Η 22χρονη «καπετάνισσα» Κωνσταντίνα Καρακατσιώνη από την Κω ταξιδεύει στη γραμμή της Παροναξίας με το «Νήσος Σάμος» και μιλάει για την ξεχωριστή αυτή εμπειρία του ναυτικού
Πολύ μελάνι έχει χυθεί για την στροφή των ελληνόπουλων στη ναυτιλία και για την αδυναμία απορρόφησή τους από τις Ακαδημίες Εμπορικού Ναυτικού λόγω του πεπαλαιωμένου εκπαιδευτικού συστήματος και της έλλειψης υποδομών. Οι νέοι έχουν στρέψει το βλέμμα τους προς τη θάλασσα, αναζητώντας ένα καλύτερο αύριο. Το σύνολο των εισαχθέντων ήταν 1.143 σπουδαστές και σπουδάστριες για το ακαδημαϊκό έτος 2016-2017. Ενδεικτικό της κατάστασης που έχει διαμορφωθεί στην ελληνική κοινωνία είναι ότι και οι νεαρές Ελληνίδες έχουν πλέον στόχο τις ναυτικές ακαδημίες για να γίνουν καπετάνισσες αλλά και μηχανικοί πλοίων και να αποκατασταθούν επαγγελματικά. Το 2016 εισήχθησαν 101 γυναίκες στις σχολές εμποροπλοιάρχων και 29 στις μηχανικών.
Του Μηνά Τσαμόπουλου
Όμως οι συνθήκες για τους Έλληνες σπουδαστές στις ΑΕΝ, αλλά και πάνω στα πλοία και ειδικά για τις γυναίκες δεν είναι ρόδινες, χωρίς αυτή η κρίση να είναι ισοπεδωτική. Αρκετά παιδιά εγκαταλείπουν τις σπουδές τους.Στα 22 της χρόνια η Κατερίνα Καρακατσιώνη κυνηγάει το όνειρό της. Να γίνει καπετάνιος. Κοπέλα μορφωμένη και συνειδητοποιημένη, τη συναντήσαμε στο επιβατηγό-οχηματαγωγό πλοίο «Νήσος Σάμος» το οποίο εκτελεί – εδώ και ημέρες εβδομάδες – το δρομολόγιο Πειραιάς – Πάρος – Νάξος – Σαντορίνη. Ο λόγος της μεστός, καταρρίπτει μύθους και σε προσγειώνει στην πραγματικότητα. Ταξιδεύει ως δόκιμος αφού δεν έχει πάρει ακόμη το πτυχίο της. Έχει προλάβει όμως να πάρει δίπλωμα ναυλομεσίτη και κάνει μεταπτυχιακό στα ναυτιλιακά. Αυτό είναι το τρίτο μπάρκο της. Τα δύο πρώτα τα έκανε με τα πλοία Superfast XI και Blue Galaxy. Αφού πήραμε την άδεια, όπως προβλέπεται, από τον πλοίαρχο Γιώργο Αρβανίτη, έναν από τους εμπειρότερους καπεταναίους της ελληνικής ακτοπλοίας, μιλήσαμε με την νεαρή, με καταγωγή από την Κω, καπετάνισσα.
«Ήταν το παιδικό όνειρό μου. Από μικρή στα πλοία λόγω καταγωγής αλλά και της δουλειάς του πατέρα με πρακτορεύσεις φορτηγών. Ή δικηγόρος θα γινόμουν ή καπετάνιος. Ακολούθησα το ναυτικό επάγγελμα γιατί με συναρπάζει ο ανταγωνισμός που υπάρχει, σε συνδυασμό με την μεγάλη προσπάθεια που πρέπει να καταβάλεις εάν θέλεις να εξελιχθείς. Και σε θέματα εργατικότητας δεν υπάρχει διαχωρισμός μεταξύ άνδρα και γυναίκας».
Κούραση
Η μεγαλύτερη δυσκολία στο επάγγελμα είναι η πνευματική κούραση:« Τη σωματική κούραση την αντέχεις. Η πνευματική κούραση είναι μία πρόκληση. Πρέπει να έχεις πνευματική διαύγεια συνεχώς, να συγκεντρωθείς σε αυτό που κάνεις» λέει η Κατερίνα Καρακατσιώνη.
Όμως το θέμα είναι πιο σύνθετο όσο αφορά το ναυτικό επάγγελμα. «Για τις κοπέλες είναι πιο δύσκολα τα πράγματα. Πρέπει να είσαι αποφασισμένη για να ακολουθήσεις το επάγγελμα αυτό και να κάνεις καριέρα στη θάλασσα. Η ώρα της κρίσης έρχεται όταν τεθεί θέμα να δημιουργήσεις τη δική σου οικογένεια. Δεν μπορείς να τα κάνεις και τα δύο ταυτόχρονα. Αν θέλεις οικογένεια δεν μπορείς να λείπεις από το σπίτι. Αυτό αφορά κάθε κοπέλα που θέλει να πάει στα πλοία για να σταδιοδρομήσει. Υπάρχει βέβαια και η προοπτική της καριέρας στη στεριά, σε ναυτιλιακό γραφείο. Άλλωστε οι καπετάνισσες είναι μετρημένες στα δάκτυλα των δύο χεριών.»
Είναι κοινό μυστικό στη ναυτιλιακή πιάτσα ότι το σύστημα και η πολιτική των ναυτιλιακών εταιρειών δεν ευνοεί μία κοπέλα να εξελιχθεί σε καπετάνισσα.«Υπάρχει ακόμη η νοοτροπία του… πως είναι δυνατόν μία γυναίκα να γίνει καπετάνιος και να κυβερνάει ένα πλοίο» εκμυστηρεύεται η δόκιμος του Εμπορικού Ναυτικού.
Αντιλήψεις
Η συζήτηση πηγαίνει στις αμοιβές των δοκίμων. «Η αντίληψη ότι τα λεφτά είναι καλά και η ζωή επίσης καλή πάνω στο πλοίο θα έλεγα ότι είναι εσφαλμένη. Προσωπικά είμαι τυχερή με τις εταιρείες που έχω ταξιδέψει και την HSW που ταξιδεύω τώρα. Μιλάω όμως για τη γενικότερη εικόνα που περιλαμβάνει και την ποντοπόρο ναυτιλία. Μπορεί για παράδειγμα ένας συμφοιτητής μου να παίρνει μισθό 1.500 αλλά ξέρω και άλλον που σε ποντοπόρο πλοίο έπαιρνε 500 ευρώ. Είναι ανάλογα με τη σημαία του πλοίου, σε ποιο νηολόγιο είναι γραμμένο, τον τύπο του πλοίου και την πλοιοκτήτρια εταιρεία».
Στην ερώτηση τι πρέπει να ζυγίσει μία κοπέλα που θέλει να ακολουθήσει το ναυτικό επάγγελμα η Κατερίνα είναι ξεκάθαρη:
«Θα πρέπει να λάβει υπόψη της πολλές παραμέτρους. Όπως για παράδειγμα αν αντέχει να μείνει μακριά από τους δικούς της ανθρώπους γα πολύ καιρό; Αν αντέχει τις συνθήκες διαβίωσης στο πλοίο; Θα μπορεί να συμβιώσει ανάμεσα σε πολλούς άνδρες πάνω στο πλοίο και για μεγάλο χρονικό διάστημα;».
Εκπαιδευτική ανισότητα
Το μορφωτικό επίπεδο των εισακτέων είναι ένα άλλο σοβαρό θέμα αφού υπάρχουν σπουδαστές στις ΑΕΝ που μπαίνουν με πολύ χαμηλό βαθμό και προσπαθούν να συνυπάρξουν και να συντονιστούν με συμφοιτητές τους που έχουν γράψει άριστα στις Πανελλήνιες.
Θέσαμε το θέμα στην Κατερίνα Καρακατσιώνη και δεν το διέψευσε: «Δεν υπάρχει ισονομία στον τρόπο εισαγωγής στις Σχολές. Υπάρχουν παιδιά που εισέρχονται μέσω Πανελληνίων με μεγάλους βαθμούς, πάνω από 19.000 μονάδες που σημαίνει ότι έχουν διαβάσει πολύ. Και την ίδια ώρα μπαίνει και κάποιος με απολυτήριο Λυκείου και μόνο έχοντας συγκεντρώσει τους ίδιους βαθμούς. Πως γίνεται αυτό θα με ρωτήσετε. Απλά προσθέτονται μόρια από το απολυτήριο, το lower στα αγγλικά ενώ κάνει και ένα μπάρκο. Τώρα πως μπορεί κάποιος να μπαίνει σε μία σχολή γράφοντας άριστα στις Πανελλήνιες και κάποιος άλλος στην ίδια σχολή μόνο με το απολυτήριο Λυκείου είναι απορίας άξιο; Υπάρχει ανισότητα.»
Οι εισακτέοι στις ΑΕΝ θεωρούνται λίγοι σε σύγκριση με το ενδιαφέρον που υπάρχει από τους νέους να ακολουθήσουν το ναυτικό επάγγελμα, και όμως κάποια από αυτούς εγκαταλείπουν τη σχολή. Το πρόβλημα είναι ότι δεν βρίσκουν ναυτιλιακή εταιρεία να μπαρκάρουν για το εκπαιδευτικό ταξίδι που είναι υποχρεωτικό. Σύμφωνα με το σύστημα που ισχύει με την ολοκλήρωση του 1ου έτους πρέπει ο σπουδαστής να κάνει μπάρκο 6 μηνών. Το ίδιο ισχύει και μετά το τέλος του 2ου έτους. Σε διαφορετική περίπτωση δεν μπορεί να φοιτήσει στο τρίτο έτος. Η μόνη διευκόλυνση είναι από το 1ο στο 2ο έτος. Αν δεν βρει να μπαρκάρει ένας σπουδαστής στο τέλος του 1ου έτους του δίνουν το δικαίωμα να φοιτήσει στο 2ο. Όμως για να πάει στο 3ο έτος θα πρέπει να ταξιδέψει 9 από τους 12 μήνες (6+6) που «οφείλει». Υπάρχουν σπουδαστές που δεν βρίσκουν να μπαρκάρουν και βγαίνουν εκτός σχολής, χάνοντας δύο ή και περισσότερα χρόνια από τη ζωή τους. Το χρονικό όριο σε μία ΑΕΝ είναι η 6ετία και μετά διαγράφεται από την Ακαδημία.
