Πανευρωπαϊκή διαμαρτυρία κατά του ανεξέλεγκτου μαζικού τουρισμού διοργανώνουν την επόμενη Κυριακή 15 Ιουνίου 2025 ακτιβιστικές οργανώσεις σε όλη την Ευρώπη (και στην Ελλάδα). Οι κινητοποιήσεις περιλαμαβάνουν, μεταξύ άλλων, πλακάτ με σχετικά συνθήματα και νεροπίστολα, που πραφανώς θα χρησιμοποιηθούν κατά τουριστών στις πόλεις των διαδηλώσεων.
Το δίκτυο “Southern Europe Network Against Touristification”, που ιδρύθηκε μετά από συνάντηση στη Βαρκελώνη τον Απρίλιο, πρωτοστατεί στην πρωτοβουλία, ζητώντας την αναγνώριση των κοινωνικών και περιβαλλοντικών συνεπειών του υπερτουρισμού. Όπως εξηγούν οι διοργανωτές, στόχος δεν είναι οι τουρίστες ως άτομα, αλλά το σύστημα που μετατρέπει τις πόλεις τους σε θεματικά πάρκα για ξένους, ενώ οι ίδιοι εκτοπίζονται από τα σπίτια και τη ζωή τους.
«Για το δικαίωμα σε μια αξιοπρεπή ζωή»
Η Μαγιόρκα αναμένεται να είναι το επίκεντρο των διαδηλώσεων, με 60 ομάδες να προγραμματίζουν μαζικές κινητοποιήσεις. Στη Βαρκελώνη, ακτιβιστές έχουν ήδη πραγματοποιήσει ενέργειες έξω από τη Σαγράδα Φαμίλια, φωνάζοντας «τουρίστες, φύγετε» και ψεκάζοντας λεωφορεία με νεροπίστολα. Αντίστοιχα μηνύματα ακούγονται στη Λισαβόνα, όπου οι κάτοικοι κάνουν λόγο για εισβολή στη δημόσια και ιδιωτική τους σφαίρα.
Η επιλογή του συμβολικού χαρακτήρα των διαμαρτυριών —όπως τα νεροπίστολα— έχει σκοπό να τραβήξει την προσοχή χωρίς βία. Παρόλα αυτά, το μήνυμα είναι σαφές: «Δεν μισούμε τους τουρίστες – θέλουμε να σώσουμε τις κοινότητές μας».
Τουρισμός σε κρίσιμη καμπή
Η έκρηξη τουριστικής ζήτησης μετά την πανδημία έχει οδηγήσει σε συνθήκες «υπερτουρισμού». Αεροπορικές εταιρείες και κρουαζιερόπλοια γεμίζουν καθημερινά τα ιστορικά κέντρα, με αποτέλεσμα την εκτόξευση των ενοικίων, την κρίση στέγασης και την εμπορευματοποίηση των δημόσιων χώρων.
Ο διευθυντής της Intrepid Travel, Brett Mitchell, παραδέχεται πως «ο τουρισμός δεν πρόκειται να μειωθεί – είναι ένα παγκόσμιο megatrend». Τονίζει, ωστόσο, ότι απαιτείται υπεύθυνη διαχείριση προορισμών με συμμετοχή όλων: κυβερνήσεων, tour operators, αεροπορικών και τουριστών.
Σαρωτικά μέτρα σε όλη την Ευρώπη
Η αυξανόμενη πίεση έχει ήδη οδηγήσει σε μέτρα περιορισμού. Η Ισπανία κατάργησε το πρόγραμμα golden visa, ενώ η Μάλαγα «πάγωσε» για τρία χρόνια την αδειοδότηση νέων βραχυχρόνιων μισθώσεων σε 43 συνοικίες. Η Βαρκελώνη προχωρά στην απαγόρευση των τουριστικών ενοικιάσεων από το 2028. Η Βενετία διπλασίασε το ημερήσιο εισιτήριο για τους επισκέπτες και επέκτεινε τις μέρες εφαρμογής του.
Η Σκωτία προσθέτει νέο φόρο διανυκτέρευσης από το 2026, ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ θεσπίζουν νέα συστήματα πληρωμής για ταξιδιωτική άδεια εισόδου. Στην Ιαπωνία, η πόλη του Κιότο σχεδιάζει δεκαπλασιασμό του φόρου διαμονής.
Ταξιδιωτική αναστάτωση και ασφαλιστικά «γκρίζα» σημεία
Η αναστάτωση αγγίζει πλέον και τους τουρίστες. Σύμφωνα με ειδικούς στην ταξιδιωτική ασφάλιση, ενδεχόμενες ακυρώσεις ή καθυστερήσεις λόγω ταραχών μπορεί να μην καλύπτονται από τα περισσότερα ασφαλιστήρια. Η σύσταση είναι σαφής: οι ταξιδιώτες οφείλουν να ενημερωθούν εγκαίρως για τις ημερομηνίες και τις τοποθεσίες των διαδηλώσεων και να προσαρμόσουν ανάλογα το πρόγραμμά τους.
Ηθική και βιώσιμη τουριστική συμπεριφορά
Το κύμα διαμαρτυριών ανοίγει και τη συζήτηση για το πώς πρέπει να ταξιδεύουμε. Όλο και περισσότεροι ειδικοί προτείνουν ταξίδια σε μικρότερες ομάδες, εκτός υψηλής περιόδου, με επιλογή τοπικών επιχειρήσεων και λιγότερο κορεσμένων προορισμών.
Η στροφή των Αμερικανών και Καναδών ταξιδιωτών προς εναλλακτικούς, λιγότερο τουριστικούς προορισμούς στην Ευρώπη —όπως η Λιουμπλιάνα, η Πόρτο, το Ταλίν, η Γάνδη και το Βίλνιους— φανερώνει μια νέα τάση για αυθεντικές εμπειρίες, μακριά από τις «κλασικές» πόλεις που πλέον μοιάζουν κορεσμένες.
Το μέλλον του τουρισμού υπό διαμόρφωση
Η 15η Ιουνίου ενδέχεται να αποτελέσει ορόσημο για την παγκόσμια τουριστική πολιτική. Το στοίχημα δεν είναι να σταματήσει ο τουρισμός, αλλά να αναδιαμορφωθεί με σεβασμό στις τοπικές κοινωνίες. Όπως λένε και οι ακτιβιστές: «Το θέμα δεν είναι οι τουρίστες – το θέμα είναι η ζωή μας».
