Μαθητές της Β’ τάξης του Λυκείου Τραγαίας μαζί με τους καθηγητές τους πραγματοποίησαν στη κορυφη του Ζα το πείραμα του Ερατοσθένη, δηλαδή τη μέτρηση της περιμέτρου της γης και την απόδειξη της σφαιρικότητας της
Τι σχέση μπορεί να έχει ο Ερατοσθένης, το περίφημο πείραμά του περί της μέτρησης της περιμέτρου της Γης, το Λύκειο Τραγαίας Νάξου και ο Ζας; Εν προκειμένω τίποτα… Αλλά εάν το καλοσκεφτεί κανείς, ε όλο και κάτι θα έχουν… Και ξεκινάμε ανάποδα χρονικά γιατί εάν πάμε από την άλλη πλευρά, τότε … χαθήκαμε.. Οι μαθητές της Β’ τάξης του Λυκείου Τραγαίας Νάξου για 3η σερί χρονιά και στα πλαίσια της συνεργασίας τους μέσω του ηλεκτρονικού περιοδικού «computerάκι», που εκδίδει το ΓΕΛ Τραγαίας, πήραν τα… βουνά την Κυριακή 21 Μαρτίου και έφτασαν έως την κορυφή του Ζα. Εντάξει, δεν πήγαν μόνοι τους καθότι είχαν στο πλευρό τους και τους υπεύθυνους καθηγητές κκ Μελισσουργό και Κουτρούλη και στόχος τους δεν ήταν τίποτα άλλο από το να πραγματοποιήσουν για μία ακόμη φορά το περίφημο πείραμα του Ερατοσθένη… Σε σχέση με τις δύο προηγούμενες προσπάθειες, φέτος ο Ζας ήταν το σημείο όπου στήθηκε το πείραμα και όπως αποδεικνύεται (σ.σ. ο Φλώριος Ζαφείρης λειτούργησε ως ο άνθρωπος που θα κρατούσε τα …αποδεικτικά στοιχεία με drone και φωτογραφίες) όλα πήγαν τέλεια..
Το πείραμα
Ας δούμε όμως πως περιγράφουν οι ίδιοι την εμπειρία τους μέσω δελτίου Τύπου που εξέδωσαν το βράδυ της Δευτέρας με τίτλο «στα βήματα του Ερατοσθένη»..
«Για τρίτη συνεχή χρονιά, οι μαθητές της Β’ τάξης που συμμετέχουν στο «computerάκι», το ηλεκτρονικό περιοδικό του ΓΕΛ Τραγαίας, μαζί με τους υπεύθυνους καθηγητές κ. Γ. Μελισσουργό και κ. Π. Κουτρούλη, με πολύ κέφι και διάθεση βαλθήκαμε να πραγματοποιήσουμε ξανά το πείραμα του Ερατοσθένη. Αυτή τη φορά επιλέξαμε ένα εντυπωσιακό σημείο των Κυκλάδων: το ψηλότερο σημείο τους, την “κορυφή του Ζα”, ή όρος Διός Μηλωσίου (1004 μ.) ονομασία που πηρέ από το Δία, τον πρώτο των αρχαίων θεών.
Σας θυμίζουμε πως το πείραμα έχει να κάνει με την μέτρηση της περιμέτρου της Γης και την απόδειξη της σφαιρικότητας της. Συγκεκριμένα στην εαρινή ισημερία (21/3/16) την ώρα που ο ήλιος βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο του, μετράμε τη γωνία που σχηματίζουν οι ακτίνες του ήλιου με την κατακόρυφο σε δύο σημεία της γης, που βρίσκονται στον ίδιο μεσημβρινό. Γνωρίζοντας την απόσταση των σημείων με λίγα μαθηματικά, βρίσκουμε την περίμετρο της γης.
Έπειτα από μια ενδιαφέρουσα ανάβαση γεμάτη ανυπομονησία για την κατάκτηση της ψηλότερης κορυφής, φτάσαμε και ξεκινήσαμε την πραγματοποίηση του πειράματος.
Χωριστήκαμε σε τρεις ομάδες και προσπαθήσαμε να βρούμε επίπεδο σημείο. Αφού τοποθετήσαμε κατακόρυφα μία ξύλινη ράβδο μετρήσαμε τη σκιά της στο έδαφος. Συνεργαστήκαμε και ανταλλάξαμε μετρήσεις με άλλα σχολεία που πραγματοποίησαν το ίδιο πείραμα την ίδια στιγμή: το γυμνάσιο Μοχού Ηρακλείου Κρήτης, το 3ο Γυμνάσιο Κομοτηνής και το κολέγιο Constantine Cantacuzino στην Ρουμανία.
Μάρτυράς μας σε αυτή την φανταστική ημέρα, σε αυτή την πρωτόγνωρη εμπειρία, ήταν το drone του κ. Φλώριου Ζαφείρη από το Photo-Naxos που απαθανάτισε την περιοδεία μας, κατέγραψε εκπληκτικά στιγμιότυπα και τον ευχαριστούμε πολύ για την προσφορά του.
Το αποτέλεσμα των υπολογισμών μας, έδειξε την Γη με περίμετρο 40.063 χλμ ενώ η πραγματική περίμετρος είναι 40.075χλμ, έχοντας απόκλιση μόλις 0,03 %.
Είναι εκπληκτικό που ένα τόσο παλιό πείραμα επαληθεύεται χιλιάδες χρόνια μετά, αναδεικνύοντας για μια ακόμη φορά τη δύναμη του αρχαίου ελληνικού πνεύματος».
Ιστορία
Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι ο Ερατοσθένης ο ο Κυρηναίος (περίπου 275-193 π.Χ.) γύρω στο 230 π.Χ., εργαζόταν στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας αφού προηγουμένως είχε εργαστεί για μια εικοσαετία στην Αθήνα. Κι εκεί σε έναν πάπυρο της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας διάβασε κάτι που τράβηξε την προσοχή του. Στη Συήνη (σημερινό Ασσουάν), το μεσημέρι της μέρας του θερινού ηλιοστασίου (21 Ιουνίου, η πιο μεγάλη μέρα του έτους), το ηλιακό φως έπεφτε στο νερό του πηγαδιού χωρίς να σχηματίζει καμιά σκιά. Από την άλλη, στην Αλεξάνδρεια – που είναι κτισμένη στις εκβολές του Νείλου ποταμού 800 χιλιόμετρα βοριότερα του Ασσουάν – οι ακτίνες του ήλιου σχηματίζουν σκιά σε έναν γνώμονα (ένα στέλεχος που στερεώνεται κάθετα σ’ ένα οριζόντιο επίπεδο). Εφόσον η Αλεξάνδρεια βρίσκεται βορειότερα της Συήνης και μάλιστα βρίσκεται στον ίδιο περίπου μεσημβρινό μ’ αυτήν, ένας πάσσαλος ή ένας οβελίσκος (στο ρόλο του γνώμονα) θα παρουσιάζει στην περιοχή αυτή μήκος σκιάς το μεσημέρι της μέρας του θερινού ηλιοστασίου. Με άλλα λόγια, η διεύθυνση των ακτίνων του Ήλιου θα σχηματίζει κάποια γωνία με την κατακόρυφο, κάτι που επαλήθευσε ο Ερατοσθένης στην Αλεξάνδρεια. Ένας πάσσαλος όμως στη Συήνη δεν θα δημιουργούσε σκιά.
Με αυτή λοιπόν την απλή παρατήρηση ο Ερατοσθένης έφτασε στο συμπέρασμα ότι η Γη είναι σφαιρική και όχι επίπεδη. Μέτρησε μάλιστα το μήκος της σκιάς της ράβδου και από τη μέτρηση αυτή είδε ότι οι ακτίνες του ήλιου σχημάτιζαν με τη κάθετη ράβδο μια γωνία 7ο12′ δηλαδή το 1/50 ενός πλήρους κύκλου. Aν προεκτείνουμε μάλιστα τις ράβδους στη Συήνη και την Αλεξάνδρεια προς το κέντρο της Γης βλέπουμε ότι η γωνιακή απόσταση μεταξύ των δυο πόλεων είναι 7ο 12′. Ο Ερατοσθένης προσέλαβε βηματιστές που μέτρησαν την απόσταση μεταξύ της Αλεξάνδρειας και της Συήνης και τη βρήκαν 5000 στάδια. Αν η γωνία λοιπόν των 7ο 12′ αντιστοιχούσε σε απόσταση 5000 στάδια, ο Ερατοσθένης με απλά μαθηματικά υπολόγισε ότι η περιφέρεια της Γης πρέπει να είναι 252.000 στάδια δηλαδή 39.690 χιλιόμετρα. Ο Ερατοσθένης με μόνα εργαλεία τη σκέψη του και μια ράβδο κατάφερε να μετρήσει 2.200 χρόνια πριν τη περίμετρο της Γης με εντυπωσιακή ακρίβεια. Δεδομένου ότι η πραγματική τιμή της περιφέρειας της Γης στον Ισημερινό είναι 40.075 χιλιόμετρα η απόκλιση των μόλις 385 χιλιομέτρων της μέτρησης του Ερατοσθένη από τη πραγματική τιμή είναι αξιοσημείωτη.
Με πληροφορίες από την wikipedia.org
