«Η Νάξος δεν είναι απλώς ένα νησί – είναι ένα ανοιχτό μουσείο, μια ιστορική ανάσα πολιτισμού. Και όμως, μερικά από τα πιο εντυπωσιακά της δημιουργήματα ζουν σήμερα εκτός των γεωγραφικών της ορίων. Ξεκινήστε μαζί μας ένα ταξίδι ανακάλυψης για να βρούμε πού βρίσκονται σήμερα οι ‘φυγάδες’ της ναξιακής κληρονομιάς – τα μνημεία, τα έργα τέχνης και οι αρχιτεκτονικές αποδείξεις ενός πολιτισμού που σημάδεψε αιώνες ελληνικής ιστορίας.»
Η Χριστίνα Πολυγένη – μαθήτρια του ΓΕΛ Νάξου – μέσα από το ένθετο “Το Βήμα της Νάξου” του ΓΕΛ Νάξου – «Μανώλης Γλέζος» που κυκλοφόρησε με «Το Βήμα της Κυριακής» στις 27 Απριλίου 2025. μας παρουσιάζει τους …φυγάδες της Νάξου.
Η Νάξος δεν είναι απλά ένα νησί. Είναι ένα μουσείο γεμάτο μυστικά. Όμως μερικά από τα σπουδαιότερα αριστουργήματά της «ταξίδεψαν» μακριά. Πού βρίσκονται οι… φυγάδες της ναξιακής κληρονομιάς;
Ετοιμαστείτε για μια αναζήτηση που θα μας πάει σε απρόσμενα μέρη!
- Σφίγγα Ναξίων, Μουσείο Δελφών. Η Σφίγγα των Ναξίων ήταν ένα εντυπωσιακό ανάθημα στο ιερό του Απόλλωνα στους Δελφούς, τοποθετημένο πάνω σε ιωνικό κίονα ύψους 12,10 μέτρων. Χρονολογείται στον 6ο αιώνα π.Χ. και παριστάνει μυθική μορφή με σώμα λιονταριού, φτερά πτηνού και κεφάλι κόρης, διακοσμημένη με χαράξεις και χρώμα. Το αρχαϊκό χαμόγελό της και τα αμυγδαλωτά μάτια δίνουν ζωντάνια στην έκφραση. Στη βάση της χαράχθηκε ψήφισμα του 328-327 π.Χ. που παραχωρούσε στους Ναξίους το προνόμιο της προμαντείας στο Μαντείο των Δελφών.
- Αφιέρωμα Νικάνδρης Ναξίας, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Το άγαλμα της Νικάνδρης, ένα από τα αρχαιότερα μαρμάρινα γλυπτά (7ος αι. π.Χ.), βρέθηκε στη Δήλο το 1878. Ανήκει στην πρώιμη ξοανική γλυπτική και έχει ύψος περίπου 2 μέτρα. Παριστάνει γυναικεία μορφή με απλοϊκά χαρακτηριστικά, ντυμένη με χιτώνα και ζώνη. Επιγραφή στη μία πλευρά αναφέρει ότι το αφιέρωσε η Νικάνδρη, κόρη του Δεινοδίκαιου από τη Νάξο, στην Αρτεμη. Το άγαλμα σηματοδοτεί τη μετάβαση από τα ξύλινα λατρευτικά είδωλα στα μαρμάρινα γλυπτά και συνδέεται με ανάλογα ευρήματα σε άλλες ελληνικές περιοχές, που χρησιμοποιούνταν για θρησκευτικές αφιερώσεις.
- Οδός Λεόντων, Δήλος. Είναι το πιο χαρακτηριστικό μνημείο του νησιού και ανάθημα των Ναξίων από τον 7ο αιώνα π.Χ. Βρίσκεται στα δυτικά της Ιερής Λίμνης και περιλάμβανε 16 μαρμάρινα λιοντάρια, από τα οποία σήμερα σώζονται 9, ολόκληρα ή σε τμήματα. Με μήκος 50 μέτρων, το επιβλητικό αυτό σύνολο αποτελεί δείγμα της πρώιμης αρχαϊκής τέχνης της Νάξου και πιθανώς είχε συμβολικό ή προστατευτικό ρόλο στο ιερό του Απόλλωνα.
- Κολοσσός Ναξίων, Δήλος. Είναι ένας εντυπωσιακός αρχαϊκός Κούρος από ναξιακό μάρμαρο, με ύψος περίπου 9 μέτρα. Χρονολογείται στα τέλη του 7ου αιώνα π.Χ. και αποτελεί δείγμα μνημειακής γλυπτικής της εποχής. Το άγαλμα προέρχεται από τις Κυκλάδες και σήμερα εκτίθεται στο Μουσείο της Δήλου. Η τεράστια κλίμακά του δείχνει τη σημασία που είχαν τέτοια έργα για τη λατρεία και την αρχιτεκτονική των αρχαίων Ελλήνων.
- Λεωνιδαίο, Αρχαία Ολυμπία. Ηταν ένα σημαντικό κτίριο της Αρχαίας Ολυμπίας, χτισμένο το 330 π.Χ. για τη φιλοξενία επίσημων προσκεκλημένων των Ολυμπιακών Αγώνων. Βρισκόταν νοτιοδυτικά της Αλτεως και είχε σχεδόν τετράγωνη κάτοψη, με εξωτερική ιωνική κιονοστοιχία και εσωτερική αυλή με δωρικούς κίονες. Πήρε το όνομά του από τον αρχιτέκτονά του Λεωνίδη από τη Νάξο, όπως δείχνει σχετική επιγραφή. Κατά τη ρωμαϊκή περίοδο ανακαινίστηκε, αποκτώντας διακοσμητική λίμνη και χρησιμοποιήθηκε για τη φιλοξενία ρωμαίων αξιωματούχων.
- Επιτύμβια στήλη, Ορχομενός. Η επιτύμβια στήλη από τον Ορχομενό της Βοιωτίας (480 π.Χ.) είναι έργο νάξιου γλύπτη και φτιαγμένη από σκούρο τοπικό μάρμαρο. Απεικονίζει έναν ώριμο γενειοφόρο άνδρα με μακρύ ιμάτιο, που στηρίζεται σε ραβδί και παίζει με τον σκύλο του, δείχνοντάς του μια ακρίδα. Το σκυλί σηκώνεται στα πίσω πόδια για να την πιάσει. Αυτή η σκηνή συναντάται συχνά σε επιτύμβια ανάγλυφα της εποχής και πιθανώς αναπαριστά έναν ευκατάστατο πολίτη σε περίπατο.
