Υστερα από πέντε και πλέον δεκαετίες το Ελληνικό Δημόσιο θα προχωρήσει στην κατεδάφιση αυθαίρετου ξενοδοχείου-φάντασμα, την κατασκευή του οποίου αδειοδότησε και διευκόλυνε η χούντα των συνταγματαρχών, στο κεδρόδασος και παραλία του Αλυκού στη Νάξο, περιοχή υψίστης περιβαλλοντικής σημασίας και μοναδικού κάλλους.
Η οικοδόμηση του ξενοδοχείου στην περιοχή αποτέλεσε και αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα αυθαίρετης δόμησης και ένα ενδεικτικό διαχρονικό μνημείο αυθαιρεσίας και καταπάτησης του αιγιαλού σε προστατευόμενη περιοχή.
Η υπογραφή της σύμβασης με την ανάδοχη εταιρεία για την κατεδάφισή του πραγματοποιήθηκε πριν από λίγες μέρες και το έργο θα ξεκινήσει άμεσα, το αργότερο τον Οκτώβριο. Είναι σημαντικό το γεγονός ότι η τεχνική περιγραφή του έργου προβλέπει τη σύνταξη μελέτης αναδάσωσης του χέρσου χώρου που θα προκύψει από την κατεδάφιση.
Αλυκό Νάξου: Κατεδαφίζεται το φάντασμα του ξενοδοχείου – Σώζεται το κεδροδάσος
Το ξενοδοχειακό συγκρότημα χτίστηκε τη δεκαετία του 1970 σε επιφάνεια 8.800 τετραγωνικών μέτρων από εταιρεία ξένων συμφερόντων σε χαρακτηρισμένη από το 2010 με τελεσίδικη απόφαση του Αρείου Πάγου δημόσια-δασική έκταση του Αλυκού, σε περιοχή απειλούμενων παραλιών υψίστης σημασίας Natura 2000 και χαρακτηρισμένων διά νόμου ως «απάτητων».
Δημόσιο δασικό
Δώδεκα ολόκληρα χρόνια αργότερα, το 2022, το κτίσμα κηρύχτηκε κατεδαφιστέο από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Είχαν προηγηθεί η τελεσίδικη απόφαση 301/2004 του Εφετείου Αιγαίου με την οποία το Αλυκό κηρύχτηκε δημόσια δασική έκταση και αίτηση αναίρεσης που υπέβαλαν οι καταπατητές την 1/3/2006 εναντίον της απόφασης του Εφετείου Αιγαίου.
Από την ανέγερση αυτού του ξενοδοχειακού συγκροτήματος έως την τωρινή απόφαση για την κατεδάφισή του κρύβεται μια μεγάλη ιστορία που αφορά το πώς το Αλυκό διασώθηκε στα πέτρινα χρόνια της χούντας από ολοσχερή οικολογική καταστροφή, χάρη σε μια χούφτα απλών δημόσιων υπαλλήλων και κατοίκων της περιοχής (Τραγαιάτες και Φιλωτίτες), οι οποίοι τόλμησαν να υψώσουν το ανάστημά τους απέναντι στη δικτατορία.
Σε αντίθεση με όλους τους κρατικούς και τοπικούς φορείς που πέρασαν έκτοτε, οι οποίοι αδιαφόρησαν για αυτό το μοναδικό μνημείο της φύσης, ανίκανοι να διαχειριστούν και να αντιμετωπίσουν τα προβλήματά του.
Μια σημαντική μαρτυρία γι’ αυτήν την ιστορία κατέθεσε ο φιλόλογος Νίκος Ι. Λεβογιάννης, πρώην βουλευτής Κυκλάδων του ΠΑΣΟΚ και υφυπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων από τον Δεκέμβριο του 1988 μέχρι τον Ιούλιο του 1989, στον ειδησεογραφικό ιστότοπο naxostimes.gr («ΑΛΥΚΟ – το οικολογικό έγκλημα της χούντας της 21ης Απριλίου 1967 στη Νάξο», 30/4/2024).
Αναφέρει: «Η χούντα των συνταγματαρχών εξ αρχής επεδίωκε το ξεπούλημα του Αλυκού στους ξένους, στην προσπάθειά της να φέρει επενδύσεις στην Ελλάδα. Κάποιοι ντόπιοι προφανώς είχαν… ρίξει την ιδέα. Για τον σκοπό αυτό το χουντικό κράτος παρείχε στους Βέλγους και τους ντόπιους εκπροσώπους τους κάθε διευκόλυνση, νόμιμη και παράνομη.
Τα αρχαία
Ακόμη και τον δρόμο άνοιξε απ’ τις Τρίποδες μέχρι το Αλυκό για να τους διευκολύνει, ενώ είναι σωρεία οι παράνομες άδειες (εκχέρσωσης, καταπάτησης αιγιαλού και παραλίας, οικοδόμησης κατά παρέκκλιση σε απόσταση μικρότερη των 30 μέτρων απ’ τη γραμμή αιγιαλού κ.λπ.) που τους χορήγησαν διάφορες υπηρεσίες.
Ακόμη και αυτή η Αρχαιολογική Υπηρεσία σιώπησε στις γραπτές καταγγελίες πολιτών για την καταστροφή του νεκροταφείου της πρωτοκυκλαδικής περιόδου που υπήρχε μέσα στο Αλυκό (καταγγέλθηκε τότε ότι λεηλατήθηκαν και εξαφανίστηκαν 13 πανάρχαιοι τάφοι).
»Ωστόσο, μια χούφτα ευσυνείδητοι (μη Ναξιώτες) δημόσιοι υπάλληλοι (δασικοί, εφοριακοί, δικαστές), μαζί με κάποιους κατοίκους, με κίνδυνο όχι απλά να χάσουν τη δουλειά τους, αλλά και να βρεθούν εξόριστοι σε κάποια Γυάρο, σταμάτησαν αυτή την πολυδιαφημισμένη “επένδυση” των Βέλγων, παρά τις άνωθεν εντολές, τις παρεμβάσεις ακόμη και ξένων πρεσβειών, αλλά και του ίδιου του πανίσχυρου υπουργού Συντονισμού (Οικονομίας) της χούντας Ν. Μακαρέζου, μέλους της τριανδρίας της “επανάστασης” της 21ης Απριλίου 1967.
»Αυτοί οι “άσημοι” υπάλληλοι συνέβαλαν αποφασιστικά στο να προχωρήσει το Δημόσιο σε αγωγή διοικητικής αποβολής των καταπατητών και διεκδίκησης του Αλυκού ως δημόσιας δασικής έκτασης. Η αγωγή αυτή (15/12/1973), παρ’ όλο ότι ουδέποτε εκδικάστηκε, εξ αιτίας των παρεμβάσεων της ηγεσίας της χούντας, είχε ως αποτέλεσμα να σταματήσουν τα έργα και τελικά να ακυρωθεί η περιβόητη “επένδυση” των Βέλγων και, το σημαντικότερο, να αποτραπεί η ολοσχερής οικολογική καταστροφή του κεδροδάσους και των αμμοθινών του Αλυκού.
»Η “παγωμένη” εκείνη αγωγή του Δημοσίου εναντίον των καταπατητών παρέμεινε για πολλά ακόμη χρόνια θαμμένη και ξεχασμένη στα συρτάρια του υπουργείου Γεωργίας και άλλων υπηρεσιών», αναφέρει ο Νίκος Ι. Λεβογιάννης.
Δέκα χρόνια μετά, το 1982, ο ίδιος, νεοεκλεγείς τότε βουλευτής, άρχισε να ερευνά τη σχεδόν ξεχασμένη υπόθεση του Αλυκού, την οποία ώς τότε αγνοούσε, αλλά, όπως αναφέρει, «Τα στόματα όσων ντόπιων γνώριζαν την υπόθεση ήταν ερμητικά κλειστά, μισόλογα μόνο και “μη μ’ ανακατεύεις”».
Εξαίρεση αποτέλεσε ο Φιλωτίτης δικηγόρος, αγωνιστής της Αριστεράς, αείμνηστος Αντώνιος Κούρτης, ο μόνος επιζών τότε που γνώριζε άριστα την υπόθεση, γιατί είχε ασχοληθεί μ’ αυτήν νομικά ως ιδιοκτήτης μικρού κτήματος μέσα στο Αλυκό, που δεν το διεκδικούσε, αλλά ήθελε πάση θυσία να διώξει τους καταπατητές απ’ το Αλυκό, γιατί λάτρευε αυτόν τον μοναδικό τόπο.
Εκβραχισμοί
Ετσι, εκτίμησαν τότε ότι η συντομότερη δικαστική οδός ήταν η επανενεργοποίηση της από 15/12/1973 αγωγής του Δημοσίου και ο άμεσος προσδιορισμός ημερομηνίας εκδίκασης της υπόθεσης και το 1983 ο Νίκος Λεβογιάννης κατέθεσε στη Βουλή σχετική ερώτηση με τον επίσης βουλευτή Κυκλάδων του ΠΑΣΟΚ Πέτρο Βάλβη.
«Ελπίζω η κατεδάφιση αυτή με τον μεγάλο συμβολισμό για την κοινωνία της Νάξου κόντρα στην αποικιοκρατία των τουριστικών “επενδυτών” να είναι η αρχή της αποκατάστασης των παραλιών και δασών της Νάξου. Πρόκειται για ευαίσθητα οικοσυστήματα που θα έπρεπε να προστατεύονται αυστηρότατα, αντί να καταπατούνται και να καταστρέφονται καθημερινά», δηλώνει η Ελένη Ανδριανοπούλου, κάτοικος Νάξου, ενεργό μέλος του κινήματος Σώστε τις Παραλίες της Νάξου, της ανοιχτής πρωτοβουλίας πολιτών που δημιουργήθηκε το καλοκαίρι του 2023 με στόχο την προστασία των παραλιών της Νάξου από την καταστροφική εμπορευματική εκμετάλλευσή τους.
«Η καταστροφή των ακτών έχει ενταθεί τα τελευταία χρόνια με επίδοξους “παραλιάρχες” να επιδίδονται σε εκβραχισμούς, λαθραμμοληψίες, καταπάτηση και υποβάθμιση των αμμουδιών σε επίπεδο καταυλισμού και με τη μνημονιακή Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου Α.Ε., την Κτηματική Υπηρεσία, τον Δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, την Αστυνομία, το Λιμεναρχείο και την Εισαγγελία να παίρνουν τον ρόλο των διαχειριστών αυτής της καταστροφής», συμπληρώνει η ίδια.
Ο Μιχάλης Φραγκίσκος, επίσης μέλος του κινήματος και γραμματέας του Περιφερειακού Συμβουλίου Νοτίου Αιγαίου, αναφέρει ότι το έργο έχει και έναν ευρύτερο εθνικό συμβολισμό. Το νέο ειδικό χωροταξικό πλαίσιο τουρισμού προβλέπει την κατεδάφιση εγκαταλελειμμένων τουριστικών εγκαταστάσεων.
«Η κατεδάφιση στο Αλυκό ως πρώτη του είδους της θέτει σε καθολική αμφισβήτηση τις φαραωνικές τουριστικές ανοικοδομήσεις εκτός σχεδίου και ειδικά σε προστατευόμενες περιοχές, όπως στο Σαρακήνικο της Μήλου, στην Κουμπάρα της Ιου ή στον Φάρο της Σίφνου, που σταμάτησαν μετά από καταγγελίες και προσφυγές πολιτών», λέει.
Σήμερα, το Aλυκό αντιμετωπίζει πολύ μεγάλο κίνδυνο από τη διέλευση και στάθμευση τροχοφόρων και τη συνεχή καταπάτησή του από επιχειρηματίες και επισκέπτες. Συγχρόνως με την απουσία πυροπροστασίας, αφού στην περιοχή δεν υπάρχουν πυροσβεστικοί κρουνοί ή δεξαμενή νερού, η κατάσταση είναι εύφλεκτη από όλες τις απόψεις.
Οι αμμοθίνες
Ο υπάρχων εργοταξιακός δρόμος στο Αλυκό που διανοίχτηκε για την οικοδόμηση του ξενοδοχειακού συγκροτήματος επιτρέπεται να χρησιμοποιείται μόνο από το εργοτάξιο και πρέπει να αποξηλωθεί μετά το πέρας των εργασιών κατεδάφισης.
Οι κέδροι του μοναδικού αυτού δάσους είναι άρρωστοι και η περίθαλψή τους δεν μπορεί να επιφέρει αποτελέσματα όσο το δάσος συνεχώς καταπατάται. Το ίδιο ισχύει και για τη ραγδαία αλλοίωση-αποσταθεροποίηση των αμμοθινών που χωρίς τη βλάστηση δεν ανακάμπτουν πλέον, επισημαίνει το κίνημα «Σώστε τις Παραλίες της Νάξου».
Στην αρχή της θερινής σεζόν το Τοπικό Συμβούλιο Σαγκρίου αποφάσισε πως η πρόσβαση των οχημάτων στις αμμοθίνες πρέπει να περιοριστεί και η υπάρχουσα καντίνα να απομακρυνθεί. Ομως, αν και βρισκόμαστε στο τέλος της σεζόν, δεν έχει γίνει τίποτα σχετικό.
Αρθρο που δημοσιεύτηκε στην “Εφημερίδα των Συντακτών” (28/08)
#Νάξος #Αλυκό #Περιβάλλον #Κατεδάφιση #Χούντα
