«Πρόπερσι κατά τη διάρκεια ξενάγησής μου στην Ακρόπολη, μίλαγα στους τουρίστες και εκείνοι κοίταγαν προσηλωμένοι προς τον Παρθενώνα σαν να παρατηρούν κάτι πολύ συγκεκριμένο. Ξαφνικά με διακόπτουν για να μου πουν ότι μία γυναίκα πήρε μία πέτρα και την τύλιξε στην πασμίνα της. Αρχισα να τρέχω για να την προλάβω. Οταν τη ρώτησα αν έχει πάρει κάποια πέτρα, το αρνήθηκε αμέσως. Ανοιξα την πασμίνα της και είχε πράγματι ένα κομμάτι μαρμάρου αρκετά μεγάλο. Τότε ενημέρωσα τους φύλακες», αφηγείται η ξεναγός Ελένη Διαπόλα.
Παρόμοια περιστατικά γίνονται κατά καιρούς και σε αρχαιολογικούς χώρους, φυλασσόμενους και αφύλακτους. Η συζήτηση για τη συμπεριφορά των τουριστών στους αρχαιολογικούς χώρους αναζωπυρώθηκε από το επεισόδιο που σημειώθηκε πριν από λίγες μέρες στην Πορτάρα της Νάξου. Ενας επισκέπτης σήκωσε έναν αρχαίο λίθο, για να φωτογραφηθεί ως άλλος Ηρακλής. Πέρα από τη φθορά που θα μπορούσε να προκαλέσει στο μνημείο, η κίνησή του χαρακτηρίστηκε επικίνδυνη τόσο για τους υπόλοιπους επισκέπτες όσο και για τον ίδιο.
Η φωτογραφία, που έκανε τον γύρο του Διαδικτύου, οδήγησε στην τοποθέτηση φύλακα αλλά και σε εγκατάσταση περίφραξης ελαφρού τύπου για την άμεση προστασία του μνημείου από ανεπιθύμητες ενέργειες, με πρωτοβουλία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων.
Περίφραξη και κάμερες
«Κάθε περιστατικό παρόμοιο με αυτό της Πορτάρας μας αναγκάζει να πάρουμε μέτρα, αλλά το ζητούμενο εδώ είναι η έλλειψη παιδείας και η επιθυμία για εντυπωσιασμό από ορισμένους. Δεν είναι θέμα μαζικού τουρισμού αλλά συμπεριφοράς και έλλειψης σεβασμού απέναντι στα μνημεία», σχολιάζει στην «Κ» η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, η οποία τονίζει ότι στην περίπτωση της Νάξου θα τοποθετηθεί αργότερα νέα περίφραξη και κάμερες ασφαλείας. «Νομίζω αντιβαίνει το κοινό αίσθημα να πάρουμε προληπτικά μέτρα σε άλλα, ελεύθερα στο κοινό, μνημεία. Τα μνημεία πρέπει να είναι προσιτά στον κόσμο ώστε ο κόσμος να τα αγαπάει και να τα προστατεύει».
Περιστατικά σαν και αυτό της Νάξου δεν σημειώνονται συχνά, όμως τα τελευταία χρόνια δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις ακραίων συμπεριφορών από τουρίστες που δεν έχουν επίγνωση του χαρακτήρα του χώρου που επισκέπτονται.
«Είχαμε ένα τέτοιο περιστατικό πρόσφατα. Μπήκε κάποιος σε αρχαιολογικό χώρο, που δεν θα ήθελα να αναφέρω, σε κατάσταση μέθης. Παραβίασε έναν χώρο που ήταν οριοθετημένος και έπεσε. Φέραμε την πυροσβεστική για να τον βγάλουμε και τον στείλαμε μετά στο νοσοκομείο», αναφέρει η έφορος Αρχαιοτήτων Αργολίδας, Μυκηνών και Επιδαύρου, Αλκηστις Παπαδημητρίου. Μας λέει επίσης ότι παλαιότερα ένας μαθητής προέβη σε άσεμνη συμπεριφορά μπροστά από την Πύλη των Λεόντων, ποζάροντας για να φωτογραφηθεί. «Εκεί πρέπει να ειδοποιείται η αστυνομία. Σημειώνονται λοιπόν διάφορα περιστατικά, αλλά όχι μετακίνηση λίθων, διότι οι χώροι αυτοί διαθέτουν φύλαξη. Για εμένα όμως το σημαντικό δεν είναι το τι έχει καταγραφεί, αλλά το τι μπορεί να γίνεται και να μην το ξέρουμε», συνεχίζει. Στη συντριπτική τους πλειονότητα οι επισκέπτες των αρχαιολογικών χώρων και των μουσείων σαφέστατα συμπεριφέρονται διαφορετικά, σημειώνει η κ. Παπαδημητρίου, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν συμβαίνουν συχνά παρατράγουδα, ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες.
Η απουσία σήμανσης ως δικαιολογία – «Φοιτήτρια από πανεπιστήμιο του εξωτερικού πήρε ένα μικρό θραύσμα από τον Ιερό Βράχο και όταν της είπα ότι απαγορεύεται, απόρησε λέγοντας “μα δεν γράφει κάτι τέτοιο πουθενά”», περιγράφει η ξεναγός Ράνια Πεχλιβανίδου.
Μαζί της συμφωνεί και η Μαρία Αραμπατζόγλου, ξεναγός στην Αρχαία Ολυμπία: «Πολλοί κάνουν διάφορα, όχι από κακή πρόθεση. Υπάρχει μία χαλαρότητα. Εχει τύχει να θέλουν να μπουν κοπέλες φορώντας το πάνω μέρος του μαγιό αντί για μπλούζα. Επίσης, έχει τύχει να σπρώχνονται και να φωνάζουν μέσα στον χώρο για να δουν καλύτερα. Επειδή όμως υπάρχουν φύλακες, αυτά τα περιστατικά απομονώνονται». Μας μιλάει, επίσης, για τουρίστες οι οποίοι παίρνουν από το δάπεδο τα βότσαλα που έχουν φέρει οι αρχαιολόγοι για να κάνουν πιο ομαλά τα μονοπάτια των αρχαιολογικών χώρων. «Δεν είναι αρχαίο υλικό αλλά και πάλι δεν σημαίνει ότι πρέπει να το πάρεις. Κυρίως παιδιά και νεαροί το κάνουν αυτό, όπως μεταξύ άλλων επιχειρούν να ανέβουν πάνω σε αρχαίες πέτρες για να τραβήξουν φωτογραφία, παριστάνοντας τα αγάλματα».
Μία ακόμη από τις τουριστικές τάσεις έχει να κάνει μάλλον με εκκεντρικές, παρά με επικίνδυνες επιλογές. Κάποιοι επιλέγουν να «σκηνοθετήσουν» εαυτούς για την επίσκεψή τους στον Παρθενώνα. «Ηδη από το 2022 που ανοίξαμε μετά τον εγκλεισμό που επέβαλε η πανδημία, είδαμε πράγματα που θύμιζαν τσίρκο. Τα προηγούμενα χρόνια δεν επιτρεπόταν να περπατήσεις στην Ακρόπολη ξυπόλυτος. Κάποιοι το κάνουν και καλά για να νιώσουν την ενέργεια του χώρου. Εχω δει κόσμο να περπατάει ξυπόλυτος και οι φύλακες να μην κάνουν κάποια παρατήρηση», αναφέρει η Ελένη Διαπόλα, προσθέτοντας, μάλιστα, ότι δεν είναι σπάνιο να δει επισκέπτριες «μεταμφιεσμένες σε Καρυάτιδες».
Η πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Υπαλλήλων Φύλαξης Αρχαιοτήτων, Γεωργία Κονδύλη, θυμάται ότι λίγα χρόνια πριν στο αρχαιολογικό μουσείο Πέλλας, νεαροί έγραψαν με μαρκαδόρους σε αγάλματα, ενώ άλλοι επισκέπτες, από άγνοια κυρίως, έχουν αφήσει αντικείμενα όπως τσάντες και ποτήρια πάνω σε γλυπτά. «Το να φωτογραφίζονται μερικοί σηκώνοντας τα ρούχα τους εντός του αρχαιολογικού χώρου, για παράδειγμα, υποδηλώνει έλλειψη σεβασμού. Τέτοια φαινόμενα έχουν πολλαπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια, λόγω της ανάγκης για γαργαλιστικά στιγμιότυπα που θα μαζέψουν likes στα social media. Αυτό συνέβη και στην Πορτάρα. Τόσα άτομα φωτογράφιζαν τον συγκεκριμένο επισκέπτη, που σήκωσε τον λίθο», συμπληρώνει.
Λάδι και ξόρκια
Εχουν, επίσης, καταγραφεί περιπτώσεις όπου επισκέπτες μουσείων απλώνουν λάδι πάνω σε εικόνες στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, τηρώντας υποτίθεται κάποιο δικό τους έθιμο, ενώ στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο είχαν εντοπιστεί στο παρελθόν τρίχες μαζί με μία φωτογραφία μεταξύ του βάθρου ενός αγάλματος και της βάσης του. «Ηταν κάποιο ξόρκι, που δεν γνωρίζουμε πότε έγινε και από ποιον», είχε εξηγήσει ο Κώστας Πασχαλίδης, επιμελητής της Συλλογής Προϊστορικών, Αιγυπτιακών, Κυπριακών και Ανατολικών Αρχαιοτήτων του μουσείου. («Κ», 22.8.2024).
Στην επικοινωνία που είχαμε με ξεναγούς, πολλοί τόνισαν ότι οι πολύωρες φωτογραφίσεις μπροστά από εμβληματικά σημεία σε αρχαιολογικούς χώρους είναι ένα συχνό φαινόμενο, κάτι που αποτελεί επίσης ασέβεια απέναντι στα μνημεία, αλλά και στους υπόλοιπους επισκέπτες της ξενάγησης.
Η ξεναγός Ράνια Πεχλιβανίδου θυμάται μία χαρακτηριστική περίπτωση πριν από περίπου ένα μήνα στην Ακρόπολη. «Μία φοιτήτρια από πανεπιστήμιο του εξωτερικού πήρε ένα μικρό θραύσμα και όταν της είπα ότι απαγορεύεται, απόρησε λέγοντας “μα δεν γράφει κάτι τέτοιο πουθενά”». Ευτυχώς, λέει, τέτοιοι τουρίστες είναι η εξαίρεση.
Κείμενο: Ελένη Σαμπάνη – ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ: ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΜΑΝΤΖΑΒΙΝΟΣ
Πηγή: Καθημερινή (12/08) – Εντυπη έκδοση
#Ακρόπολη #Πορτάρα #Νάξος #ΠολιτιστικήΚληρονομιά #Αρχαιολογία #ΣεβασμόςΣταΜνημεία #Τουρισμός #Ελλάδα
