Το πόνημα 442 σελίδων είναι γεγονός… Παραδόθηκε από την αρμόδια Επιτροπή στο Υπουργείο Εσωτερικών και θα αποτελέσει τη βάση για την συζήτηση πάνω στις μεταρρυθμίσεις σε επίπεδο Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Και οι αλλαγές είναι σημαντικές
Με βασική μεταρρύθμιση την καθιέρωση της απλής αναλογικής στις αυτοδιοικητικές εκλογές, παραδόθηκε επίσημα στον υπουργό Εσωτερικών η πρόταση της Επιτροπής, που συστάθηκε από το υπουργείο, για την αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου της Τοπικής Aυτοδιοίκησης.
Πρόκειται για ένα πόνημα 442 σελίδων, το οποίο αποτελεί την πρόταση της κυβέρνησης στον σχετικό διάλογο που θα ακολουθήσει με τα κόμματα και τους φορείς, ενώ το υπουργείο φιλοδοξεί έως τα μέσα του έτους οι αλλαγές να έχουν λάβει τη μορφή νομοθετήματος.
Ο Πάνος Σκουρλέτης δήλωσε ότι το υπουργείο είναι «ανοιχτό σε προτάσεις», αλλά ξεκαθάρισε ότι «ως κυβέρνηση κρατάμε το δικαίωμα να νομοθετούμε και θα κριθούμε γι’ αυτό».
Κατηγόρησε την ΚΕΔΕ για την απόφασή της να αποσυρθεί από την Επιτροπή λέγοντας ότι «δεν βοηθάει την Τοπική Αυτοδιοίκηση εάν επηρεασμένη από άλλα κέντρα, εκτός της Αυτοδιοίκησης, προσπαθεί να δημιουργήσει σαματά», ενώ πρόσθεσε ότι από τα συνθήματα που χρησιμοποιούν προσπαθούν να εξυπηρετήσουν την επικοινωνιακή τακτική της ΝΔ.
Αναφερόμενος στις αρμοδιότητες, ο υπουργός τόνισε ότι «θέλουμε να δώσουμε αρμοδιότητες και να ξεφύγουμε από το κράτος – αφέντη που θέλει να ελέγχει τα πάντα. Δεν μπορούμε όμως να προσφύγουμε στη αφελή άποψη ότι ο κάθε δήμαρχος κάνει ότι θέλει. Δεν είναι κανένας πασάς στον τόπο του».
Ο Κώστας Πουλάκης, γενικός γραμματέας του υπουργείου και πρόεδρος της Επιτροπής, σημείωσε ότι οι δύο προηγούμενες μεταρρυθμίσεις («Καποδίστριας», «Καλλικράτης») «είχαν γίνει στενός κορσές για τη λειτουργία της αυτοδιοίκησης, ενώ άφησαν πολλές εκκρεμότητες που φιλοδοξεί να καλύψει η παρούσα αναθεώρηση».
Οι προτάσεις…
-Οι δημοτικές και περιφερειακές εκλογές προτείνεται να αποσυνδεθούν από τις ευρωεκλογές. Προτείνεται να διεξάγονται κάθε τέσσερα (4) – ή κάθε πέντε (5), αν επιλεγεί αυτή η λύση – χρόνια στο τέλος Οκτωβρίου ή αρχές Νοεμβρίου, όπως στο προηγούμενο καθεστώς (προ «Καλλικράτη»), και οι νέες δημοτικές και περιφερειακές αρχές θα αναλαμβάνουν καθήκοντα την 1η Ιανουαρίου του επόμενου της διεξαγωγής των εκλογών έτους.
-Προτείνεται η κατανομή του συνόλου των εδρών του Δημοτικού/ Περιφερειακού Συμβουλίου από τον πρώτο γύρο με το σύστημα της απλής αναλογικής μεταξύ των συνδυασμών, με βάση την «κλασική» μέθοδο της αναλογικής των υπολοίπων, όπως συμβαίνει σήμερα για τον 1ο γύρο.
-Προτείνεται η διατήρηση του θεσμού του Δημάρχου/ Περιφερειάρχη, ως επικεφαλής συνδυασμού.
-Ειδικότερα, σε περίπτωση που κανένας συνδυασμός δεν συγκεντρώσει το 50%+1 των ψήφων κατά τον 1ο γύρο (οπότε ο επικεφαλής του αναδεικνύεται, αντίστοιχα, Δήμαρχος ή Περιφερειάρχης), θα πραγματοποιείται επαναληπτική εκλογή σε 2ο γύρο μεταξύ των δύο πρώτων συνδυασμών, οπότε Δήμαρχος/Περιφερειάρχης θα είναι ο επικεφαλής του πλειοψηφήσαντος στο γύρο αυτό συνδυασμού, χωρίς ωστόσο αυτό να επιδρά στην κατανομή των εδρών που έχει ολοκληρωθεί από τον 1ο γύρο.
Το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι
-Το δικαίωμα εκλέγειν προτείνεται να δοθεί στους πολίτες κρατών μελών της Ε.Ε. και στις περιφερειακές εκλογές.
-Το όριο εκλογικής ενηλικότητας προτείνεται να μειωθεί στα 17 έτη και για τις αυτοδιοικητικές εκλογές, σε εναρμόνιση προς τη ρύθμιση που υιοθετήθηκε πρόσφατα και για τις εθνικές εκλογές, με το ν. 4406/2016.
-Αντίστοιχα προς ότι προαναφέρθηκε για το δικαίωμα του εκλέγειν, προτείνεται το δικαίωμα του εκλέγεσθαι για τους πολίτες των κρατών-μελών της Ε.Ε. θα επεκταθεί και στο αξίωμα του περιφερειακού συμβούλου.
-Προτείνεται η διατήρηση του ηλικιακού ορίου κτήσης του δικαιώματος του εκλέγεσθαι ως έχει, ήτοι στα 18 έτη για τους Δημοτικούς/Περιφερειακούς Συμβούλους και στα 21 έτη για τον Δήμαρχο/Περιφερειάρχη.
-Προτείνεται η πλήρης κατάργηση της εσωτερικής διαίρεσης των Δήμων σε εκλογικές περιφέρειες και ενιαία εκλογή των δημοτικών συμβούλων σε όλη την έκταση του Δήμου.
-Προτείνεται η διατήρηση της ισχύουσας ρύθμισης για την εκλογή των περιφερειακών συμβούλων ανά νομό.
Δημοτικές εκλογές :
Για τις δημοτικές εκλογές προτείνεται :
Κατάρτιση ενιαίου ψηφοδελτίου για όλο το Δήμο για κάθε συνδυασμό, χωρίς προϋποθέσεις υποψηφίων κ.λπ. ανά Δημοτική Ενότητα
Καθιέρωση ελάχιστου αριθμού υποψηφίων Δημοτικών Συμβούλων ίσου με τον αριθμό των εδρών του Δημοτικού Συμβουλίου και μέγιστου αριθμού ίσου με τον αριθμό των εδρών +10%.
Αποσύνδεση των συνδυασμών που μετέχουν στις εκλογές για το (κεντρικό) Δημοτικό Συμβούλιο από τους συνδυασμούς που καταρτίζονται σε κάθε Δημοτική Ενότητα για το οικείο Συμβούλιο (βλ. παρακάτω σχετικά με την εκλογή των οργάνων ενδοδημοτικής αποκέντρωσης).
Αυτόνομη κατάρτιση συνδυασμών για κάθε Συμβούλιο Δημοτικής Ενότητας.
Περιφερειακές εκλογές :
Αντίστοιχα, για τις περιφερειακές εκλογές, προτείνεται :
Κατάργηση του θεσμού των άμεσα εκλεγόμενων χωρικών Αντιπεριφερειαρχών
Καθιέρωση ελάχιστου αριθμού υποψήφιων Περιφερειακών Συμβούλων ίσου με τον αριθμό των εδρών που αντιστοιχούν στην οικεία Περιφερειακή Ενότητα και μέγιστου αριθμού ίσου με τον αριθμό των εδρών +10%.
Εκλογή οργάνων ενδοδημοτικής αποκέντρωσης
Προτείνεται :
Η αποσύνδεση της εκλογής των οργάνων της Δημοτικής Ενότητας από την εκλογή του δημοτικού συμβουλίου, τόσο ως προς την κατάρτιση των συνδυασμών (δηλ. ένας συνδυασμός να μπορεί να κατέλθει έγκυρα μόνο στο «κεντρικό» Δημοτικό Συμβούλιο ή μόνο σε μία Δ.Ε.), όσο και ως προς την ανάδειξη των επιτυχόντων (δηλ. δεν θα υπάρχει εξάρτηση των τοπικά επιτυχόντων από τον κεντρικά επιτυχόντα συνδυασμό)
Η καθιέρωση μόνο συλλογικών οργάνων και κατανομή των εδρών τους με απλή αναλογική μεταξύ των συνδυασμών, με βάση τα αποτελέσματα κάθε Δημοτικής Ενότητας
Η έμμεση εκλογή του Προέδρου του συλλογικού οργάνου.
Το ζήτημα της “κυβερνησιμότητας” των Ο.Τ.Α.
Σε ό,τι αφορά το ζήτημα της λεγόμενης κυβερνησιμότητας των ΟΤΑ, επισημαίνονται τα εξής:
Είναι δεδομένο, όπως προαναφέρθηκε άλλωστε, ότι ο κίνδυνος ενός θεσμικού αδιεξόδου δεν μπορεί ποτέ να αποκλειστεί τελείως και δεν έχει αποφευχθεί ούτε υπό το σημερινό ακραία πλειοψηφικό σύστημα. Επιπλέον, επισημαίνεται ότι η απλή αναλογική, όπως και κάθε εκλογικό σύστημα, δεν λειτουργεί σε πολιτικό κενό. Αντίθετα, το εκλογικό σύστημα επιδρά μεσοπρόθεσμα και στη συμπεριφορά του πολιτικού προσωπικού και ενισχύει την κουλτούρα συναινέσεων και δημιουργικής αντιπολίτευσης, όπως άλλωστε αποδεικνύει και η εμπειρία των κυβερνήσεων συνεργασίας σε εθνικό επίπεδο – κάτι που στη χώρα μας θεωρούνταν ανέφικτο μέχρι πριν λίγα χρόνια.
Παρ’ όλα αυτά, λαμβάνοντας υπόψη ότι ο νομοθέτης οφείλει, όπου μπορεί, να διαμορφώσει και κάποιες θεσμικές ασφαλιστικές δικλείδες που θα προλαμβάνουν ή θα θεραπεύουν τυχόν αδιέξοδα όταν η πολιτική αποτυγχάνει, προτείνονται – είτε αθροιστικά είτε διαζευκτικά – κάποιες ρυθμίσεις που θα μπορούσαν να ελαχιστοποιήσουν τον κίνδυνο, είτε προλαμβάνοντας το αδιέξοδο, με τη δημιουργία διαδικασιών που θα διευκολύνουν την επίτευξη της συναίνεσης ή με τη δημιουργία θεσμικών αντιβάρων, είτε θεραπεύοντάς το, με την εισαγωγή δικλείδων ασφαλείας που θα «εκτονώνουν» την πίεση προς το Δημοτικό/Περιφερειακό Συμβούλιο.
Τέτοιες ρυθμίσεις, η απαρίθμηση των οποίων, φυσικά, δεν είναι εξαντλητική, θα μπορούσαν να είναι οι εξής:
(α) Η διαμόρφωση θεσμών και διαδικασιών «προδιαβούλευσης» πριν την εισαγωγή και ψήφιση σημαντικών θεμάτων στο Δημοτικό/Περιφερειακό Συμβούλιο, οι οποίοι θα λειτουργούν και «παιδευτικά» ως προς τη διαμόρφωση συναινέσεων
(β) Η θέσπιση της «εποικοδομητικής άρνησης ψήφου», προκειμένου μία παράταξη που επιθυμεί να μετέχει στη συζήτηση ενός θέματος να μπορεί – αρνούμενη ψήφο – να επιτρέπει στη Δημοτική/Περιφερειακή Αρχή να διαμορφώσει πλασματική πλειοψηφία
(γ) Η ενίσχυση του θεσμού του τοπικού δημοψηφίσματος ως τελικού καταφυγίου (ultimum refugium) για τη λήψη αποφάσεων που είναι απαραίτητες για τη λειτουργία του Δήμου/της Περιφέρειας, εφόσον δεν είναι δυνατή η επίτευξη συναίνεσης εντός του Δημοτικού/Περιφερειακού Συμβουλίου, βάσει ορισμένης διαδικασίας και χρονοδιαγράμματος.
(δ) Η ενίσχυση των διατυπώσεων δημοσιότητας σε σχέση με τις συνεδριάσεις των οργάνων των Ο.Τ.Α., ώστε να έχουν πραγματική ενημέρωση οι πολίτες και να ασκείται στους αιρετούς πίεση και από την κοινή γνώμη..
