές καταγράφηκαν στη Χίο, τη Ρόδο, τη Σάμο, τη Θάσο και την Κάρπαθο, με απώλειες δάσους από 30% έως 40%.
Η κύρια αιτία: οι πυρκαγιές – που όχι μόνο καταστρέφουν χιλιάδες στρέμματα κάθε χρόνο, αλλά και εγκαθιδρύουν τον “χώρο” για ανεξέλεγκτη ανοικοδόμηση σε πολύτιμα οικοσυστήματα.
Η τουριστική “κατάκτηση” των νησιών
Η τουριστική δραστηριότητα, σύμφωνα με τους ερευνητές, λειτουργεί ως “χωροκατακτητική δύναμη”. Στερεί από τα νησιά τη φυσική τους ταυτότητα και απειλεί τη βιοποικιλότητα – τον ίδιο δηλαδή λόγο που τα νησιά ήταν μέχρι πρότινος τόσο ελκυστικά.
Η έλλειψη ολοκληρωμένου πλαισίου χρήσεων γης, αλλά και η καθυστέρηση στην εφαρμογή των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών (ΕΠΜ) για τις περιοχές Natura, αφήνουν τα νησιά εκτεθειμένα στις πιέσεις της άναρχης ανάπτυξης.
Ο χωροτάκτης–πολεοδόμος δρ Μιλτιάδης Λάζογλου από την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) σημειώνει ότι τα νησιά απώλεσαν δασική κάλυψη την ίδια περίοδο που στην υπόλοιπη Ελλάδα αυξανόταν – ένα ενδεικτικό παράδοξο της ανεξέλεγκτης πίεσης που δέχονται.
Καθίζηση και στον αγροτικό τομέα
Η έρευνα του καθηγητή Θανάση Κίζου, από το Τμήμα Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, αποτυπώνει μια παράλληλη κατάρρευση: τη μείωση κατά 39% των αγροτικών εκμεταλλεύσεων μεταξύ 1961 και 2010.
Η παραγωγή τροφής, που κάποτε στήριζε τις κοινότητες, εγκαταλείφθηκε προς όφελος της “εύκολης” τουριστικής δραστηριότητας. Σε νησιά όπως οι Οινούσσες, η Νίσυρος και η Κίμωλος η αγροτική δραστηριότητα σχεδόν εξαφανίστηκε.
Το αποτέλεσμα; Υποχώρηση της αυτάρκειας, εξάρτηση από τις εισαγωγές και κατάρρευση των παραδοσιακών μορφών διαχείρισης του τοπίου.
Η “φάκα” της υπερανάπτυξης
Η έλλειψη ορίων στη χωροταξία οδηγεί τα νησιά σε μια παγίδα χωρίς επιστροφή: Ενίσχυση της αστικοποίησης, αύξηση της ρύπανσης, απώλεια ειδών, κίνδυνοι για το μικροκλίμα, διάβρωση των εδαφών και αποσταθεροποίηση των τοπικών οικονομιών.
Ο κ. Θεοδώρου επισημαίνει ότι απειλείται έως και το 8% των ενδημικών ειδών του Νότιου Αιγαίου, ενώ συνολικά στα νησιά φιλοξενούνται 500 από τα 1.400 ενδημικά είδη της Ελλάδας.
«Η φέρουσα ικανότητα των νησιών έχει ξεπεραστεί. Η άναρχη τουριστική ανάπτυξη, αντί να ενισχύει τις τοπικές κοινωνίες, τις εξαντλεί και τις καταστρέφει» δηλώνει χαρακτηριστικά.
Ώρα για τολμηρές αποφάσεις
Οι επιστήμονες καλούν για επείγουσα επαναχάραξη της πολιτικής για τον χώρο και τη φύση στα νησιά. Η καταγραφή των ζωνών, ο σαφής ορισμός χρήσεων γης και η διαμόρφωση σχεδίων που ενσωματώνουν την φέρουσα ικανότητα των οικοσυστημάτων είναι πλέον μονόδρομος.
Διαφορετικά, το τίμημα δεν θα είναι απλώς περιβαλλοντικό. Θα είναι κοινωνικό, οικονομικό και πολιτισμικό, καθώς τα ίδια τα νησιά θα χάνουν σταδιακά το λόγο ύπαρξής τους ως μοναδικοί προορισμοί ζωής και εμπειρίας.
Με πληροφορίες από τη σελίδα tovima.gr
#ΑιγαίοΣεΚρίση #ΑνεξέλεγκτηΔόμηση #ΠεριβάλλονΚυκλάδες #Μύκονος2025 #Νάξος #ΦέρουσαΙκανότητα #Αειφορία #ΑγροτικήΠαραγωγή #ΠανεπιστήμιοΑιγαίου #CorineData #ΤσιμέντοΑντίΓιαΔάσος #ΝησιάΣεΜετάλλαξη #Naxospress
