Στον δημόσιο διάλογο για τον τουρισμό κυριαρχεί ο θόρυβος: εικόνες με παραλίες γεμάτες ξαπλώστρες, αγανακτισμένοι ταξιδιώτες, επιχειρηματίες που “αρπάζουν”. Κάπου εκεί χάνεται η ουσία.
Το παρακάτω κείμενο με την υπογραφή ενός επιχειρηματία συνάμα ταξιδιώτη του κόσμου με έδρα τη Νάξο (σ.σ. βλέπε “ELaiolithos” στην Μονή) έρχεται να ρίξει φως στα “γκρίζα”, όχι για να κατηγορήσει, αλλά για να ενώσει τα κομμάτια ενός παζλ που όλοι βιώνουμε: κατοίκους, επιχειρηματίες, επισκέπτες.
Με ματιά προσωπική, βιωματική, αλλά και βαθιά συνειδητοποιημένη, η αρθρογράφος, ταξιδιώτης στην Ελλάδα επί δεκαετίες, μιλά για όλα όσα αγαπάμε και όλα όσα απειλούνται. Γιατί η Ελλάδα, η Νάξος, τα νησιά μας, αξίζουν κάτι καλύτερο — όχι σαν τουριστικός τίτλος, αλλά σαν καθημερινή πραγματικότητα.
Αναλυτικά η τοποθέτησή της με τίτλο ” Τουρισμός στην Ελλάδα: Ανάμεσα στην Αγάπη, τις Προκλήσεις και την Ευθύνη – Ποιος πραγματικά φταίει;”
“Μια ειλικρινής ματιά πίσω από τις εύκολες κατηγορίες – τι σημαίνει να προσφέρεις φιλοξενία όταν το σύστημα είναι εχθρικό τόσο προς τον επιχειρηματία όσο και προς τον ταξιδιώτη.
Δημοσιεύονται συνεχώς άρθρα για την κακοποίηση των παραλιών των ελληνικών νησιών – και ειδικά των Κυκλαδίτικων – και πολλοί σπεύδουν άμεσα να γράψουν αρνητικά σχόλια, σχεδόν αυθόρμητα, χωρίς δεύτερη σκέψη. Κάθε καλοκαίρι οι ίδιες κουβέντες: “Αρπαχτή”, “τουριστική εκμετάλλευση”, “οι παραλίες χάθηκαν”. Κανείς δεν διαφωνεί πως υπάρχουν υπερβολές και παρατυπίες. Όμως, είναι όλη η αλήθεια αυτή;
Πίσω από την εικόνα του ξαπλωμένου τουρίστα και του επιχειρηματία που μετράει έσοδα, κρύβεται μια πραγματικότητα σκληρή: φόροι που πνίγουν, κόστος ζωής που καλπάζει, υποδομές που λείπουν, και μια χώρα που ζητά από τις επιχειρήσεις να λειτουργούν 12 μήνες μέσα σε 4. Κι όλα αυτά, την ώρα που οι επισκέπτες έρχονται από χιλιάδες μίλια μακριά και πληρώνουν ακριβά για μια εμπειρία που συχνά τους ταλαιπωρεί. Μήπως ήρθε η ώρα να αναρωτηθούμε ποιος φταίει – και ποιος πληρώνει;
Το ζήτημα δεν είναι τόσο απλό όσο μια φωτογραφία με ξαπλώστρες που φτάνουν μέχρι το κύμα. Δεν είναι μόνο μια εικόνα, αλλά ένα σύνθετο θέμα που εγείρει πολλά ερωτήματα, και χρειάζεται βαθύτερη σκέψη και προσέγγιση.
Ο κάθε ταξιδιώτης που έρχεται εδώ έχει διανύσει αμέτρητα χιλιόμετρα για να μας επισκεφτεί. Έχει επενδύσει χρόνο, χρήμα, και προσδοκίες για να ζήσει κάτι αυθεντικό, κάτι μοναδικό. Οφείλουμε, λοιπόν, να τον σεβόμαστε – και τον ίδιο και τα χρήματά του. Γιατί έχει πολλές επιλογές για τις διακοπές του, όμως επιλέγει την Ελλάδα.
Και αυτό για εμάς δεν είναι δεδομένο – είναι τιμή. Είναι μια ευθύνη που μας καλεί να σταθούμε στο ύψος της φιλοξενίας που μας χαρακτηρίζει, να του προσφέρουμε ποιότητα, σεβασμό στον τόπο και στους ανθρώπους του, και μια εμπειρία που να αξίζει το ταξίδι.
Ο ταξιδιώτης δεν είναι εχθρός του τόπου – είναι καλεσμένος του. Και όπως σε κάθε σπίτι, έτσι κι εδώ, το πώς τον υποδεχόμαστε λέει πολλά για εμάς.
Ο τουρισμός από μόνος του δεν είναι αρνητικός. Το αντίθετο – μπορεί να είναι ευεργετικός για έναν τόπο, να προσφέρει εργασία, στήριξη σε τοπικές κοινωνίες, και ανάπτυξη. Όμως όλα εξαρτώνται από το πώς τον διαχειριζόμαστε.
Αυτές οι εικόνες που δημοσιεύονται δεν αφορούν μόνο την Πάρο – είναι ένας καθρέφτης για όλα τα νησιά μας, ανάμεσά τους και η Νάξος. Όταν η φυσική ομορφιά, η αυθεντικότητα και η τοπική ταυτότητα παραμερίζονται για χάρη της μαζικότητας, τότε η “ανάπτυξη” παύει να είναι πρόοδος και γίνεται απώλεια.
Η άναρχη τουριστική εκμετάλλευση των παραλιών, οι απανωτές σειρές από ξαπλώστρες και οι αμέτρητες ομπρέλες αλλοιώνουν τον χαρακτήρα κάθε τόπου. Η φύση δεν είναι φόντο σε μια επιχείρηση· είναι η ουσία του νησιώτικου τοπίου. Κάθε ακτή που στερείται την ελευθερία της χάνει το νόημά της – και μαζί της το χάνουμε κι εμείς.
Αυτή η τάση δεν είναι βιώσιμη. Ο πραγματικός ταξιδιώτης του σήμερα, αυτός που αναζητά βιωματικές εμπειρίες, ηρεμία, γνήσια επαφή με τον τόπο και τον πολιτισμό του, δεν συγκινείται από τις σειρές πλαστικής ομοιομορφίας. Θέλει την αλήθεια: τη σιωπή της φύσης, τον ήχο του κύματος, την αίσθηση ελευθερίας που προσφέρει μια παρθένα παραλία.
Οι εικόνες είναι δυνατές – αλλά πίσω τους κρύβεται μια ακόμη δυνατότερη αλήθεια: ότι πολλά νησιά, ανάμεσά τους και η Νάξος, ασφυκτιούν προσπαθώντας να ισορροπήσουν ανάμεσα στην ανάγκη για επιβίωση και τη διατήρηση της ταυτότητάς τους.
Οι υπέρογκοι φόροι, τα σταθερά έξοδα, και η πρόκληση του να “ζήσεις” από 3-4 μήνες δουλειάς, αναγκάζουν πολλές επιχειρήσεις να αναζητούν τρόπους για να έχουν έσοδα, συχνά εις βάρος του φυσικού και πολιτιστικού πλούτου του τόπου. Όχι από απληστία, αλλά από ανάγκη.
Και το αποτέλεσμα; Ο δημόσιος χώρος περιορίζεται, οι παραλίες εμπορευματοποιούνται, η αυθεντικότητα χάνεται και, μαζί της, το ίδιο το μέλλον του κάθε νησιού. Το μοντέλο τουρισμού που ακολουθείται είναι εξαντλητικό και για τους ανθρώπους και για τον τόπο.
Αν θέλουμε πραγματικά να μιλάμε για πρόοδο, πρέπει να ξανασκεφτούμε τι σημαίνει ανάπτυξη. Να επενδύσουμε σε έναν ήπιο, βιωματικό, υπεύθυνο τουρισμό που θα στηρίζει τις τοπικές κοινωνίες 12 μήνες τον χρόνο – όχι να τις εξαντλεί σε τέσσερις. Να προσφέρουμε ποιότητα αντί για ποσότητα. Να τιμήσουμε τον τόπο αντί να τον εκμεταλλευτούμε.
Δεν φταίνε μόνο οι επιχειρηματίες, ούτε είναι απλώς “αρπαχτή” όπως συχνά λένε. Η πραγματικότητα είναι πολύ πιο σύνθετη και βαθιά. Φταίει ένα ολόκληρο σύστημα που αφήνει τις μικρές επιχειρήσεις να παλεύουν με υπέρογκους φόρους, να δουλεύουν 3-4 μήνες και να πληρώνουν για 12, χωρίς καμία ουσιαστική στήριξη. Φταίει η απουσία μακροπρόθεσμου σχεδιασμού, η έλλειψη υποδομών, η ασφυκτική γραφειοκρατία και η αδιαφορία της πολιτείας.
Ο τουρισμός έχει μετατραπεί σε αυτοσκοπό, χωρίς να υπάρχει πλαίσιο που να προστατεύει ουσιαστικά τον τόπο, τον κάτοικο, τον επαγγελματία και – το πιο σημαντικό – τον ίδιο τον επισκέπτη. Οι επιχειρήσεις στα νησιά λειτουργούν υπό συνεχή και πολυεπίπεδη πίεση: υπέρογκοι φόροι, υψηλό λειτουργικό κόστος, εποχικότητα, ανασφάλεια και έλλειψη προσωπικού.
Πώς να σταθεί λοιπόν μια επιχείρηση όταν αναγκάζεται να επιβιώσει δουλεύοντας με το ρολόι για λίγους μήνες, πληρώνοντας για όλο τον χρόνο μισθούς, εισφορές, φόρους και τέλη; Το πρόβλημα είναι βαθύτερο από τις πρόχειρες γενικεύσεις και απαιτεί σοβαρή αντιμετώπιση αν θέλουμε ο ελληνικός τουρισμός να έχει ουσία, μέλλον και αξιοπρέπεια.
Φταίει η αδιαφορία, η έλλειψη ισορροπίας ανάμεσα στο “φιλοξενώ” και “εκμεταλλεύομαι”, ανάμεσα στο “αναπτύσσομαι” και το “ξεπουλιέμαι”. Γιατί όταν αφήνεις μια κοινωνία να παλεύει μόνη της, θα κάνει ό,τι μπορεί για να επιβιώσει. Και όταν επιβίωση σημαίνει ότι πρέπει να στρώσεις ξαπλώστρες μέχρι το κύμα για να πληρώσεις ΦΠΑ, και υπερογκους φορους και εισφορες τότε αυτό θα γίνει.
Οι φωτογραφίες είναι η αφορμή. Η ουσία όμως είναι βαθύτερη.
Αν δεν προφυλάξουμε την ταυτότητά μας, τι θα έχει μείνει να δείξουμε όταν τα φώτα της σεζόν σβήσουν;
Ο τουρισμός δεν είναι εχθρός. Είναι δύναμη, εάν τον χειριστείς σωστά. Και οι άνθρωποι που έρχονται εδώ, αξίζουν σεβασμό. Το ίδιο και ο τόπος μας. Το ένα δεν πρέπει να αναιρεί το άλλο.
Κι από την άλλη, υπάρχει και ο ταξιδιώτης. Αυτός που έχει πληρώσει ακριβά αεροπορικά εισιτήρια, που έχει επιλέξει συνειδητά να έρθει στην Ελλάδα, έχει διανύσει χιλιάδες μίλια για να βρεθει εδώ – σε ένα νησί των Κυκλάδων – με προσδοκίες και όνειρα. Όμως τι συναντά; συχνά υψηλό κόστος, χαμηλής ποιότητας υπηρεσίες, και ταλαιπωρία. Πληρώνουν πολλά για λίγα, και αυτό δεν είναι δίκαιο για κανέναν. Έρχονται με όνειρα και φεύγουν με απογοήτευση. Υποδομές που δεν επαρκούν, ελλιπείς συγκοινωνίες, ουρές, no parking anywhere, αναμονές, βασικές υπηρεσίες που δεν λειτουργούν όπως θα έπρεπε. Ταλαιπωρία σκέτη.
Και εδώ είναι το πρόβλημα: δύο πλευρές πιεσμένες, απογοητευμένες, και στο ενδιάμεσο, μια χώρα που χάνει το στοίχημα. Γιατί όταν ο ταξιδιώτης δεν νιώσει σεβασμό, δεν θα επιστρέψει. Και όταν η επιχείρηση δεν μπορεί να σταθεί, θα αναγκαστεί να επιβιώσει όπως μπορεί – και όχι όπως της αξίζει.
Ο τουρισμός δεν είναι μόνο κέρδος. Είναι σχέση. Είναι φροντίδα, είναι ποιότητα, είναι ισορροπία. Και όταν διαταράσσεται η ισορροπία, δεν υπάρχει ούτε καλό αποτέλεσμα, ούτε προοπτική.
Αν θέλουμε η Ελλάδα να συνεχίσει να είναι προορισμός, τότε πρέπει να φροντίσουμε και τον επισκέπτη και τον επιχειρηματία. Γιατί και οι δύο είναι απαραίτητοι για να κρατήσουμε ζωντανό αυτό που λέμε “ΦΙΛΟΞΕΝΙΑ” – όχι ως λέξη, αλλά ως πράξη.
Ακούω πολλούς να λένε: “Ελλάδα δεν θέλουν; Ας τη πληρώσουν!”. Και τι ακριβώς σημαίνει αυτό; Ότι επειδή κάποιος επιλέγει να έρθει στην Ελλάδα, πρέπει να ανεχτεί την ακρίβεια, την προχειρότητα, την ταλαιπωρία, τις κακές υποδομές, τις παραλίες με τις ξαπλώστρες μέχρι το κύμα, και το φαγητό που δεν δικαιολογεί την τιμή του για την ποιότητα του; Αντί να νιώθουμε τιμή και ευγνωμοσύνη που ένας ταξιδιώτης μάς επιλέγει ανάμεσα σε χιλιάδες προορισμούς, του φερόμαστε λες και του κάνουμε χάρη που ήρθε. Η φράση αυτή κρύβει μέσα της μια αλαζονεία και μια αποδοχή της μετριότητας: “δεν θα γίνουμε καλύτεροι, πληρώστε μας γι’ αυτό που είμαστε”. Αλλά ο ταξιδιώτης δεν είναι υποχρεωμένος να πληρώσει για τη δική μας αδυναμία να οργανωθούμε. Έρχεται από μακριά, επενδύει τον χρόνο και τα χρήματά του, και έχει απαιτήσεις. Και καλά κάνει. Τουρισμός χωρίς σεβασμό στον επισκέπτη και στον τόπο, είναι μια φούσκα που αργά ή γρήγορα θα σκάσει.
Επισης τα τελευταία χρόνια, πολλοί ξένοι επισκέπτες όχι μόνο αγαπούν την Ελλάδα, αλλά επιλέγουν να επενδύσουν σε αυτήν. Αγοράζουν σπίτια στα νησιά μας, ζουν μόνιμα, συμμετέχουν στην τοπική ζωή και συνδέονται βαθιά με τον τόπο. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν δώσει τα χρήματά τους, έχουν στηρίξει την τοπική οικονομία και έχουν κάθε δικαίωμα να επιθυμούν μια όμορφη και αξιοπρεπή ποιότητα ζωής – μια καθημερινότητα που να ανταποκρίνεται στην επένδυσή τους.
Ωστόσο, όταν βλέπουν φαινόμενα κακοδιαχείρισης, παρανομίας ή αισχροκέρδειας, συχνά αντιδρούν έντονα – και αυτό είναι κατανοητό. Κατανοητό ως ένα σημείο, αλλά επικίνδυνο όταν η κριτική γίνεται μονόπλευρη και αποξενωτική και απαξιωτική. Διότι η Ελλάδα δεν είναι μόνο προορισμός, είναι τόπος ζωής για κάποιους -και πεδίο επιβίωσης για άλλους. Εκεί όμως που δημιουργείται πρόβλημα, είναι στον τρόπο και στον τόνο αυτής της αντίδρασης. Πολύ συχνά, τα σχόλια είναι απόλυτα, υπερβολικά, δημόσια και – το κυριότερο – γραμμένα στα αγγλικά, ώστε να τα βλέπει και να τα διαβάζει όλος ο κόσμος. Αυτή η μορφή δημόσιας καταγγελίας λειτουργεί τελικά σαν δυσφήμιση για τον τόπο που αγαπούν. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι πλατφόρμες σχολίων έχουν μεγάλη δύναμη, και όταν ένα κύμα αρνητικών κριτικών φεύγει προς τα έξω, καταστρέφει πολύ περισσότερα απ’ όσα προσπαθεί να διορθώσει.
Χρειαζόμαστε, λοιπόν, έναν διαφορετικό τρόπο διαλόγου. Ναι, να μιλήσουμε, να απαιτήσουμε ποιότητα, να βελτιώσουμε τον τόπο μας. Όμως, αυτό να γίνει με αγάπη, υπευθυνότητα και κατανόηση για τη δυσκολία του πλαισίου στο οποίο λειτουργούν οι τοπικές κοινωνίες. Όταν αγαπάς έναν τόπο, δεν τον δυσφημείς. Τον στηρίζεις, τον βοηθάς να βελτιωθεί – με ειλικρίνεια, αλλά και με σεβασμό.
Και εγώ ήρθα εδώ και επένδυσα, όχι μόνο με χρήματα, αλλά με όλη μου την ψυχή και τις γνώσεις μου. Κάθε μέρα, με όλη μου τη θέληση, προσπαθώ να στηρίξω αυτόν τον τόπο που αγαπώ τόσο πολύ. Δείχνω την αληθινή του ομορφιά, τον κάνω γνωστό εκεί που του αξίζει – στον παγκόσμιο χάρτη. Κρατάω γερά όσα τον κάνουν ξεχωριστό, βλέπω το ποτήρι μισογεμάτο και όχι μισοάδειο, και δίνω ό,τι μπορώ, με όποιον τρόπο ξέρω. Για μένα, όλο αυτό δεν είναι απλά μια δουλειά ή μια επένδυση – είναι μια βαθιά πράξη αγάπης και σεβασμού για τον τόπο που μεγάλωσα και νιώθω σπίτι μου.
Ώρα να αναρωτηθούμε λοιπόν: τι θέλουμε τελικά να είναι η Ελλάδα για εμάς και για όσους τη διαλέγουν ξανά και ξανά; Η εποχικότητα δεν συγχωρεί, και οι επιλογές για βιωσιμότητα είναι περιορισμένες. Ο τουρισμός χωρίς σχεδιασμό καταλήγει να “καίει” και τον τόπο και τους ανθρώπους του.
Ο τουρισμός δεν είναι εχθρός. Είναι δύναμη – εφόσον τον χειριστούμε με σχεδιασμό, με αίσθηση ευθύνης και με σεβασμό: στον τόπο, στον άνθρωπο, στον επισκέπτη. Μόνο τότε αυτός ο καθρέφτης θα δείχνει την πραγματική ομορφιά της Ελλάδας – και όχι μόνο τις ρωγμές της.
Και μιλάω όχι απλώς ως παρατηρητής, αλλά ως ταξιδιώτης. Έρχομαι από την Αμερική στην Ελλάδα κάθε χρόνο, εδώ και 39 χρόνια, και έχω ταξιδέψει σε πολλά μέρη του πλανήτη. Έχω περπατήσει σε μονοπάτια, έχω φάει με ντόπιους, έχω δει την αλλαγή – στα νησιά, στους ανθρώπους, στις προτεραιότητες. Έχω νιώσει την αγάπη για αυτόν τον τόπο, αλλά και την πίκρα της αδικίας που συχνά τον βαραίνει. Δεν είμαι εδώ για να κατηγορήσω, αλλά για να υπενθυμίσω: η Ελλάδα αξίζει κάτι καλύτερο. Και το αξίζουν και αυτοί που την ζουν, και αυτοί που την επισκέπτονται.
Αν θέλουμε να κρατήσουμε την Ελλάδα όμορφη, ουσιαστική, ζωντανή – πρέπει να κοιταχτούμε όλοι μαζί στον καθρέφτη του τουρισμού. Να δούμε πού είμαστε, τι κάνουμε, και πού θέλουμε να πάμε. Όχι για να κατηγορήσουμε, αλλά για να χτίσουμε. Όχι για να διχάσουμε, αλλά για να ενωθούμε.
Γιατί τελικά, η Ελλάδα δεν είναι μόνο προορισμός, είναι καρδιά, είναι ψυχή, είναι τρόπος ζωής. Και είναι στο χέρι όλων μας να την τιμήσουμε όπως της αξίζει.
Είναι ώρα να αναρωτηθούμε ποια “εικόνα” θέλουμε να αφήσουμε πίσω. Γιατί η εικόνα ενός τόπου είναι και η ψυχή του.
#Naxos #ΒιώσιμοςΤουρισμός #ΑυθεντικήΕμπειρία #ΠροστασίαΠαραλιών #ΝησιώτικηΤαυτότητα #Συνείδηση #ΕπανασύνδεσηΜεΤηΦύση #ΌχιΣτηνΥπερεκμετάλλευση #ΕναλλακτικόςΤουρισμός #ΒιώσιμηΑνάπτυξη #ΝησιάΜεΤαυτότητα #ΥπεύθυνοςΤουρισμός #ΣτήριξηΤοπικώνΕπιχειρήσεων #ΟικονομικήΑνθεκτικότητα #ΝάξοςΜεΜέτρο #ΜέλλονΜεΠοιότητα #OreiniNaxos #SustainableCyclades #LocalLifeNaxos #AuthenticNaxos #LoveNaxos #GreekIslandLife #SlowTravelGreece #SupportLocalNaxos
