Αμοργός: Από την πράξη στη λήθη, όταν η τοπική μνήμη αγνοείται

Σε ένα νησί όπως η Αμοργός, όπου η ιστορία δεν καταγράφεται μόνο σε βιβλία αλλά ζει στους βράχους, στα μονοπάτια και στις αφηγήσεις των παππούδων μας, η έννοια της μνήμης και της συνέχειας αποκτά ιδιαίτερο βάρος.

Πριν λίγα χρόνια, τρεις νέοι από την Αμοργό—ο Γιάννης Δενάσας, ο Ιάκωβος Βλαβιανός και ο Δημήτρης Συνοδινός—πήραν την πρωτοβουλία να εξερευνήσουν τους βοθώνες της Αιγιάλης, αυτές τις φυσικές υπόγειες κοιλότητες που αποτελούν κομμάτι της τοπικής γεωλογικής και πολιτισμικής κληρονομιάς. Με μεράκι, προσωπική εργασία και σεβασμό στην παράδοση, έφτασαν σε μέρη που μέχρι τότε υπήρχαν μόνο ως θρύλοι και προφορικές αναφορές.

Η προσπάθειά τους δεν έγινε για την αναγνώριση. Έγινε από αγάπη για τον τόπο και το πάθος για την εξερεύνηση. Όταν, πέρυσι, μια εξωτερική αποστολή η «Amorgos Cave Expedition 2024» επισκέφθηκε την περιοχή με πρόσκληση του Δήμου για να συνεχίσει την εξερεύνηση, οι τρεις αυτοί νέοι δέχθηκαν με χαρά να βοηθήσουν. Οδήγησαν τους επισκέπτες στους βοθώνες, μοιράστηκαν γνώση, εμπειρία και προφορική ιστορία.

Και κάπου εκεί, κάτι πήγε λάθος.

Παρά τις αρχικές υποσχέσεις, η τοπική συμβολή ξεχάστηκε. Τα ονόματα των ανθρώπων που άνοιξαν τον δρόμο για την εξερεύνηση αυτών των φυσικών μνημείων δεν αναφέρθηκαν. Χειρότερα, η παράδοση αγνοήθηκε: σε έναν από τους βοθώνες δόθηκε το όνομα “Βόθωνας του Γάλλου”, σβήνοντας τη τοπική ονομασία που είχε περάσει μέσα από τις γενιές.

Η αγανάκτηση δεν είναι θέμα προβολής. Είναι θέμα σεβασμού. Η τοπική ιστορία δεν είναι κάτι που απλώς «ανακαλύπτεται» – είναι κάτι που κουβαλά εμπειρία, συλλογική μνήμη και, πάνω απ’ όλα, ανθρώπους που τη διατηρούν ζωντανή.

Όταν αυτοί οι άνθρωποι αγνοούνται, δεν αδικούνται μόνο οι ίδιοι, αλλά και το μέλλον του τόπου: γιατί πώς να εμπνεύσεις τη νέα γενιά να ασχοληθεί με τον τόπο της, όταν βλέπει πως η προσφορά δεν αναγνωρίζεται;

Ο Δήμος είναι ήδη ενήμερος για το ζήτημα, και το ελάχιστο που μπορεί να γίνει είναι να δοθεί χώρος και λόγος στους ντόπιους που ξεκίνησαν αυτή την προσπάθεια. Η επιστήμη και η εξερεύνηση έχουν αξία, αλλά χάνουν τον ηθικό τους πυρήνα όταν αποσυνδέονται από την κοινότητα που τους φιλοξενεί.

Το μήνυμα αυτών των παιδιών δεν είναι ένα ξέσπασμα πικρίας. Είναι μια σιωπηλή έκκληση για κάτι πολύ απλό: να μην ξεχνάμε ποιοι άνοιξαν τους δρόμους. Και αυτό, στην Αμοργό, αξίζει περισσότερο απ’ οτιδήποτε.

Αμοργός: Ο «Βόθωνας του Γάλλου» φέρνει στο φως έναν υπόγειο κόσμο

Να σημειώσουμε ότι η ομάδα της αποστολής «Amorgos Cave Expedition 2024», που αποτελούνταν από 18 σπηλαιο- εξερευνητές και από επιστήμονες, κατέγραψε 21 συνολικά γνωστά και άγνωστα σπήλαια και σπηλαιο-μορφές, εκ των οποίων εξερευνήθηκαν και μελετήθηκαν οι 12.

Περισσότερες λεπτομέρειες για την σπηλαιο-αποστολή στην Αμοργό, θα δοθούν στο πλαίσιπ του Cavers Fest 2025 – Agrafa, Greece, που θα πραγματοποιηθεί από 16 έως και 18 Μαΐου 2025.

Η ανάρτηση από τον Δημήτρη Συνοδινό έχει αναρτηθεί στη σελίδα Amorgos στα social media που αναφέρει:

“Από την πράξη στη λήθη – χωρίς λόγο!
Πριν λίγα χρόνια, τρεις νέοι από την Αμοργό πήραν την πρωτοβουλία να εξερευνήσουν όλους τους γνωστούς βοθωνες στην περιοχή της Αιγιάλης. Με σεβασμό στην παράδοση και με προσωπική προσπάθεια, καταφέραμε να φτάσουμε σε μέρη που μέχρι τότε υπήρχαν μόνο ως διηγήσεις από τους παππούδες μας.

Πέρυσι, με χαρά αποδεχτήκαμε να βοηθήσουμε μια εξωτερική ομάδα που ήρθε με πρόσκληση του Δήμου, ώστε να συνεχιστεί η εξερεύνηση αυτών των ιδιαίτερων σημείων του τόπου μας. Τους δείξαμε τα μέρη, μοιραστήκαμε όσα γνωρίζαμε και υπήρξε η υπόσχεση πως θα αναφερθεί η συμβολή των ντόπιων παιδιών που ξεκίνησαν όλη αυτή την προσπάθεια.

Δυστυχώς, ούτε τα ονόματα αναφέρθηκαν όπως έπρεπε, ούτε η ιστορία αποδόθηκε με ακρίβεια. Μάλιστα, δόθηκε και νέο όνομα σε έναν από τους βοθωνες – τον “Βοθωνα του Γάλλου” – παραβλέποντας την τοπική ονομασία που έχει περάσει από γενιά σε γενιά.

Δεν γράφουμε αυτό το μήνυμα με πικρία, αλλά με την ανάγκη να υπενθυμίσουμε πως η τοπική ιστορία δεν είναι κάτι που απλώς «ανακαλύπτεται». Είναι κάτι που κουβαλά μνήμη, εμπειρία και σεβασμό σε όσους βρέθηκαν πρώτοι εκεί. Και αυτό αξίζει να αναγνωρίζεται.

Ο Δήμος είναι ενήμερος για όλες τις λεπτομέρειες και ελπίζουμε στο μέλλον να υπάρξει περισσότερη φροντίδα για την ανάδειξη και την τιμή όσων προσφέρουν στον τόπο αθόρυβα, χωρίς να ζητούν τίποτα.

Γιατί όταν η τοπική προσπάθεια δεν αναγνωρίζεται, είναι δύσκολο να εμπνεύσεις τους νέους να συνεχίσουν! (Αφιερωμένο στον Giannis Denaxas Iakovos VlavianosDimitris Synodinos )”