Η πληροφορία που υπήρχε για το άνοιγμα του Ιερού Ναού του Ταξιάρχη στα Μονίτσια επιβεβαιώνεται ενώ αρχίζει αγώνας δρόμου από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων να ανοίξει και η Αγία Κυριακή στην Απείρανθο – Η σημαντικότητα των δύο μνημείων για την διαχρονική ιστορία της Νάξου
Δεν λέγεται άδικα …Μυστράς του Αιγαίου. Όσοι γνωρίζουν την περιοχή απλά κρατούν την ανάσα τους από …ευγνωμοσύνη για το μοναδικό θέαμα που συναντούν. Σταυροκοπιούνται ότι δεν είναι όνειρο και αρχίζουν την καταμέτρηση… Ούτε δέκα, ούτε είκοσι, ούτε τριάντα. Περισσότεροι από εκατό τοιχογραφημένοι και ιδιαίτεροι βυζαντινοί ναοί μοιάζει να ξεφυτρώνουν μέσα απ’ τη γη της Νάξου. Και οι περισσότεροι, οι πιο εντυπωσιακοί (σ.σ. χωρίς ίχνος σωβινισμού) στο οροπέδιο της Τραγαίας. Έναν ευλογημένο τόπο. Υπάρχουν βέβαια και στην ορεινή Νάξο. Όπως στην Απείρανθο… Με μία εκκλησία που εντυπωσιάζει για τον εσωτερικό της διάκοσμο και η οποία (μιλάμε για την Αγία Κυριακή) μετά τα θυρανοίξια που πραγματοποιήθηκαν τον περασμένο Οκτώβριο, τώρα υπάρχει ειλημμένη απόφαση να λειτουργήσουν σε τακτική βάση και να είναι ανοιχτή για το κοινό…
Ανοίγει ο Ταξιάρχης
Όμως, ας ξεκινήσουμε από τα πεδινά… Και όπως είναι γνωστό, υπήρχε η πληροφορία στις αρχές Ιουνίου ότι υπάρχει η πρόθεση από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων (σε συνεργασία με την Μητρόπολη Παροναξίας και τον Πολιτιστικού Εξωραϊστικού Συλλόγου Τραγαίας) από τα μέσα Ιουλίου να ανοίξει ένας από τους πιο σημαντικούς Ναούς στο οροπέδιο της Τραγαίας. Ο Ιερός Ναός Ταξιαρχών στα Μονίτσια… Δύο βήματα από τον Αι Γιώργη τον Διασορίτη. Η διατηρούμενη αψίδα του σημερινού νοτίου κλίτους είναι η κεντρική αψίδα της τρίκλιτης βασιλικής, δεδομένου ότι το αρχικό νότιο κλίτος έχει καταστραφεί. Και από τον τοιχογραφικό διάκοσμο του ναού, ιδιαίτερα σημαντική είναι η παράσταση Θεοφάνειας που αποκαλύφθηκε μετά τις εργασίες συντήρησης στο τεταρτοσφαίριο της αψίδας του ιερού και η οποία μαζί με τους αποστόλους στον ημικύλινδρο της αψίδας ανήκει στην αρχική φάση του μνημείου, που ανάγεται στην πρώτη χιλιετία.
Και όπως μας ενημέρωσε ο Προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων κος Δημήτρης Αθανασούλης (σ.σ. σε συνέντευξη που έδωσε στον ραδιοφωνικό σταθμό Aegean Voice 107.5 «Η Φωνή του Αιγαίου») ο ιερός Ναός θα λειτουργήσει και απλά αναμένεται η ανακοίνωση του ωραρίου. Μάλιστα, τα θυρανοίξια του Ναού εντάσσονται στα πλαίσια των εορτασμών για τον Άγιο Νικόδημο, τον πολιούχο του νησιού και υπολογίζεται ότι θα πραγματοποιηθούν στις 9 Ιουλίου… Και μαζί με τον Διασορίτη θα είναι επισκέψιμοι σε καθημερινή βάση… Μάλιστα, πριν λίγες εβδομάδες ολοκληρώθηκε και η κατασκευή πέτρινης σκάλας που οδηγεί στον βυζαντινό ναό του Ταξιάρχη στα Μονοίτσια. Οπότε έχουμε την … ένωση των δύο εκκλησιών που τις χωρίζουν έξι λεπτά… Μάλιστα, ο Πολιτιστικός Σύλλογος με τα δραστήρια μέλη του έχει ετοιμάσει ώστε να τοποθετηθούν ξύλινες πινακίδες σε όλη τη διαδρομή από το Χαλκί μέχρι τους ναούς. Και η γραφή έχει γίνει με τη χρήση πυρογράφου από μέλος του συλλόγου Τραγαίας, ενώ υπάρχει σήμανση με το χρόνο που υπολείπεται για να φτάσει ο περιπατητής στο ναό.
Και η Αγία Κυριακή
Κι από την άλλη έχεις την Αγία Κυριακή στην θέση Καλλονή στην Απείρανθο. Έναν ξεχωριστό Ναό που εντυπωσιάζει από τον γεγονός ότι διατηρεί ανεικονικό διάκοσμο. Το μνημείο αποτελεί πολύτιμη μαρτυρία της Εικονομαχίας, της θεολογικής και πολιτικής διαμάχης σχετικά με τη λατρεία των εικόνων, που συντάραξε την Βυζαντινή Αυτοκρατορία κατά τον 8ο και 9ο αιώνα. Και τα θυρανοίξια πραγματοποιήθηκαν στις 8 Οκτωβρίου χοροσταντούντος του Μητροπολίτη Παροναξίας κκ Καλλινίκου…
Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει ο ανεικονικός του διάκοσμος, ο οποίος περιλαμβάνει σταυρούς, γεωμετρικά και φυτικά θέματα, καθώς και μοναδικές παραστάσεις πτηνών. Με βάση εικονογραφικά κριτήρια χρονολογείται μάλλον στην εποχή του Αυτοκράτορα Θεοφίλου (829-842) και όπως σημειώνεται «όταν με διαταγή του, «εντεύθεν ουν καθηρούντο μεν κατά πάσαν εκκλησίαν αι θείαι μορφαί, θηρία δε και όρνιθες αντί τούτων ανεστηλούντο και ενεγράφοντο» (Συνεχιστής Θεοφάνη Χρονικόν ΙΙΙ, 10)». Διασώζεται, επίσης, μία μεταγενέστερη εικονιστική φάση τοιχογραφιών του 13ου αιώνα, όπως η παράσταση της Δεήσεως στο παρεκκλήσιο. Στην ίδια εποχή χρονολογείται και το κτιστό τέμπλο.
Αυτό που επίσης εντυπωσιάζει είναι η προσπάθεια που έγινε για την διάσωσή του… Εδώ και +20 χρόνια…. Από Ελβετικούς Συλλόγους (J.-G. Eynard της Γενεύης και Amitiés gréco-suisses της Λωζάννης) αρχικά και στη συνέχεια από ιδιώτες και βέβαια σε στενή συνεργασία από το 2010 με το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, το οποίο συνέβαλε καθοριστικά στην προσέλκυση χορηγιών. Κατά την περίοδο 2015-2016, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων συντήρησε τον μοναδικό ζωγραφικό διάκοσμο του ναού, με πιστώσεις του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και την οικονομική υποστήριξη των δύο παραπάνω σωματείων. Και όπως μας τόνισε ο κος Αθανασούλης, άμεσα θα ξεκινήσουν οι εργασίες για την αποκατάσταση και του εξωτερικού χώρου της εκκλησίας για να μπορέσει να είναι επισκέψιμος σίγουρα από του χρόνου, ενώ για φέτος θα λειτουργήσει όπως όλα δείχνουν το καθεστώς της επικοινωνίας με τους Αρχαιολόγους του νησιού και τους υπεύθυνους (Μητρόπολη Παροναξίας και Σύλλογοι) για την επίσκεψή των ενδιαφερόμενων…
Και τέλος οφείλουμε να σημειώσουμε ότι η Νάξος έχει το πλεονέκτημα της ιστορικής συνέχειας… Από την αρχαιότητα έως σήμερα και με δεδομένο ότι μέσα από τους Ιερούς Ναούς μπορείς να δεις την συνέχεια όχι απλά του Χριστιανισμού αλλά του ίδιου του Ελληνισμού… Και οφείλουμε να το σεβαστούμε και να το παραδώσουμε στις επόμενες γενιές
