Ο λαμπερός κυκλαδίτικος ουρανός έχει αρχίσει πια να γίνεται καλοκαιρινός, αλλά στη Σίφνο είναι ακόμα άνοιξη. Το νησί είναι καταπράσινο, από άκρη σε άκρη γεμάτο αγριολούλουδα και κάθε είδους ανοιξιάτικη ευωδιά. Επιπλέον, οι κάτοικοί του δεν έχουν μπει ακόμα στη φρενίτιδα της τουριστικής σεζόν: περπατούν κάπως πιο χαλαροί, κορνάρουν κοφτά ο ένας τον άλλο στο δρόμο, σταματούν στην αγορά της Απολλωνίας και συζητούν. Ανάμεσα τους και αρκετοί τουρίστες, κυρίως Γάλλοι μεγαλύτερης ηλικίας, κάποιοι από τους οποίους έχουν και σπίτια στο νησί.
Κείμενο: Γιώργος Λιάλιος (kathimerini.gr)
Παρόλα αυτά, πίσω από αυτή τη χαλαρή πρώτη εικόνα, ο Μάιος είναι για τη Σίφνο όπως και για όλες τις Κυκλάδες περίοδος πυρετώδους προετοιμασίας. Το αντιλαμβάνεται κανείς από τον κόσμο που πηγαινοέρχεται στα καταστήματα σιδηρικών γεμίζοντας τα αγροτικά με σακιά τσιμέντου, πλακάκια, κουβάδες με μπογιά. Από τις μεγάλες μπετονιέρες και τα φορτηγά που βρίσκονται σταθμευμένα στον «αμαξωτό», γεμίζοντας τα ευέλικτα στα στενά σοκάκια φορτηγά και μπετονιέρες τύπου μίνι ντάμπερ (mini dumper). Ή τις «τσάπες» που σηκώνουν σύννεφα σκόνης στις εκτός σχεδίου περιοχές.
Η εκδήλωση
Με αυτήν την έννοια, η εκδήλωση που διοργάνωσε την προηγούμενη Κυριακή για το μέλλον του νησιού ο Δήμος Σίφνου (υπό την αιγίδα της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής) είχε δικαιολογημένα περιορισμένη συμμετοχή. «Δεν είναι ότι ο κόσμος δεν ενδιαφέρεται για το πολεοδομικό σχέδιο και την ανάπτυξη του νησιού. Απλώς είναι η στιγμή δύσκολη, όλοι έχουν τις δουλειές τους», αναφέρει σχεδόν απολογητικά η δήμαρχος, Μαρία Ναδάλη. Η δήμαρχος με τη βοήθεια της Αλκμήνης Πάκα, Σιφνιάς καθηγήτριας στο τμήμα Αρχιτεκτόνων του ΑΠΘ, κάλεσε ειδικούς από διάφορους τομείς προκειμένου να μιλήσουν για τη βιωσιμότητα στις πολιτικές και την προστασία του τοπίου στον χωρικό σχεδιασμό.
Την εκδήλωση άνοιξε ο γενικός γραμματέας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής Μανώλης Κουτουλάκης, χωροτάκτης και ο ίδιος, ο οποίος μίλησε για τα φλέγοντα ζητήματα της περιόδου, όπως η οριοθέτηση των οικισμών, η εκτός σχεδίου δόμηση, ο πολεοδομικός σχεδιασμός. «Η εκτός σχεδίου δόμηση είναι η σοβαρότερη απειλή για τη φυσιογνωμία και το περιβάλλον της Σίφνου. Η κυβέρνηση προωθεί μια συνολική στρατηγική ώστε να μην υπάρχει αποσπασματικότητα, να δούμε πού “καταναλώνεται” η γη και πώς πρέπει να διασφαλίσουμε το τοπίο».
Οι αλλαγές
Η αλήθεια είναι πως όποιος έχει περισσότερα από δύο-τρία χρόνια να επισκεφθεί τη Σίφνο θα καταλάβει τη διαφορά. Οι περιοχές που παραμένουν παρθένες είναι ολοένα και λιγότερες. Γύρω από την Απολλωνία και τον Αρτεμώνα, στη διαδρομή για τις Καμάρες (το λιμάνι του νησιού), στον Πλατύ Γιαλό και στο Βαθύ θα δεις παντού διάσπαρτα σπίτια. Και νέους δρόμους που οδηγούν σε νέες οικοδομές. Είναι προφανές ότι οι στοιχειώδεις κανόνες της εκτός σχεδίου δόμησης (ελάχιστο πρόσωπο σε αναγνωρισμένη οδό) δεν τηρούνται. Οπως και σε αρκετές περιπτώσεις η απαγόρευση ανέγερσης κτιρίων σε πλαγιές με μεγάλες κλίσεις. Επομένως στη Σίφνο, όπως και σε όλα τα νησιά, το κράτος έχει κάνει σαφή την απουσία του, διά της έλλειψης ελέγχων.
Το έθεσε στην εκδήλωση του δήμου ο πρόεδρος του Συλλόγου Επαγγελματιών Σίφνου, Θόδωρος Πολενάκης. «Μας έλεγαν ότι θα έχουμε πολεοδομικό σχεδιασμό έως το 2025, τώρα λένε 2026 και βλέπουμε. Και έχουμε πάει τόσες φορές στο υπουργείο Περιβάλλοντος και ζητάμε να κάνει κάτι, γιατί το νησί γεμίζει βίλες, και ξέρετε τι μας απαντούν; Δηλαδή τι θέλετε, να βγάλουμε αναστολή και να σταματήσουμε εντελώς τη δόμηση στη Σίφνο; Εμείς δεν ζητήσαμε αυτό. Προτείναμε στα υπουργεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, που είναι συναρμόδια, να γίνει ένα πολιτικό πρόγραμμα για την καταγραφή και τον έλεγχο όλης της δόμησης στο νησί. Το υπουργείο Περιβάλλοντος δεν ήθελε ούτε να το ακούσει».
«Μας ενδιαφέρει να σώσουμε το μέτρο, αυτό που όριζε ανέκαθεν τη φυσιογνωμία του νησιού», ανέφερε ο Ανδρέας Καλόγηρος, μέλος της Επιτροπής Περιβάλλοντος και Προστασίας της Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς της Σίφνου. «Ο κόσμος ακούει πολλά και έχει μπερδευτεί. Από τη μια δυσκολεύονται και οι ίδιοι να αναγνωρίσουν κάποιες περιοχές που ήταν κάποτε απάτητες και τώρα έχουν γίνει σαν οικισμοί. Από την άλλη, δεν έχουν πεισθεί για τον κίνδυνο να χαθεί η ταυτότητα του νησιού. Η μόνιμη ερώτηση είναι «θα μπορώ να χτίσω;». Το ερώτημα αυτό κράτησε τις μελέτες που έγιναν για τη Σίφνο το 1992-1993 από το να θεσμοθετηθούν και φοβάμαι μήπως συμβεί το ίδιο και τώρα, γιατί το 2026 είναι λίγο πριν από τις επόμενες εκλογές».
Το ζήτημα των αγροτών
Η οπτική δεν είναι πάντα η ίδια. «Δεν υπάρχουν αγροτικοί δρόμοι στο νησί. Ποιο παιδί θα πάει στα χωράφια με το γαϊδούρι, όπως οι παππούδες του, και θα βλέπει τους συμμαθητές του να κυκλοφορούν με πολυτελές αυτοκίνητο;», ανέφερε ο Νίκος Βενάκης, αντιδήμαρχος. «Πρέπει να επιτρέψουν οι αγρότες να χτίζουν, κι ας απαγορεύσουν με κάποιον τρόπο τη μετατροπή των σπιτιών σε τουριστικά. Εχουν αρχίσει οι άνθρωποι να πουλάνε σε ευτελείς τιμές. Και βλέπουν τα χωράφια τους, που τους έλεγαν ότι ήταν μη άρτια και οικοδομήσιμα, να χτίζονται είτε νόμιμα είτε αυθαίρετα, ιδίως από ξένους». Κάνοντας μια βόλτα στο νησί διαπιστώνεις ότι οι περιπτώσεις όπως αυτές που ανέφερε ο κ. Βενάκης είναι πολλές. Ομως πολλές είναι και οι περιπτώσεις νόμιμης δόμησης, που δεν θα έπρεπε να είναι νόμιμη καθώς έχει εξαρτηθεί από καινούργιους (άρα παράνομους) δρόμους, από δουλείες διόδου και όλα αυτά που υποτίθεται ότι απαγορεύονται. Ο δήμος έχει αρκετές φορές προσπαθήσει να παρέμβει, με τα περιορισμένα μέσα που διαθέτει. Ομως η δόμηση «κύκλωσε» την Παναγία Πουλάτη. «Σκαρφάλωσε» στην πλαγιά πάνω από το Βαθύ. Επιασε κορυφογραμμές σε διάφορα σημεία. Και εξαπλώθηκε στους κάμπους.
Ο κ. Κουτουλάκης, παρότι το υπουργείο του δεν έχει άμεση αρμοδιότητα, κλήθηκε να απαντήσει στο γιατί η πολιτεία απλώς αφήνει την κατάσταση να εξελιχθεί. «Εχουμε μπροστά μας τον πολεοδομικό σχεδιασμό, έχουμε καταθέσει εισήγηση για τους παραδοσιακούς οικισμούς. Πρέπει να προσέξουμε γιατί δεν γίνεται να αλλάξουμε τους όρους δόμησης με υπουργικές αποφάσεις εκεί όπου υπάρχουν προεδρικά διατάγματα, αυτό έχει αποδειχθεί λάθος. Παράλληλα κάνουμε ό,τι μπορούμε. Για παράδειγμα, δεν δεχόμαστε στο Κεντρικό Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής Αιγαίου την αλλαγή χρήσης από στέρνες σε αποθήκες ή πισίνες. Επίσης θα βοηθήσουμε τον δήμο, αν το επιθυμεί, να διατυπωθούν θέσεις και να ζητηθούν νωρίτερα κανόνες», ανέφερε. Παράλληλα απάντησε στην κριτική που διατυπώθηκε από όλους κατά των μεγάλων τουριστικών επενδύσεων στις Κυκλάδες. «Τις μεγάλες επενδύσεις πρέπει να τις δούμε με σοβαρότητα. Η Σίφνος δεν καταστρέφεται από τις μεγάλες τουριστικές αναπτύξεις, αλλά από την ανομία», ανέφερε.
Συνήθειες ετών
«Οταν προσπαθείς να ανατρέψεις κάτι που ορισμένοι έχουν συνηθίσει να κάνουν εδώ και 20-30 χρόνια, ακόμη κι αν είναι παράνομο, είναι δύσκολο να πετύχεις», ανέφερε στη συζήτηση η δήμαρχος του νησιού, Μαρία Ναδάλη. «Από τη μια πλευρά υπάρχει πλήρης απουσία πολεοδομικών ελέγχων. Ακόμη και η Αστυνομία μάς απαντάει ότι μπορεί να διαπιστώσει παράνομες εργασίες, αλλά όχι να τις διακόψει. Από την άλλη πλευρά, η τοπική κοινωνία φοβάται να αναδείξει τα προβλήματα, πιστεύοντας ότι θα πληγεί η οικονομία. Εγώ πιστεύω ότι πρέπει να μιλάμε ανοιχτά, με τη συμμετοχή όλων, για να διασφαλίσουμε το συλλογικό συμφέρον. Εχουν φτιαχτεί στον τόπο μας πράγματα που “δεν είναι Σίφνος”. Αυτά πρέπει να τα σταματήσουμε».
