Σχολή Ουρσουλινών στην Τήνο … Μετά από αρκετά χρόνια με τις υποσχέσεις να έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο, βρέθηκαν 200.000 ευρώ και θα προχωρήσει άμεσα η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου για την Αποκατάσταση της Μονής – Τι δήλωσε ο αρμόδιος χωρικός αντιπεριφερειάρχης Κυκλάδων κος Λεονταρίτης
Ενας χώρος πνευματικής, εκπαιδευτικής και πολιτιστικής δραστηριότητας για περισσότερα από 150 χρόνια, ξαναπαίρνει ζωή, με πρωτοβουλία της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου. Ο Περιφερειάρχης κ. Γιώργος Χατζημάρκος ζήτησε και εξασφάλισε από το Υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης το ποσό των 200.000 ευρώ, για τη χρηματοδότηση της Μελέτης Αποκατάστασης – Αναδιαρρύθμισης του Κτηρίου Παλαιάς Μονής Ουρσουλινών, Λουτρών Τήνου. Ο Αναπληρωτής Υπουργός Οικονομίας & Ανάπτυξης κ. Αλέξης Χαρίτσης έκανε δεκτό το αίτημα του Περιφερειάρχη και με απόφασή του, η μελέτη εντάσσεται προς χρηματοδότηση στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου.
Επισημαίνεται ότι η Μονή & Σχολή Ουρσουλινών της Τήνου υπήρξε το προπύργιο και το εκπαιδευτήριο της μάθησης, της τέχνης και του πολιτισμού, από το 1862, οπότε και λειτούργησε ως ορφανοτροφείο, οικοτροφείο, Γαλλικό Γυμνάσιο, Πανεπιστήμιο, Ελληνικό Δημοτικό, Γυμνάσιο και σχολή εκμάθησης ταπητουργικής, ραπτικής και πολλών ακόμα τεχνών.
Αντί υποσχέσεων… πράξεις
Γι’ αυτήν την ιδιαίτερα θετική εξέλιξη, ο Αντιπεριφερειάρχης Κυκλάδων κ. Γιώργος Λεονταρίτης δήλωσε: “Είμαι ιδιαίτερα ικανοποιημένος που ένα μακροχρόνιο αίτημα της Τηνιακής κοινωνίας παίρνει το δρόμο της ικανοποίησης μετά την προσπάθεια που κατέβαλε ο Περιφερειάρχης Γιώργος Χατζημάρκος. Είναι η πρώτη ρεαλιστική προσέγγιση των τελευταίων ετών αφού μπαίνουν επιτέλους οι σωστές βάσεις της διαδικασίας που απαιτείται για την αποκατάσταση ενός εκ των σημαντικότερων ιστορικών μνημείων των Κυκλάδων, με πρώτο στάδιο τη χρηματοδότηση της μελέτης και με επόμενο στόχο, μετά την ολοκλήρωση αυτής, την ένταξη του έργου σε κάποιο χρηματοδοτικό πρόγραμμα. Σε αντίθεση με την πρακτική της επί χάρτου υποσχεσιολογίας του παρελθόντος, με συντονισμένες ενέργειες, αποδεικνύουμε ότι όταν υπάρχει βούληση και καλή συνεργασία μπορούν να επιλύονται προβλήματα. Πιστοί στις δεσμεύσεις μας, στηρίζουμε όλες τις παρεμβάσεις οι οποίες δημιουργούν αναπτυξιακές προοπτικές για τις τοπικές κοινωνίες, αναδεικνύουν την πολιτιστική κληρονομιά και ενισχύουν την ιστορική μνήμη”.
Η ιστορία της μονής
Το μoναχικό τάγμα των Ουρσουλινών, υπό την προστασία της Αγίας Ούρσουλας, ιδρύθηκε το 1535 στην Ιταλία από την Άντζελα Μερίτζι (1474-1540), η οποία ανακηρύχθηκε Αγία το 1768. Κατά τον 17ο αιώνα, το Τάγμα εξαπλώθηκε σε όλη την Ευρώπη και στις αρχές του 18ου έφτασε στην Ελλάδα (Τήνο και Νάξο). Οι Ουρσουλίνες αρχικά ζούσαν στα σπίτια τους και ασκούσαν εκεί τα θρησκευτικά τους καθήκοντα. Το 1704 οι πρώτες Ουρσουλίνες μοναχές φτάνουν στην Τήνο, ενώ το 1862 ιδρύεται το πρώτο οργανωμένο μοναστήρι στο χωριό Λουτρά από την Μαρία – Άννα Ληβς. Μάλσιτα, με τη βοήθεια Γαλλίδων Ουρσουλινών που φτάνουν στην Τήνο, ιδρύει σε ηλικία 37 ετών και οργανώνει τη μονή. Διαθέτει μάλιστα ολόκληρη την πατρική της κληρονομιά για την επίτευξη του σκοπού αυτού. Το έργο ολοκληρώθηκε το 1867. Το κτιριακό συγκρότημα της μονής μέσα σε δενδροφυτεμένη και περιφραγμένη έκταση. Ήταν ένα ξεκίνημα για ένα λαμπρό μέλλον, που έμελλε να στεγάσει ταυτόχρονα ή διαδοχικά ορφανοτροφείο, οικοτροφείο, γαλλικό Γυμνάσιο, πανεπιστήμιο, ελληνικό δημοτικό, ταπητουργία, ραπτική, αργαλειούς κλπ.
Αναμφισβήτητα, η Μονή, που στέκεται στο ίδιο σημείο, στο χωριό Λουτρά, πάνω από 150 χρόνια, αποτελεί ένα σημαντικό κληροδότημα της ιστορίας του νησιού. Στις εγκαταστάσεις της φιλοξενούνταν η περίφημη Ελληνογαλλική Σχολή, στην οποία προγυμνάστηκαν πολλές γενιές κοριτσιών από όλη την Ελλάδα. Επιπρόσθετα, οι μοναχές, ταγμένες στη φιλανθρωπία, στην ηθική και στην κοινωνική προσφορά παρείχαν απλόχερα τη βοήθειά τους στους ντόπιους, άλλοτε κάτω από ευνοϊκές, αλλά, τις περισσότερες φορές, κάτω από τις δύσκολες συνθήκες των καιρών.
Το συγκρότημα περικλείει τα δύο βασικά οικοδομήματα (μοναστήρι και σχολή), τον κήπο και το προαύλιο. Το Καθολικό, που τιμά την Ιερά Καρδία του Ιησού, ανοικοδομήθηκε το 1870 παραπλεύρως και έχει την πόρτα του στον κοινοτικό δρόμο.
Από αρχιτεκτονικής απόψεως, το σύνολο των μοναστηριακών χώρων διακρίνεται για την εσωστρέφεια και την απόλυτη απομόνωσή του, ενώ το Καθολικό είναι εξωστρεφές και ιδιαίτερα προσιτό στους επισκέπτες. Ολόκληρο το συγκρότημα είναι κτισμένο με τον παραδοσιακό κυκλαδικό τρόπο κατασκευής. Επίσης στους χώρους της πρώην σχολής λειτουργεί λαογραφικό μουσείο. Το συγκρότημα κτίστηκε σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Αρχικά λειτούργησε η νότια πτέρυγα, όπου στεγάζονταν η μονή, το ορφανοτροφείο, το δημοτικό και το γυμνάσιο.
Η πρώτη μικρή κοινότητα αποτελούνταν από τέσσερις μοναχές, ενώ στο σχολείο φοιτούσαν 24 κορίτσια του νησιού. Το 1877 ιδρύθηκε και οργανώθηκε η Γαλλική Σχολή, που απευθύνονταν σε Καθολικά και Ορθόδοξα κορίτσια. Στο τέλος του 1890 ολοκληρώθηκε η ανατολική πτέρυγα που χρησιμοποιήθηκε ως επέκταση της σχολής. Στις αρχές του 20ού αιώνα τόσο η μονή, όσο και το σχολείο γνωρίζουν τη μεγαλύτερη άνθισή τους. Οι πάνω από 200 μαθήτριες – κόρες εύπορων οικογενειών, καθώς και τα 20 ορφανά και τα παιδιά των γύρω χωριών που παρακολουθούσαν δωρεάν τα μαθήματα, ώθησαν τις μοναχές στην επέκταση των σχολικών εγκαταστάσεων.
Το 1931 δραστηριοποιείται το ιδιωτικό Ελληνογαλλικό Γυμνάσιο. Πενήντα – εξήντα μορφωμένες καλόγριες αναλαμβάνουν τη διδασκαλία, η οποία εκτός από τα βασικά μαθήματα περιλαμβάνει τρόπους καλής συμπεριφοράς, χαρακτική, ζωγραφική και πιάνο. Παράλληλα μάθαιναν ταπητουργία, ραπτική και υφαντική, ενώ τους θερινούς μήνες μεταφέρονται στις κατασκηνώσεις της Κολυμπήθρας, που σήμερα ανήκουν στη Λεόντειο Σχολή.
Το 1940, η κοινότητα των μοναχών και η σχολή αντιμετωπίζουν έντονα προβλήματα, με αποτέλεσμα ο αριθμός των μαθητριών να μειωθεί δραματικά. Έτσι, οι σπουδάστριες, τη δεκαετία του 1950, μεταφέρονται στο αντίστοιχο σχολείο της Αθήνας. Από τη δεκαετία του 1960, στις εγκαταστάσεις της Τήνου αναπτύσσεται άτυπα, για 33 χρόνια, σχολή ραπτικής και ταπητουργίας, η οποία προσφέρει εργασία σε αρκετά κορίτσια του νησιού.
Όσον αφορά στο Δημοτικό, λειτούργησε από το 1935 έως το 1984, οπότε και έκλεισε, λόγω της ελαχιστοποίησης των παιδιών της περιοχής και των αυξανόμενων αναγκών που οι καλόγριες δε μπορούσαν να αντιμετωπίσουν.
Στα τέλη του 1970, οι τελευταίες ηλικιωμένες μοναχές εγκαθίστανται στο συγκρότημα του Αμαρουσίου Αττικής.Το κτίσμα απέκτησε και πάλι ζωή με την εφαρμογή του Σχεδίου Καποδίστρια, οπότε ο Δήμος Εξωμβούργου αποφάσισε να εγκαταστήσει το Δημοτικό του σχολείο. Επίσης στη Μονή εξακολουθούν να διοργανώνονται σεμινάρια και εκδηλώσεις, κυρίως κατά την περίοδο των θερινών μηνών.
Σήμερα αναζητούνται νέοι τρόποι, ώστε με πρωτοβουλία της Ιεράς Αρχιεπισκοπής μας στην οποία ανήκουν οι κτηριακές εγκαταστάσεις, αληθινά μεγαλοπρεπείς να εξυπηρετήσουν την Τήνο, τους κατοίκους της και την εκκλησία στις νέες μορφές διαποίμανσης που παρουσιάζονται.
Ήδη σε ένα τμήμα των εγκαταστάσεων στεγάζεται το ενιαίο δημόσιο δημοτικό σχολείο του Δήμου Τήνου αλλά και σε ένα άλλο το πνευματικό κέντρο για τα παιδιά των χωριών. Επίσης σε ένα τμήμα των προαύλιων χώρων ήδη γίνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις στα πλαίσια του ετήσιου Φεστιβάλ Δήμου Εξωμβούργου Τήνου.
Το κτηριακό αυτό συγκρότημα μπορεί να παίξει ένα σημαντικό νέο ρόλο στη σύγχρονη και αυριανή ιστορία του τόπου ως διεθνές συνεδριακό κέντρο με δυνατότητες φιλοξενίας συνέδρων αλλά και άλλων ομάδων από το εξωτερικό.
