Τέσσερις αιώνες διαφωνιών και ένα κοινό Πάσχα το 2025 αναζωπυρώνουν τη συζήτηση για την ενότητα των Εκκλησιών. Το ΑΡ έκανε ξεχωριστό άρθρο για τη ζήτημα αναφέροντας:
“Για πρώτη φορά μετά από αρκετά χρόνια, Καθολικοί και Ορθόδοξοι θα γιορτάσουν μαζί το Πάσχα — την Ανάσταση του Χριστού — την ίδια Κυριακή. Αν και το γεγονός αυτό αποτελεί περισσότερο σύμπτωση ημερολογίων παρά καρπό ενότητας, έχει δημιουργήσει ένα κύμα αισιοδοξίας, αλλά και έντονο διάλογο, για το αν οι Εκκλησίες μπορούν επιτέλους να συμφωνήσουν σε μια κοινή ημερομηνία του Πάσχα.
Δύο ημερολόγια, διαφορετικοί υπολογισμοί
Το χάσμα ξεκίνησε τον 16ο αιώνα, όταν η Καθολική Εκκλησία υιοθέτησε το Γρηγοριανό ημερολόγιο (1582), ενώ η Ορθόδοξη Εκκλησία διατήρησε το Ιουλιανό. Αν και ο γενικός κανόνας — η πρώτη Κυριακή μετά την πρώτη πανσέληνο μετά την εαρινή ισημερία — παραμένει κοινός, οι εκκλησιαστικοί υπολογισμοί διαφέρουν.
Αποτέλεσμα; Το Πάσχα μπορεί να γιορτάζεται από κοινού μόνο μία στις τέσσερις ή πέντε χρονιές, ενώ σε κάποιες περιόδους οι ημερομηνίες μπορεί να διαφέρουν ακόμα και κατά πέντε εβδομάδες.
Το όραμα του Πάπα Φραγκίσκου και του Πατριάρχη Βαρθολομαίου
Ο Πάπας Φραγκίσκος, λίγες μέρες πριν την τελευταία του νοσηλεία, αναφέρθηκε στην «ευτυχή σύμπτωση» του κοινού Πάσχα, με αφορμή την επέτειο των 1.700 χρόνων από την Α΄ Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας.
«Ανανεώνω την έκκλησή μου: ας γίνει αυτή η σύμπτωση ένα σημάδι ενότητας — μια πρόσκληση προς όλους τους Χριστιανούς να κάνουν ένα αποφασιστικό βήμα προς την καθιέρωση κοινής ημερομηνίας του Πάσχα», είπε χαρακτηριστικά.
Στο πλευρό του στέκεται ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, ο οποίος έχει χαρακτηρίσει την πρωτοβουλία «πραγματικό βήμα συμφιλίωσης», ενώ οι δύο ηγέτες διατηρούν στενές αδελφικές σχέσεις. Ωστόσο, η έλλειψη διοικητικής ενότητας στον Ορθόδοξο κόσμο και η γεωπολιτική ένταση με τη Ρωσία περιπλέκουν τα πράγματα.
Ένωση με «όρους» ή ευκαιρία για ειλικρινή σύγκλιση;
Η συζήτηση για κοινό Πάσχα δεν είναι καινούργια — ξεκίνησε τη δεκαετία του 1960 και έχει επανέλθει αρκετές φορές, κυρίως όταν οι ημερομηνίες συνέπιπταν. Πάντοτε, όμως, το ζήτημα της υπεροχής (ιδίως από την πλευρά του Βατικανού) προκαλεί ανησυχίες στους Ορθόδοξους.
Ο π. Αναστάσιος, από την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου Λουμπαρδιάρη στην Αθήνα, εξέφρασε επιφυλάξεις:
«Μπορούμε να χτίζουμε γέφυρες, αλλά όχι αλλοιώνοντας την πίστη ή τις παραδόσεις μας. Η ενότητα που επιδίωκε στο παρελθόν η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία δεν ήταν πάντοτε ειλικρινής. Συνοδευόταν από επιθυμία κυριαρχίας».
Πρακτικά παραδείγματα ενότητας
Υπάρχουν ωστόσο σημεία ελπίδας. Στη Φινλανδία, η Ορθόδοξη Εκκλησία συγχρονίστηκε με τους Λουθηρανούς ήδη από τη δεκαετία του 1920. Στην Ελλάδα, οι Καθολικοί — χωρίς να αλλάξουν επίσημα το ημερολόγιό τους — γιορτάζουν από το 1970 μαζί με τους Ορθόδοξους.
Ο Ιωσήφ Ρούσσος, καθολικός πιστός από τη Σύρο, θυμάται:
«Όταν είχαμε διαφορετικό Πάσχα, το νησί έμοιαζε διχασμένο. Σήμερα, ζούμε όλοι μαζί τη γιορτή και είναι κάτι όμορφο. Εύχομαι να συνεχιστεί έτσι».
Μπορεί να υπάρξει συμφωνία;
Ο Παγκόσμιος Συμβούλιο Εκκλησιών έχει προτείνει ως συμβιβασμό τη χρήση αστρονομικών υπολογισμών και κοινής ώρας με βάση τα Ιεροσόλυμα. Ο επίσκοπος Χάινριχ Μπέντφορντ-Στρόμ, Λουθηρανός αξιωματούχος του WCC, δήλωσε:
«Η ενότητα είναι πιο σημαντική από τις λεπτομέρειες του ημερολογίου ή της σελήνης. Ο κόσμος έχει ανάγκη από ενότητα περισσότερο από ποτέ».
Ίσως τελικά, όπως είπε ο ίδιος ο Πάπας Φραγκίσκος, η ερώτηση «Πότε αναστήθηκε ο Χριστός σου;» να σταματήσει να είναι αστείο, και να γίνει μία κοινή απάντηση πίστης για όλους τους Χριστιανούς.
