Με τη βοήθεια τρισδιάστατης τεχνολογίας και προηγμένων ψηφιακών εργαλείων, ο Ισπανός αρχαιολόγος Χουάν ντε Λάρα κατάφερε να λύσει έναν από τους μεγαλύτερους γρίφους της κλασικής αρχιτεκτονικής: πώς φωτιζόταν το εσωτερικό του Παρθενώνα στην Αθήνα πριν από 2.500 χρόνια.
Η έρευνά του, με τίτλο “Φωτίζοντας τον Παρθενώνα”, δημοσιεύθηκε στην κορυφαία επιστημονική επιθεώρηση The Annual of the British School at Athens και συνδυάζει ιστορική μελέτη με τεχνολογικά εργαλεία αιχμής. Όπως εξηγεί ο καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης και Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, οι περισσότερες απεικονίσεις των αρχαίων ναών εστιάζουν στην εξωτερική μορφή, παραγνωρίζοντας την εμπειρία του προσκυνητή κατά την είσοδό του στο εσωτερικό.
Αναπαριστώντας ψηφιακά με απόκλιση μόλις δύο εκατοστών τις πραγματικές διαστάσεις του Παρθενώνα, ο ντε Λάρα πρόσθεσε την περίφημη χρυσελεφάντινη θεά Αθηνά του Φειδία ύψους 12 μέτρων, η οποία στεκόταν στο εσωτερικό του ναού από το 438 π.Χ. Ακολούθως, απέδωσε στα υλικά την πραγματική τους αντανάκλαση φωτός, ώστε να αναπαραστήσει πώς «συμπεριφέρεται» το φως σε ένα τέτοιο περιβάλλον.
Το αποτέλεσμα της έρευνας έδειξε ότι το εσωτερικό του ναού ήταν ιδιαίτερα σκοτεινό. Ωστόσο, χάρη στην αρχιτεκτονική ευφυΐα των σχεδιαστών του, δημιουργήθηκε μια μοναδική ιερή θεατρική εμπειρία: όταν άνοιγαν οι κύριες πύλες του ναού, ένας ακτίνας φωτός χτυπούσε τη λαμπερή μορφή της Αθηνάς, δίνοντας την εντύπωση ότι η θεά αναδυόταν μέσα από το σκοτάδι και βάδιζε προς τον πιστό – μια αυθεντική επιφάνεια, όπως τη χαρακτήρισε ο ίδιος ο αρχαιολόγος.
Η σημασία του φωτισμού
Ιδιαίτερη σημασία δόθηκε στον προσανατολισμό του ναού προς την ανατολή και στη θέση του ήλιου κατά την αρχαιότητα, καθώς η κλίση της Γης έχει αλλάξει έκτοτε. Ο ντε Λάρα διαπίστωσε πως γύρω στα τέλη Αυγούστου και τον Απρίλιο, σημειώνονταν ηλιακοί ευθυγραμμίσεις, κατά τις οποίες οι ακτίνες του ήλιου περνούσαν απρόσκοπτα από την είσοδο και έπεφταν πάνω στο άγαλμα.
Οι ημερομηνίες αυτές δεν είναι τυχαίες, καθώς συνδέονται με τις Παναθήναιες, τις μεγάλες γιορτές προς τιμήν της θεάς Αθηνάς, επιτρέποντας στους πιστούς να βιώσουν το φαινόμενο της «εμφάνισης της θεάς» σε όλο του το μεγαλείο.
Ο αρχαιολόγος σχεδιάζει τώρα να δημιουργήσει μια εικονική εμπειρία εμβύθισης βασισμένη στο 3D μοντέλο του, ώστε οι επισκέπτες του Παρθενώνα να μπορούν να «αισθανθούν» πώς ήταν να εισέρχεσαι στον ιερό χώρο το 5ο αιώνα π.Χ.
«Δεν αρκεί πια μια φωτογραφία. Ο επισκέπτης αξίζει να κατανοεί και να βιώνει τι πραγματικά συνέβαινε εδώ. Να το αισθάνεται στο ίδιο του το σώμα», σημειώνει ο Χουάν ντε Λάρα, ο οποίος ξεκίνησε την καριέρα του ως καλλιτεχνικός διευθυντής σε βιντεοπαιχνίδια και σήμερα υποστηρίζει την ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών σε μουσεία και επιστημονική έρευνα.
