Ο πιο ακριβοπληρωμένος πίνακας στην ιστορία, ο δεύτερος πιο διάσημος όσον αφορά την αναγνωρισιμότητά του, η «Κραυγή» του Εντβαρτ Μουνκ μετά από 125 χρόνια αποκαλύπτει όλα τα …μυστικά του
Είναι ένας από τους πλέον αναγνωρίσιμους πίνακες στην ιστορία της Τέχνης. Μετά την «Μόνα Λίζα» του Λεονάρντο Ντα Βίντσι, όλοι αναγνωρίζουν την «Κραυγή» του Νορβηγού Έντβαρτ Μουνκ… Μάλιστα εδώ και μία 5ετία είναι και ο πιο ακριβοπληρωμένος… Όμως, έχει μικρά και μεγάλα μυστικά τα οποία όπως φαίνεται σιγά σιγά αποκαλύπτονται. Όπως, ο «λεκές» που διακρίνεται αμυδρά ή το σκηνικό που βρίσκεται στο φόντο του πίνακα και ουσιαστικά προκαλεί την έκφραση απόγνωσης και αγωνίας στο πρόσωπο του «πρωταγωνιστή»…
Να πούμε βέβαια ότι η «κραυγή» δεν είναι ένας πίνακας, αλλά …τέσσερις εκδοχές… Το Μουσείο Μουνκ έχει μια από τις δύο ζωγραφικές εκδοχές (1910) και ένα παστέλ. Η Εθνική Πινακοθήκη της Νορβηγίας έχει την άλλη ζωγραφική εκδοχή (1893). Μια τέταρτη εκδοχή, σε παστέλ, είναι στην ιδιοκτησία του Νορβηγού δισεκατομμυριούχου Πέττερ Όλσεν (Petter Olsen) κι τέλος ο Μουνκ δημιούργησε επίσης μια λιθογραφία (1895) της εικόνας.
Και επειδή αναφέραμε ότι είναι ο πιο ακριβοπληρωμένος πίνακς, να σημειώσουμε εδώ ότι η τέταρτη εκδοχή του πίνακα πωλήθηκε έναντι 119,922,500 δολαρίων σε δημοπρασία του οίκου Sotheby’s στις 2 Μαϊου του 2012 στον ιδιώτη Λέον Μπλακ, σπάζοντας κάθε προηγούμενο ρεκόρ.
Κι αυτή η σειρά από εξπρεσιονιστικούς ζωγραφικούς πίνακες, απεικονίζουν μια αγωνιούσα μορφή με φόντο έναν ουρανό σε χρώμα κόκκινο του αίματος. Η μορφή αυτή βρίσκεται σε μια στιγμή ψυχικής συμφοράς που πολλοί θεωρούν ότι συμβολίζει το ανθρώπινο είδος κάτω από τη συντριβή του υπαρξιακού τρόμου.
Αγωνία…
Το βασικό θέμα συζήτησης όλα αυτά τα χρόνια ήταν η αποκωδικοποίηση του πίνακα και η αφορμή που στάθηκε για να έχει αυτή την έκφραση η μορφή που απεικονίζεται στο πίνακα. Μόλις το 2004, Αμερικανοί αστρονόμοι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο Μουνκ είχε ζωγραφίσει έναν ουρανό με έντονο χρώμα (σ.σ. το τοπίο στο υπόβαθρο είναι το Οσλοφγιόρντ, όπως αυτό φαίνεται από το λόφο του Έκεμπεργκ στο Όσλο της Νορβηγίας). λόγω της ηφαιστειακής έκρηξης του Krakatoa του 1883. Στις 24 Απριλίου ωστόσο, επιστήμονες που μελέτησαν όχι μόνο την Κραυγή, αλλά και τα καιρικά φαινόμενα, κατέληξαν στο γεγονός ότι η έμπνευση του Νορβηγού ζωγράφου ήρθε από τα σπάνια σύννεφα που σχηματίζονται σε κρύα μέρη με μεγάλο υψόμετρο. Τα αποτελέσματα, που παρουσιάστηκαν στη συνάντηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης Γεωεπιστημών στη Βιέννη, συνηγορούν στο ότι ο πίνακας δείχνει τα σπάνια σύννεφα «μαργαριτάρια» πάνω από το Όσλο. Μια ηφαιστειακή έκρηξη δεν αποδίδει τη “κυρτότητα” των σύννεφων του Μουνκ, δήλωσε στους δημοσιογράφους στη Βιέννη η Έλεν Μουρί, ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο του Όσλο. Επιπλέον, τα έντονα ηλιοβασιλέματα παραμένουν για αρκετά χρόνια μετά από μία ηφαιστειακή έκρηξη. Τα σύννεφα αυτά απαιτούν ασυνήθιστες συνθήκες για να σχηματίσουν – πολύ χαμηλές θερμοκρασίες στην ατμόσφαιρα, σε ζώνη μεγάλου υψομέτρου περίπου 20-30 χιλιομέτρων και τείνουν να εμφανίζονται σε μεγάλα γεωγραφικά πλάτη το χειμώνα. Επειδή είναι “λεπτά”, αυτά τα σύννεφα δεν είναι ορατά κατά τη διάρκεια της ημέρας, αλλά πριν την ανατολή ή μετά το ηλιοβασίλεμα. “Γνωρίζουμε ότι υπήρχαν σύννεφα «μαργαριτάρια» στην περιοχή του Όσλο στα τέλη του 19ου αιώνα”, δήλωσε η Μουρί.
Σε μια σελίδα στο ημερολόγιό του με την ένδειξη Νίκαια 22.01.1892, ο Μουνκ περιγράφει την έμπνευσή του για τον αρχικό πίνακα: «Περπατούσα σ’ ένα μονοπάτι με δυο φίλους, ο ήλιος έπεφτε, και ξαφνικά ο ουρανός έγινε κόκκινος σαν αίμα. Σταμάτησα, νιώθοντας εξαντλημένος, και στηρίχτηκα στο φράχτη. Αίμα και γλώσσες φωτιάς πάνω από το μαύρο-μπλε φιόρδ και την πόλη. Οι φίλοι μου προχώρησαν, κι εγώ έμεινα εκεί τρέμοντας από την αγωνία. Κι ένιωσα ένα ατέλειωτο ουρλιαχτό να διαπερνά τη φύση».
Ο λεκές
Το δεύτερο θέμα είχε να κάνει με τον …λεκέ που υπάρχει στον πίνακα. Για πάνω από έναν αιώνα, η πιο διαδεδομένη θεωρία για αυτόν τον λεκέ ήταν ότι επρόκειτο για κουτσουλιά πουλιού, αφού ο Μουνκ συνήθιζε να ζωγραφίζει έξω, στο χιόνι, κάτω από ένα ξύλινο υπόστεγο που προστάτευε ελάχιστα τα έργα του. Άλλη μία θεωρία υποστήριζε ότι είτε ο ίδιος ο ζωγράφος είτε κάποιος άλλος είχε λερώσει κατά λάθος τον πίνακα με λευκή μπογιά. Ωστόσο, μόλις πρόσφατα και μετά από εκτενή έρευνα, μια ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής τον Δρ. Γκεερτ βαν ντερ Σνικτ κατάφερε να αποκαλύψει την αλήθεια, δηλ. ότι ο παράξενος λεκές δεν είναι ούτε μπογιά ούτε περιττώματα πουλιού, αλλά σταγόνα από κερί που είχε κυλήσει κατά λάθος πάνω στον πίνακα. Η ομάδα κατάφερε να αναγνωρίσει την αιτία πίσω από τον λεκέ-μυστήριο εξετάζοντας τον διάσημο πίνακα με ένα μηχάνημα που έχουν επινοήσει τα μέλη της και χρησιμοποιεί ακτίνες X.
Και στον επίλογο να αναφέρουμε ότι η μάσκα που φορούσε ο πρωταγωνιστής στη σειρά ταινιών “Scream” ήταν εμπνευσμένη από τον συγκεκριμένο πίνακα.
Όμως, δύο από τις εκδοχές του πίνακα εκλάπησαν το 1994 την ημέρα έναρξης των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων στο Λιλεχάμερ από την Εθνική Πινακοθήκη της πόλης και το 2004 από το Μουσείο του Μουνκ στο Όσλο. Και η εταιρεία M&M’s με τις αγαπημένες σοκολατένιες καραμέλες πιθανώς να έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εύρεση του χαμένου πίνακα το 2006. Η εταιρεία χρησιμοποίησε τον πίνακα στη διαφημιστική της καμπάνια εκείνη τη χρονιά και μάλιστα, ανακοίνωσε έπαθλο 2 εκατομμυρίων καραμέλων M&M’s για εκείνον που θα έβρισκε τον χαμένο πίνακα. Λίγο καιρό μετά από την ανακοίνωση, ο πίνακας βρέθηκε…
Με πληροφορίες από την wikipedia.org
