Αλήθεια, πόσοι από εμάς γνωρίζουμε τον Νικόλαο Λάσκαρη; Εναν εκ των πρωτοπόρων στο χώρο της Αρχαιολογίας, που όμως έφυγε νωρίς. Μόλις σε ηλικία 23 ετών. Πρόλαβε όμως να αφήσει πίσω του ένα μικρό αλλά σημαντικό έργο. Γεννημένος στη Νάξο και δη στις Εγγαρές, γιος ιερέα, στα 16 του χρόνια ήταν ήδη φοιτητής και στα 19 του διορισμένος Επιμελητής Αρχαιοτήτων. Συνέβαλε σημαντικά στη φύλαξη αρχαιοτήτων στη διάρκεια της Μικρασιατικής καταστροφής όμως η αυτοκτονία του δημιούργησε αρκετή κουβέντα γύρω από τον ίδιο και όχι για το έργο του..
Μέσω από τη σελίδα της Γκρέτα Χριστοφιλοπούλου γνωρίζουμε για τη δράση του, το έργο του Νικόλαου Λάσκαρη, ενώ ρόλο παίζει και ο Κώστας Πασχαλίδης μέσα από το “Αθέατο Μουσείο”, όπως και ο Αντώνης Ποθητός που φέρνει στο ..φως μέσα από το διαδίκτυο τη ζωή του άγνωστου για πολλούς από εμάς συντοπίτη μας..
Ας δούμε την σχετική ανάρτηση
«Ο Νικόλαος Λάσκαρης (1901-1924) ήταν Έλληνας αρχαιολόγος, γνωστός για τη συμβολή του στη διαφύλαξη αρχαιοτήτων κατά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Γεννημένος στη Νάξο, ήταν το δεύτερο από τα δώδεκα παιδιά του Αγαθοκλή Λάσκαρη, δασκάλου και ιερέα. Σε ηλικία 16 ετών, εισήχθη στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και αργότερα εργάστηκε στο Αναγνωστήριο της Σχολής. Το 1920, διορίστηκε Επιμελητής Αρχαιοτήτων Β’ βαθμού.
Κατά τη Μικρασιατική Εκστρατεία, αποσπάστηκε στο Τμήμα Αρχαιοτήτων Σμύρνης τον Ιούλιο του 1921, όπου συνεργάστηκε με τον αρχαιολόγο Κωνσταντίνο Κουρουνιώτη. Μαζί πραγματοποίησαν ανασκαφές στην περιοχή της Σμύρνης και ανακάλυψαν το αρχαίο Βουλευτήριο, γνωστό ως “Γεροντικόν”, στην αρχαία Νύσα.
Μετά την Καταστροφή, ο Λάσκαρης επέστρεψε στην Αθήνα, φέρνοντας μαζί του ένα μαρμάρινο αγαλματίδιο της Αφροδίτης από την Προύσα, το οποίο παρέδωσε στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Το αγαλματίδιο αυτό εκτέθηκε για πρώτη φορά στο κοινό τον Δεκέμβριο του 2024, στο πλαίσιο της δράσης “Αθέατο Μουσείο”.
Ο Λάσκαρης υπηρέτησε στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο από το φθινόπωρο του 1922 έως τον θάνατό του τον Νοέμβριο του 1924. Ανήκε στην πρώτη “χρυσή γενιά” Ελλήνων αρχαιολόγων, μαζί με προσωπικότητες όπως ο Σπυρίδων Μαρινάτος και ο Χρήστος Καρούζος.
Η συμβολή του στη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς κατά τη διάρκεια δύσκολων περιόδων αναγνωρίζεται σήμερα, έναν αιώνα μετά τον θάνατό του.»
Πασχαλίδης και Αθέατο Μουσείο
Αυτός ο οποίος ασχολήθηκε εντατικά με τον αυτόχειρα αρχαιολόγο, ακολούθησε τα χνάρια του στη Μικρά Ασία και ανέδειξε τη ζωή και τη δράση του, ακολουθώντας πορεία του μέχρι τον θάνατο του, είναι ο εξαίρετος αρχαιολόγος Κώστας Πασχαλίδης.
Ένας άνθρωπος φωτεινός και φωτισμένος που διαθέτει το χάρισμα του λόγου και έχει ένα μαγικό τρόπο να κοιτάζει στο παρελθόν.
Με στόφα παραμυθά, λόγο ρέοντα και λυρικό, μας πήρε μαζί του σε μια σαγηνευτική περιπλάνηση στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο για να αναζητήσουμε αύρα του Νικολάου Λάσκαρη.
Στο πλαίσιο της δράσης «Αθέατο Μουσείο» κάναμε στάσεις σε εμβληματικά εκθέματα που σχετίζονται με απεικονίσεις της Αφροδίτης, πριν μας αποκαλύψει το αγαλματίδιο της θεάς που διέσωσε από την καταστροφή και έφερε μαζί του στην Ελλάδα ο Ν. Λάσκαρης. Αυτή ήταν η μόνη της ζωής του Αφροδίτη ενώ μελέτη για πώς αναγνωρίζονται ιερείς στην επιτύμβια Τέχνη της κλασικής Αθήνας του 5ου και του 4ου αιώνα, ήταν η μόνη της ζωής του δημοσίευση…
Πρόκειται για τον κορμό της λουόμενης Αφροδίτης που αναδύεται από το νερό και στύβει τα μαλλιά της όπως μάρτυρα η στάση της. Το άγαλμα ήταν χαμένο για 100 χρόνια στις αποθήκες του Μουσείου, παρέμενε στα «αταύτιστα» και ανέβηκε ξανά στην επιφάνεια όταν η κ.Χρυσάνθη Τσούλη εντόπισε το θραύσμα όταν ετοιμαζόταν η έκθεση για τη Μικρασιατική Καταστροφή. Ετσι ταυτίστηκε το 2022 μετά από 100 χρόνια παραμονής σε κάποιο κιβώτιο.
Πρόκειται για ένα αγαλματάκι, ο κορμός στην ουσία με τα σκέλη μιας μικρής γυμνής Αφροδίτης. Δίπλα της, πάνω στο πόδι της σώζεται το χεράκι από μια δεύτερη μικρότερη μορφή, που θεωρούμε ότι πρέπει να είναι ένας μικρός Έρωτας.
Στο ένα του χέρι κρατάει ένα φύλλο κισσού και κρύβει το αιδοίο της. Πρόκειται για μια πρωτότυπη λεπτομέρεια. Ενώ είναι συνηθισμένα τέτοια συμπλέγματα Αφροδίτης με Έρωτα, δεν έχει εντοπιστεί ξανά κάτι παρόμοιο. Η γυμνή Αφροδίτη, καταλαβαίνουμε ότι συνδέεται με το λουτρό και τον γυναικείο καλλωπισμό. Και από άλλες αρχαιότητες που σώζονται, υπάρχουν τέτοιοι τύποι [γλυπτών στα οποία] η Αφροδίτη έχει σηκωμένα ψηλά τα χέρια και είτε στύβει τα μαλλιά της βγαίνοντας από το λουτρό, είτε φοράει κάποιο κόσμημα στα μαλλιά ή το λαιμό» υποστηρίζει.
Ο θάνατος του Λάσκαρη και τα δημοσιεύματα
Μας μίλησε επίσης για το τραγικό του τέλος. Την ημέρα της εκδημίας του, τη Δευτέρα 3 Νοεμβρίου του 1924, ανεβαίνει το μεσημέρι στο πατρικό του σπίτι στο Μαρούσι, συναντά τη μητέρα του, τρώνε μαζί, πλένεται, χτενίζεται, πηγαίνει στο δωμάτιο των γονιών του και στις 4 το απόγευμα αυτοκτονεί. Θα ξεψυχήσει στην αγκαλιά της μητέρα του που έσπευσε στο δωμάτιο ακούγοντας τον πυροβολισμό.
Οι εφημερίδες της εποχής σκυλεύουν τη μνήμη του αποδίδοντας την αυτοχειρία σε ερωτική απογοήτευση. Ο Τύπος της εποχής, μοιρασμένος σε Βενιζελικό και Αντιβενιζελικό, περιγράφει το συμβάν αναλόγως από το ποια πλευρά είναι. Τα πράγματα μπαίνουν στη θέση τους όταν ο Παύλος Νιρβάνας, δημοσιεύει στην “Εστία” ένα απαράδεκτο ευθυμογράφημα για τον νεαρό αρχαιολόγο, κατακρίνοντας τον επειδή δεν έβγαλε τα προσήκοντα επιστημονικά συμπέρασμα από τους τάφους της αρχαιότητας αλλά έμπηξε εις τον τάφον και εις τον θάνατον με τα τσαρούχια!
Η “Βραδυνή”, βάζει τα πράγματα στη θέση τους δύο μέρες μετά την κηδεία του ο φίλος του και πρόεδρος του Γυμναστικού Συλλόγου Αμαρουσίου, Λεωνίδας Πτέρης, δημοσιεύοντας την επιστολή που άφησε στον πατέρα του ο Νικόλαος Λάσκαρης εξηγώντας τους λόγους που τον οδήγησαν στο να βάλει τέλος στη ζωή του.
Στο σημείωμα, ο Λάσκαρης ζητά από τον πατέρα του όχι μόνο να τον συγχωρέσει που θα του σπαράξει τη καρδιά, αλλά και να τον ξεχάσουν όσο πιο γρήγορα γίνεται για να μην πονούν.
Αποκαλύπτει επίσης ότι από πολύ μικρός ήταν αιώνια λυπημένος και πικραμένος στη στεναχώρια και ότι πολλές φορές σκέφτηκε να αυτοκτονήσει, αλλά το ανέβαλε. Από τότε ήταν πιο δυστυχισμένος από πριν καθώς η ζωή του δεν του έδινε πλέον καμία χαρά .
Εξομολογείται ότι θα τερμάτιζε τη ζωή του τρεις ημέρες πριν, έχοντας γράψει και μια επιστολή που σκόπευε να τους αφήσει να να σκοτωθεί. Συγκρατήθηκε αναλογιζόμενος τον πόνο που θα νοιώσει η αδελφή του Μαρίκα και άλλαξε γνώμη. Όμως, η πίκρα τον κυρίευσε, και πια δεν μπορούσε να τη σταματήσει. Δεν μπορούσε πια να κάνει αλλιώς γιατί ο βίος του ήταν ανυπόφορος.
Η β´ έκδοση της Βραδυνής δημοσίευσε την έκθεση νεκροψίας του Λάσκαρη, σύμφωνα με την οποία ο θάνατος του οφείλεται σε νευρασθένεια η οποία επιδεινώθηκε εξαιτίας πνευματικής υπερκοπώσεως.
Υγ: τίποτα δεν μπορεί να υποκαταστήσει την εξαίσια αφήγηση του Κώστα Πασχαλίδη. Αναζητήστε τον στις δράσεις του Αθέατο Μουσείου και μη τις χάσετε. Είναι πραγματικός πλούτος ψυχής οι αφηγήσεις του.
