Την ώρα που το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζητάει την διατήρηση των ειδικών φορολογικών συντελεστών στα νησιά έρχεται η αποκάλυψη για τον τρόπο με τον οποίο η Κυβέρνηση επεισε τη Τρόικα για την ανάγκη κατάργησης τους
Το λιγότερο που μπορεί να ψελλίσει κάποιος είναι η λέξη «πρόκληση»… Την στιγμή που το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με συντριπτική πλειοψηφία αποδέχεται την τροπολογία Χουντή και ξεκαθαρίζει ότι είναι αναγκαία η διατήρηση ειδικών φορολογικών συντελεστών σε νησιά της Νοτίου Ευρώπης, έρχεται η μεγάλη απόδειξη για τον τρόπο με τον οποίο η Κυβέρνηση της Ελλάδας προχώρηση στην άρση αυτών των ειδικών συντελεστών. Με την γνωστή πλέον μέθοδο των διπλοεγγραφών που για όσους γνωρίζουν τη συγκεκριμένη κίνηση τη χαρακτηρίζουν το λιγότερο « ερασιτεχνική¨… Για να μην πούμε δηλαδή καμία πιο βαριά λέξη… Και όλα αυτά λίγο πριν την εκδίκηση της προσφυγής από τη Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας τον προσεχή Μάρτιο.
Απάτη
Μάλιστα η εφημερίδα «Δημοκρατική» δημοσιεύει τα συμπεράσματα από την 91σελίδη μελέτη που εκπονησε ο Εμπορικός Σύλλογος Ρόδου κατόπιν παραγγελίας της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου για την αποτύπωση, καταγραφή και εκτίμηση σε συνθήκες πραγματικής οικονομίας και με όρους αγοράς, των επιπτώσεων στην λειτουργία της τοπικής αγοράς και ειδικά των εμπορικών επιχειρήσεων από την κατάργηση του ειδικού καθεστώτος των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ. Και η συγκεκριμένη μελέτη καταλήγει με την πρόταση «Είναι πολύ δύσκολο να ζεις και να δημιουργείς στη νησιωτική Ελλάδα, δεν πρέπει να γίνει δυσκολότερο ή απαγορευτικό»…
Πως στήθηκε η …απάτη; Υπήρξε «τρύπα» 347 εκατ. ευρώ στον προϋπολογισμό του 2016, που προκάλεσε λάθος στον υπολογισμό των προσδοκώμενων εσόδων από το Φόρο Προστιθέμενης Αξίας, το οποίο εντόπισαν με καθυστέρηση κυβέρνηση και θεσμοί. Κατά τους επιτόπιους ελέγχους που διενήργησαν επί ελληνικού εδάφους τα τεχνικά κλιμάκια των θεσμών ανακάλυψαν πως στους πίνακες που είχε καταρτίσει το υπουργείο Οικονομικών για τις εκτιμώμενες εισπράξεις από τον ΦΠΑ, υπήρχε διπλοεγγραφή που αύξανε το τελικό ποσό εσόδων κατά 347 εκατ. ευρώ. Το λάθος αφορά στα προσδοκώμενα έσοδα από την κατάργηση του ειδικού καθεστώτος που ίσχυε για τον ΦΠΑ των νησιών του Αιγαίου. Ο τρόπος με τον οποίο «παρείσφρησε» τόσο στο Μνημόνιο, όσο και στο προσχέδιο του προϋπολογισμού 2016 η διπλοεγγραφή, χαρακτηρίζεται ως η επιτομή του ερασιτεχνισμού και της προχειρότητας. Αποκαλύπτει, όπως επεσήμαναν τεχνοκράτες, πως λάθος χειρισμοί εκ μέρους υπουργικών συμβούλων και κυβερνητικών στελεχών αυξάνουν τον τελικό «λογαριασμό» για τους Έλληνες φορολογουμένους.
Γραφείο Προϋπολογισμού
Θυμίζουμε εξάλλου ότι η κατάργηση του μειωμένου ΦΠΑ στα νησιά του Αιγαίου ήταν ουσιαστικά… πολύ κακό για το τίποτα, σύμφωνα με το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής.
Σε έκθεσή του, τον Δεκέμβριο του 2015, επισημαίνεται ότι το όφελος από αυτό το μέτρο είναι πολύ μικρό σε σχέση με την αναστάτωση που αυτό προκαλεί. Ακόμη, η έκθεση προτείνει τη διευρυμένη χρήση πλαστικού χρήματος στις συναλλαγές ως μέσου για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και την αύξηση των εσόδων. Μέτρο που εκτιμάται ότι θα μπορούσε να αποφέρει έσοδα 2 δισ. ευρώ από ΦΠΑ στα ταμεία του κράτους.
Συγκεκριμένα, στην έκθεσή του το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής εκτιμά ότι στην πλήρη εφαρμογή της η κατάργηση του μειωμένου καθεστώτος ΦΠΑ στα νησιά του Αιγαίου, που περιλαμβάνεται στο τρίτο μνημόνιο, θα αποφέρει έσοδα που δεν θα υπερβούν τα 160 εκατομμύρια ευρώ, ποσό που χαρακτηρίζεται πολύ μικρό από τους συντάκτες της έκθεσης.
Μάλιστα, το Γραφείο Προϋπολογισμού επικαλείται και άλλες εκτιμήσεις, όπως αυτή του Ινστιτούτου Οικονομικών και Φορολογικών Μελετών το 2013 που υπολόγιζε ότι το σύνολο των εσόδων από το μέτρο αυτό θα είναι μόλις 69 εκατ. ευρώ.
Παρουσίαση
Εν πάση περιπτώσει, στην πρώτη ενότητα της μελέτης του Εμπορικού Συλλόγου, γίνεται μία σύντομη περιγραφή των βασικών χαρακτηριστικών του νομού Δωδεκανήσου με αναφορά, στα πληθυσμιακά στοιχεία, στο ΑΕΠ, σε δείκτες ευημερίας κ.α.
Στην δεύτερη ενότητα γίνεται μία αναλυτική αποτύπωση του οικονομικού περιβάλλοντος της Δωδεκανήσου με έμφαση στα κύρια αναπτυγμένα οικονομικά νησιά.
Στην τρίτη ενότητα γίνεται η αναλυτική παρουσίαση του φορολογικού καθεστώτος των μειωμένων συντελεστών η σύγκριση αυτού με αντίστοιχες περιοχές της Ε.Ε., τους λόγους για τους οποίους υφίσταται το καθεστώς, οι επιπτώσεις από την κατάργηση με όρους της πραγματικής αγοράς και παράλληλα γίνεται επίκληση αντίστοιχων μελετών από επιστημονικούς φορείς (ΙΝΕΜΥ, Οικονομικό Επιμελητήριο) που τεκμηριώνουν επιστημονικά και με παράλληλο τρόπο τις επιπτώσεις από της κατάργηση του ειδικού καθεστώτος.
Aπό τη μελέτη προκύπτει, σε ό,τι αφορά τους δείκτες ευημερίας της Περιφερειακής Ενότητας Δωδεκανήσου, ότι δεν παρατηρούνται μεγάλες αποκλίσεις από τον μέσο όρο της χώρας για το κατά κεφαλή ΑΕΠ, τις κατά κεφαλή Αποταμιευτικές Καταθέσεις, το Δηλωθέν Εισόδημα και τον Φόρο Εισοδήματος. Αυτό δεν ισχύει για τη φυσική αύξηση του πληθυσμού, τους μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αλλά και για την ανεργία, όπου οι αντίστοιχες τιμές είναι σημαντικά αυξημένες.
Επιπτώσεις
Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στις επιπτώσεις της νησιωτικότητας στην ανάπτυξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην Δωδεκάνησο:
-Κατακερματισμένη αγορά και απουσία εξωτερικών οικονομιών. Πέραν της μικρής αγοράς προϊόντων και εργασίας, υπάρχει έλλειψη συμπληρωματικών δραστηριοτήτων, αυξημένο κόστος και χρόνος προμηθειών και συντήρησης, προβλήματα στην πρόσβαση σε συμβουλευτικές υπηρεσίες κ.τ.λ
-Αυξημένο κόστος μεταφοράς και αυξημένο κόστος παραγωγής σε συνάρτηση με τα μικρά μεγέθη παραγγελιών.
-Έλλειψη καταρτισμένου ανθρώπινου δυναμικού (σε συνάρτηση με την μικρή και κατακερματισμένη αγορά εργασίας).
-Προβλήματα ανταγωνιστικότητας. Αυξημένος ανταγωνισμός από τον τουριστικό τομέα. Επίσης το μικρό μέγεθος του πρωτογενούς τομέα δεν στηρίζει μεγάλης κλίμακας μεταποιητικές δραστηριότητες.
Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου εξαρτάται κυρίως από τον τριτογενή τομέα με προεξέχοντα τον τουρισμό και το εμπόριο και δευτερευόντως από τον δευτερογενή και πρωτογενή τομέα. Με βάση τη συγκέντρωση της απασχόλησης και σε σύγκριση με το μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Περιφέρεια εμφανίζει εξειδίκευση στον τουρισμό, στην αλιεία και στις υδατοκαλλιέργειες, στις πλωτές μεταφορές, στη γεωργία και κτηνοτροφία, στο εμπόριο και στις κατασκευές οι οποίες όμως υποχώρησαν σημαντικά εξαιτίας της κρίσης.
Παρεμβάσεις
Προέκυψε επίσης ότι απαιτούνται παρεμβάσεις για την δημιουργία προοπτικής στις επιχειρήσεις της Δωδεκανήσου και συγκεκριμένα:
-Επενδύσεις σε όλους τους τομείς της τοπικής οικονομίας με έμφαση στην προώθηση της καινοτομίας και στη διαφοροποίηση των παραγόμενων προϊόντων
-Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας ομάδων πληθυσμού και ενίσχυση πρωτοβουλιών της ευρύτερης κοινωνικής οικονομίας.
-Χρήση σύγχρονων χρηματοοικονομικών εργαλείων
-Ενίσχυση της επισκεψιμότητας της περιοχής μέσω της βελτίωσης βασικών τουριστικών υποδομών.
-Επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου
-Ενίσχυση των υποδομών σε σημαντικούς για την τοπική οικονομία τομείς παραγωγής
-Ανάδειξη του πολιτισμού ως σημαντικού κινήτρου προσέλκυσης επισκεπτών υψηλού επιπέδου και σύνδεση με τουριστικές δραστηριότητες.
-Ενίσχυση συνεργασιών μεταξύ επιχειρήσεων (clusters).
-Ισόρροπη ανάπτυξη του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα
Ανάγκη
Επισημαίνεται παραπέρα ότι το ειδικό καθεστώς Φ.Π.Α. των νησιών του Αιγαίου υφίσταται διότι:
-Αποτελεί ένα σημαντικό αντισταθμιστικό μέτρο απέναντι στα μειονεκτήματα που δημιουργεί εδαφική ασυνέχεια.
– Ενισχύει την ανταγωνιστικότητα του νησιωτικού τουριστικού προϊόντος.
-Συνιστά λόγο μείζονος εθνικής σημασίας και παράγοντα εθνικής κυριαρχίας, διότι αποτελεί κρίσιμο εργαλείο τόσο για την οικονομική ανάπτυξη των νησιών, όσο και για την παραμονή των κατοίκων στα νησιά.
-Είναι μέτρο κοινωνικής δικαιοσύνης (οι νησιώτες δεν απολαμβάνουν ισοδύναμα την ωφέλεια από τα βασικά κοινωνικά αγαθά του κράτους).
-Συνιστά στην πράξη την εφαρμογή της παραγράφου 4 του άρθρου 101 του Συντάγματος.
Από την ίδια μελέτη προκύπτει ότι η κατάργηση του ειδικού καθεστώτος, με μαθηματική ακρίβεια, οδηγεί:
-Στη σημαντική αύξηση του κόστους ζωής των κατοίκων των νησιών (αύξηση κόστους μεταφοράς εμπορευμάτων και πρώτων υλών, αύξηση κόστους παρεχομένων υπηρεσιών).
-Στη μείωση της ανταγωνιστικότητας των παραγομένων στα νησιά προϊόντων.
-Στη μείωση της ανταγωνιστικότητας των τουριστικών επιχειρήσεων.
-Στην αύξηση της ύφεσης με αποτέλεσμα τη συρρίκνωση των τοπικών οικονομιών.
-Στο κλείσιμο χιλιάδων μικρομεσαίων αλλά και μεγαλύτερων επιχειρήσεων, στην αύξηση της ανεργίας και στην ερήμωση των νησιών.
Η ταμειακή επιβάρυνση (cashflow) των κατοίκων θα επηρεάσει ακόμη περισσότερο την αρνητική ψυχολογία που ήδη υπάρχει και ως αποτέλεσμα θα είναι να αυξηθεί ο τζίρος της μαύρης οικονομίας και να εκτιναχθεί στα ύψη η φοροδιαφυγή (μη έκδοση αποδείξεων για αγορές αγαθών και λήψη υπηρεσιών). Επίσης επισημαίνεται ότι, οι τουρίστες θα γίνουν ακόμα πιο διστακτικοί στην επιλογή ως τουριστικού προορισμού των νησιών του Αιγαίου, βλέποντας την μείωση της αγοραστικής τους ικανότητας λόγω υψηλών συντελεστών Φ.Π.Α. (Κατά κύριο λόγο για αγορές αγαθών που πραγματοποιούν στους τόπους διακοπών τους).
Σε ό,τι αφορά το κόστος μεταφοράς αγαθών, το οποίο είναι ήδη πολύ υψηλό, προέκυψε ότι αναμένεται αύξηση στις τιμές, ειδικά στα είδη πρώτης ανάγκης, σε ποσοστό πάνω από 4,5% σε σχέση με την υπόλοιπη χώρα.
Προκύπτει επίσης ότι το τουριστικό προϊόν θα γίνει πιο ακριβό με αποτέλεσμα τη συρρίκνωση του τζίρου των τουριστικών επιχειρήσεων με ότι αυτό συνεπάγεται [αύξηση ανεργίας κ.λπ.). Παράλληλα θα ευνοηθούν οι ανταγωνιστικές, σε ότι αφορά τον τουρισμό, χώρες όπως κατά κύριο λόγο η Τουρκία, η Ιταλία, η Ισπανία, κ.λπ.
Στα συμπεράσματα της ίδιας μελέτης γίνεται επίσης συσχέτιση μεταξύ της αυξημένης φορολογίας και της παραοικονομίας. Η αύξηση της φορολογίας, ειδικότερα δε η αύξηση των συντελεστών Φ.Π.Α. τα τελευταία χρόνια, οδηγεί ταυτόχρονα στην αύξηση της παραοικονομίας.
