Παρασκευή, 11 Ιουλίου, 2025
ΑρχικήΒιβλίοΤα όνειρα απαγορεύονται, και όμως ονειρεύομαι».

Τα όνειρα απαγορεύονται, και όμως ονειρεύομαι».

|

Το “Παλιό Βιβλιοπωλείο” προτείνει το βιβλίο της Σαρλόττε Μπέραντ “τα όνειρα στο τρίτο ράιχ”

ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΣΤΟ ΤΡΙΤΟ ΡΑΪΧ

Εκδότης: Άγρα
Μετάφραση: ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΙΦΑΤΙΔΗΣ
Εισαγωγή: MARΤIΝE LEIBOVICI
Επίμετρα : REINHART KOSELLECK και BRUNO BETTELHEIM
Αριθμός σελίδων : 256
ISBN: 978-960-505-188-4

Οι ονειρικές παραστάσεις θα μπορούσαν να συμβάλουν στην ερμηνεία της δομής μιας πραγματικότητας ή οποία δεν άργησε να μετατραπεί σε εφιάλτη. Άρχισα λοιπόν να συλ­λέγω όνειρα γεννημένα υπό την επίδραση του δικτατορικού καθεστώτος. Το εγχείρημα δεν ήταν διόλου εύκολο, αν λάβουμε υπ’ όψιν τον φόβο ορισμένων να μου εμπιστευτούν τα όνειρά τους. Σε πέντε-εξι περιπτώσεις έτυχε μάλιστα να ακούσω σχεδόν απαράλλαχτα διατυπωμένη τη φράση: « Τα όνειρα απαγορεύονται, και όμως ονειρεύομαι».

Από το 1933 έως το 1939 η Γερμανοεβραία δημοσιογράφος Charlotte Beradt, κατοπινή φίλη και μεταφράστρια της Hannah Arendt, συγκέντρωσε όνειρα Γερμανών πολιτών, Εβραίων και μη, που ζούσαν, όπως και η ίδια, κάτω από την πραγματικότητα του πρώιμου Τρίτου Ράιχ. Στη συνέχεια τα κρυπτογράφησε και, αφού πρώτα τα έκρυψε στη βιβλιοθήκη της, τα ταχυδρόμησε στο εξωτερικό, απ’ όπου τα περισυνέλεξε μετά το 1939, όταν διέφυγε και η ίδια στη Νέα Υόρκη.

Στο βιβλίο της, η Μπέραντ παραθέτει και σχολιάζει τα καταγεγραμμένα όνειρα, αφήνοντας να ανακύψει το ερώτημα κατά πόσο υπό το ναζιστικό καθεστώς ο ύπνος ήταν πράγματι ιδιωτική υπόθεση. Τα όνειρα της συλλογής προσλαμβάνουν έτσι χαρακτήρα ιστορικής πηγής και αφηγούνται τη ζωή υπό τη μόνιμη απειλή της τρομοκρατίας, άλλοτε μοιάζοντας να αντλούν έμπνευση από τις σκοτεινές εικόνες του Κάφκα και άλλοτε προαναγγέλλοντας τον εφιάλτη του οργουελικού Μεγάλου Αδελφού και του Θαυμαστού καινούριου κόσμου.

            Τα όνειρα της συλλογής καταδεικνύουν μέχρι τίνος βαθμού ήταν ικανό να ασκήσει έλεγχο το ολοκληρωτικό καθεστώς του Τρίτου Ράιχ πάνω στον πολίτη, δεδομένου ότι ακόμα και κατά τη διάρκεια του ύπνου, όταν ο άνθρωπος υποτίθεται πως είναι μόνος με τον εαυτό του, η τρομοκρατία και η προπαγάνδα εισέβαλλαν άλλοτε απροκάλυπτα και άλλοτε ύπουλα στα όνειρά του για να τον συνθλίψουν.

Όμως, πάνω απ’ όλα, η συγγραφέας επιχειρεί να κατανοήσει και να εξηγήσει πώς ένα ολόκληρο έθνος ήταν δυνατόν να αποδεχτεί, να συμπορευτεί και να συνεργαστεί με ένα καθεστώς θεμελιωμένο εκ φύσεως στον τρόμο και στη βία – ένα καθεστώς υπό το οποίο η μοναδική επιλογή που έχει το άτομο για να επιβιώσει είναι να ευθυγραμμιστεί μαζί του, ακόμα και όταν ονειρεύεται.

Διαβάζοντας τη συλλογή με τα όνειρα που συγκέντρωσε η Σαρλόττε Μπέ­ραντ νιώθουμε σοκαρισμένοι μπρο­στά στην αποτελεσματικότητα με την οποία το Τρίτο Ράιχ σκότωνε τον ύπνο, καταστρέφοντας την ικανότητα του ανθρώπου να αποκαθιστά τη συναισθηματική του δύναμη μέσα από τα όνειρα.

— BRUNO BETTELHEIM Από το Επίμετρο της έκδοσης

Απόσπασμα από το βιβλίο

Ο ναζιστής ηγέτης που είπε ότι μο­νάχα στον ύπνο του έχει κανείς ιδιω­τική ζωή στη Γερμανία υποτίμησε το δίχως άλλο τις δυνατότητες του Τρί­του Ράιχ. Στην πορεία του προς την ολοκληρωτική υποταγή, το άτομο που παίρνει στις επόμενες σελίδες τον λόγο για να αφηγηθεί τα όνειρά του είδε τα πράγματα πιο ξεκάθαρα « στα όνειρα, στα νυχτερινά οράματα ».

« Από τότε που τα σπίτια έπαψαν να είναι ιδιωτικοί χώροι, ζω στον βυθό της θάλασσας, για να παραμείνω α­θέατος».

«Γύρω στις εννέα το βράδυ, μόλις έχω τελειώσει το ιατρείο μου και ενώ ετοιμάζομαι να ξαπλώσω στον καναπέ και να χαλαρώσω συντροφιά με ένα βιβλίο για τον Ματτίας Γκρύνεβαλντ, βλέπω ξάφνου τούς τοίχους στο δω­μάτιο, στο διαμέρισμά μου, νά καταρ­ρέουν. Κοιτάζω γύρω μου, για να ανα­καλύψω με φρίκη ότι όλα τα διαμερί­σματα, ως εκεί πού φτάνει το μάτι, δεν έχουν πια τοίχους. Από κάποιο μεγάφωνο ακούω μια απαίσια φωνή να λέει : “Σύμφωνα με το διάταγμα της 17ης του τρέχοντος μηνός, περί κατάργησης των τοίχων”».

Σε καταδότη μετατρέπεται και το πορ­τατίφ του κομοδίνου πλάι στο προσ­κέφαλο μιας άλλης νοικοκυράς· αντί να φωτίσει το δωμάτιο, φέρνει στο φως, με εκκωφαντική ένταση μεγα­φώνου, όσα εκείνη μουρμούριζε στον ύπνο της: « Η τραχιά φωνή του πορ­τατίφ θυμίζει αξιωματικό. Η πρώτη μου σκέψη είναι να σβήσω το φως και να τυλιχτώ στο σωτήριο σκοτάδι. Μα ύστερα λέω στον εαυτό μου: ” Μάται­ος κόπος”. Τρέχω στη φιλενάδα μου, ξεφυλλίζω με αγωνία τον ονειροκρίτη της, μα ή μόνη ερμηνεία που βρίσκω για τη λέξη “πορτατίφ ” είναι “βαριά αρρώστια”. Για μια στιγμή νιώθω τεράστια ανακούφιση· μεμιάς, όμως, μου έρχεται στο μυαλό ότι στις μέρες μας ο κόσμος χρησιμοποιεί καλού – κακού την “αρρώστια ” ως συνθημα­τική λέξη για τη “σύλληψη “. Βουλιά­ζω και πάλι μες στη μαύρη απελπισία, παραδομένη στο έλεος της επίμονης τραχιάς φωνής, μολονότι δεν υπάρχει κανείς για να με συλλάβει».

Οι συγκεκριμένες ονειρικές ιστορίες ναι μεν φέρνουν στο φώς την τρομο­κρατία, αλλά συγχρόνως λειτουργούν και ως μέσον επιτέλεσης της ίδιας της τρομοκρατίας. Όλες οι ιστορίες αφη­γούνται εμπειρίες πού συνταράσσουν τα βάθη της ανθρώπινης ύπαρξης, γί­νονται αποδέκτες μιας εσωτερικής αλήθειας η οποία όχι απλώς επιβε­βαιώθηκε αλλά ξεπεράστηκε κατά πολύ από τη μεταγενέστερη πραγμα­τικότητα του Τρίτου Ράιχ.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Η ΣΑΡΛΟΤΤΕ ΜΠΕΡΑΝΤ (το γένος Aron) γεννήθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 1907 στην πόλη Φορστ του Βρανδεμβούργου. Μεγάλωσε στο Βερολίνο ως κόρη Γερμανοεβραίου εμπόρου. Έκανε τα πρώτα της βήματα στη δημοσιογραφία γράφοντας για γερμανικές εφημερίδες και πολιτικές επιθεωρήσεις. Από τις αρχές του 1930 αρθρογραφούσε σε τακτική βάση στην πολιτική και πολιτιστική επιθεώρηση Die Weltbühne, στις σελίδες της οποίας φιλοξενούνταν η αφρόκρεμα της αριστερής γερμανικής διανόησης. Διατέλεσε μέλος του ΚΚ Γερμανίας (KPD), από το οποίο αποχώρησε διαφωνώντας με τη στροφή του προς τον σταλινισμό. Μετά την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία, της απαγορεύτηκε να ασκεί τη δημοσιογραφία. Το 1939 διέφυγε μαζί με τον σύζυγό της Γερμανοεβραίο νομικό και συγγραφέα Martin Beradt στο Λονδίνο και κατόπιν στη Νέα Υόρκη. Με το τέλος του πολέμου, της επιτράπηκε να αρθρογραφήσει και πάλι στον δυτικογερμανικό Τύπο. Μετά το θάνατο του άντρα της, ασχολήθηκε με τη συγγραφική κληρονομιά του, ενώ, την ίδια εποχή, συνδέθηκε με τη Χάννα Άρεντ και μετέφρασε πέντε πολιτικά δοκίμιά της στα γερμανικά.

Το Das Dritte Reich des Traums (Τα όνειρα στο Τρίτο Ράιχ –  θα μπορούσε να αποδοθεί και ως «Η Τρίτη Αυτοκρατορία του Ονείρου») ήταν το πρώτο βιβλίο της και κυκλοφόρησε το 1966 στη Γερμανία. Η συγγραφέας είχε αρχίσει να συλλέγει το υλικό του από το 1933, όταν ζούσε ακόμα στη Γερμανία.

Το 1969 η Μπέραντ κυκλοφόρησε τη βιογραφία του αριστερού Γερμανοεβραίου πολιτικού Paul Levi, ιδρυτικού μέλους του KPD και προέδρου του κατά την περίοδο 1919-1921, ο οποίος αργότερα διαφώνησε με την ηγεσία και επέστρεψε στους κόλπους του SPD. Την ίδια χρονιά επιμελήθηκε το συγγραφικό έργο του Λέβι, και το 1973 την έκδοση της αλληλογραφίας της Rosa Luxemburg με τη γραμματέα και φίλη της Mathilde Jacob.

Ως τα βαθιά της γεράματα παρέμεινε ενεργή δημοσιογράφος. Ασχολήθηκε επίσης με τη μετάφραση και την κριτική θεάτρου, ενώ από το 1962 ως το 1978 επιμελούνταν και παρουσίαζε τη ραδιοφωνική εκπομπή Diaries. Πέθανε το 1986 στη Νέα Υόρκη.

Το ρόλο της στην κινηματογραφική ταινία Hannah Arendt (2012) υποδύθηκε η Αυστριακή ηθοποιός Victoria Trauttsmansdorf.

ΕΡΓΟ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ: GOYA

Ο ύπνος της λογικής γεννά τέρατα,από η σειρά Καπρίτσια.


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

Μύκονος κατά του τέλους κρουαζιέρας, «Τιμωρητικό και άδικο μέτρο» καταγγέλλει το Λιμενικό Ταμείο

Αίτημα αναστολής του τέλους επιβατών κρουαζιέρας από το Λιμενικό Ταμείο Μυκόνου προς τον Υπουργό Ναυτιλίας – Κάνει λόγο για αθέμιτο ανταγωνισμό και πλήγμα στην τοπική οικονομία

Νάξος: Έκρηξη αφίξεων (30% το πρώτο εξάμηνο) στο αεροδρόμιο, οι υποδομές στο … κόκκινο

Με αύξηση 45% τον Ιούνιο και 30% στο εξάμηνο, η τουριστική ζήτηση απογειώνεται, αλλά το αεροδρόμιο της Νάξου φτάνει στα όριά του – Επιτακτική η ανάγκη για αναβάθμιση

Νάξος – Φιλοξενία: «Όχι στην απομάκρυνση των Κούρων», σαφές μήνυμα από τον Σύλλογο Μαζικής Εστίασης

Η «Φιλοξενία» υπερασπίζεται την παραμονή των Κούρων του Φλεριού στον φυσικό τους χώρο – Πρόταση για ήπια ανάδειξη του αρχαιολογικού τοπίου

Σαντορίνη: Συγκινητική επιχείρηση διάσωσης πίτμπουλ στη Βλυχάδα

Μεσάνυχτα στη Βλυχάδα: Το Πυροσβεστικό Κλιμάκιο Θήρας και το Εθελοντικό Διασωστικό Σώμα Θήρας συνεργάστηκαν για τη σωτηρία ενός εγκλωβισμένου ζώου σε απόκρημνη παραλία

Η Αμοργός τραγουδά Πουλόπουλο: Μελωδικό αφιέρωμα σε έναν διαχρονικό ερμηνευτή

Στην καρδιά του καλοκαιριού, το νησί τιμά με συγκίνηση και τέχνη τον Γιάννη Πουλόπουλο – Μια συναυλία-γιορτή με κοινωνικό πρόσημο

Εκτακτο: Παραιτήθηκε ο Μάνθος Μανθόπουλος από Πρόεδρος του Δ.Σ. Σύρου

«Σοβαροί προσωπικοί λόγοι» επικαλείται στην επιστολή του ο πρώτος τη τάξει δημοτικός σύμβουλος – Σαφείς αιχμές για τον τρόπο λειτουργίας της δημοτικής αρχής

Μείωση τελών και ενίσχυση τουριστικής προβολής προτείνει ο Εμποροεπαγγελματικός Σύλλογος Θήρας

Αντιμετώπιση της πτώσης της επισκεψιμότητας μέσω οικονομικής ελάφρυνσης και ανακατανομής πόρων προς στοχευμένες δράσεις προβολής

Το Αιγινήτειο Νοσοκομείο στην Αμοργό: Ελπίδα και γνώση για την Άνοια και τη Νόσο Πάρκινσον

Η ιατρική ομάδα του Καθηγητή Σωκράτη Παπαγεωργίου φέρνει στην Αμοργό τη φροντίδα, την πρόληψη και την ενημέρωση μέσα από το Εθνικό Δίκτυο Τηλεϊατρικής

Αμερική: Άνοιξε η μεγαλύτερη χρονοκάψουλα του κόσμου – Μια ματιά στο 1975

Πάνω από 5.000 αντικείμενα και ένα ολοκαίνουργιο Chevy Vega αποκαλύφθηκαν μετά από 50 χρόνια στη Νεμπράσκα

Απόκοσμος ουρανός στην Ουάσινγκτον: Καταιγίδα, αστραπές και ουράνια τόξα σε μία μέρα

Απειλητικά σύννεφα, αστραπές και στο τέλος, χρώματα ελπίδας – Η φύση εν δράσει στην καρδιά του καλοκαιριού

Τζεφ Μπέζος: After wedding party στη Νάξο με την Λόρεν Σάντσεζ, η «έξυπνη» αγάπη του για το νησί

Μετά τον χλιδάτο γάμο των 48 εκατομμυρίων στη Βενετία, ο ιδρυτής της Amazon και η εκρηκτική σύζυγός του επιλέγουν τη Νάξο για το after wedding ταξίδι τους, επιβεβαιώνοντας την ιδιαίτερη σχέση του δισεκατομμυριούχου με το νησί και τα φιλόδοξα σχέδιά του για το «smart island» των Κυκλάδων.

Aperto – Cucina Italiana: Η αυθεντική ιταλική εμπειρία ήρθε στη Νάξο με την υπογραφή του κορυφαίου pizzaiolo Νίκου Σωτηρόπουλου

Ένα νέο γαστρονομικό σημείο στην καρδιά της Νάξου που ενώνει την ιταλική φινέτσα με τη δημιουργικότητα του Έλληνα pizzaiolo που διακρίθηκε δύο φορές ως ο καλύτερος της χώρας και στους 50 κορυφαίους της Ευρώπης.

Κατ’ Οίκον Νοσηλευτική Φροντίδα στη Νάξο από τη Φραντζέσκα Λαγογιάννη

Με επιστημονική γνώση, σεβασμό και ολιστική προσέγγιση, η Φραντζέσκα Λαγογιάννη προσφέρει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες νοσηλείας στο σπίτι, σε όλη τη Νάξο.

Νάξος – Κατερίνα Καινούργιου: Ρομαντικό ηλιοβασίλεμα και η ξακουστή πατάτα στο τραπέζι της

Η παρουσιάστρια περνά τις διακοπές της στο νησί των Κυκλάδων με τον Παναγιώτη Κουτσουμπή, απολαμβάνοντας τα τοπικά εδέσματα, τη γαλήνη του τοπίου και τις συγκινήσεις μετά το φινάλε της σεζόν.

Εκρηκτική αύξηση επιβατών στο λιμάνι Νάξου τον Ιούνιο (πίνακας)

Οι αριθμοί αυξάνονται, οι υποδομές όμως όχι. Η Νάξος «ασφυκτιά» και χρειάζεται λύση τώρα.

Νάξος: Αλλαγές στην κυκλοφορία σε Χώρα, Αγία Άννα, Άγιο Προκόπη και Πλάκα, “εμφάνιση” του e-naxios

Ο Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων ανακοινώνει τις νέες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις για την τουριστική περίοδο – Δωρεάν στάθμευση και έλεγχος τροφοδοσίας στα παραλιακά μέτωπα

Αποκαλύφθηκε σκάνδαλο 40 εκατ. ευρώ στο μεταφορικό ισοδύναμο, έγκαιρη παρέμβαση Παππά έσωσε το Δημόσιο

Χάρη σε διοικητικούς ελέγχους και αποφασιστικές κινήσεις, απετράπη καταβολή δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ σε ύποπτες αιτήσεις επιχειρήσεων – Η συντριπτική πλειονότητα από την Κρήτη

Blackout στη Χώρα Νάξου τα πρώτα λεπτά της Κυριακής, αντιδράσεις επιχειρηματιών

Στο σκοτάδι για μισή ώρα το κέντρο της τουριστικής ζωής – Αυξάνονται τα παράπονα επαγγελματιών

Γιάννης Πάριος: Το θαλασσινό του ταξίδι με 16 τραγούδια-ανάσα Ελλάδας και καρδιάς (video)

Ο αγαπημένος ερμηνευτής παρουσίασε το νέο του άλμπουμ «Τα Θαλασσινά του Πάριου» με ένα αξέχαστο νησιώτικο γλέντι στην Αθηναϊκή Ριβιέρα, με αναφορές στον πατέρα του, την καταγωγή του και τις ρίζες της μουσικής του πορείας.

Σέριφος: 87χρονη ανασύρθηκε χωρίς τις αισθήσεις της από την παραλία Συκαμιά

Η άτυχη γυναίκα διακομίστηκε στο Πολυδύναμο Ιατρείο του νησιού, όπου διαπιστώθηκε ο θάνατός της – Προανάκριση από το Λιμεναρχείο