Σε συναγερμό ενόψει θερινής περιόδου βρίσκεται το υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, για τα θέματα ασφαλείας στην ακτοπλοΐα και κυρίως στον τομέα των ταχυπλόων. Τα περιστατικά που έλαβαν χώρα τον προηγούμενο χρόνο, αλλά και οι διαρκείς διαμαρτυρίες των σωματείων των ναυτεργατών ενεργοποίησαν τα αντανακλαστικά του ΥΝΑΝΠ με τον αρμόδιο υπουργό να φτάνει να αναφέρει δημοσίως σε δηλώσεις του πως η χώρα δεν αντέχει «νέα Τέμπη» στο Αιγαίο, διαμηνύοντας ότι δεν υπάρχει περίπτωση να γίνουν εκπτώσεις σε ζητήματα που αφορούν την ασφάλεια.
Κείμενο: Αλεξάνδρα Φωτάκη (ot.gr)
Ωστόσο το θέμα της ασφάλειας στην ακτοπλοΐα και δη στα ταχύπλοα που εκτελούν δρομολόγια σε αυτό που ονομάζουν «βασική ακτοπλοΐα στο Αιγαίο πλην Αργοσαρωνικού» είναι μία δύσκολη εξίσωση, αφού υπάρχουν αναφορές για «προειδοποιήσεις» στα όρια της απειλής σε πολιτικούς, αλλά και σε στελέχη του υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής και ναυτεργάτες, ιδιαίτερες σχέσεις πλοιοκτήτη που έχει το ολιγοπώλιο στα ταχύπλοα, στις εν λόγω γραμμές, με εκλεγμένους της τοπικής αυτοδιοίκησης καθώς και προσπάθεια αφανισμού του ανταγωνισμού, με μεθόδους που αγγίζουν πρακτικές «πειρατείας».
Στην πραγματικότητα ο συναγερμός στο ΥΝΑΝΠ εστιάζει κυρίως στην εταιρεία Seajets, συμφερόντων Μάριου Ηλιόπουλου, η οποία διαθέτει τον μεγαλύτερο στόλο ταχυπλόων στο Αιγαίο και τη μερίδα του λέοντος στο ολιγοπώλιο που αφορά τη βασική ακτοπλοΐα στο Αιγαίο πλην Αργοσαρωνικού, που περιλαμβάνει τα νησιά των Κυκλάδων με τη μεγαλύτερη τουριστική κίνηση, η οποία πρωταγωνίστησε τον προηγούμενο χρόνο, όπως επισημαίνουν αρμόδιες πηγές, και στις παραβιάσεις στην κείμενη νομοθεσία, με καθυστερήσεις στη χρονική διάρκεια των δρομολογίων, είτε στον κατάπλου είτε στον απόπλου των πλοίων, αλλά και σε παραβιάσεις διατάξεων περί ορίου χρόνου εργασίας και ανάπαυσης των ναυτικών.
Ενας Περιφερειάρχης και τρεις δήμαρχοι
Ο Ηλιόπουλος, ο οποίος εμφανίζεται να διατηρεί σχέσεις με τους δημάρχους Σύρου, Τήνου, Μυκόνου, τους οποίους φρόντισε να πάρει μαζί του και να τους μεταφέρει με ελικόπτερο στη Σαντορίνη την ημέρα της επίσκεψης του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στη Σαντορίνη – αλλά και με τον περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου Γιώργο Χατζημάρκου, ο οποίος και σύμφωνα με πληροφορίες ήταν αυτός που φρόντισε να τον βάλει στο κάδρο της επίσκεψης – φέρεται να επιχειρεί να ασκήσει πιέσεις στην κυβέρνηση και μέσω αυτών, προκειμένου να μην υπάρξει κάποια αλλαγή που θα του δημιουργήσει προβλήματα.
Καμπανάκι το ατύχημα της Μυκόνου
Ηχηρή προειδοποίηση για ενδεχόμενο ατύχημα με ανυπολόγιστες συνέπειες που δεν θα μπορούσε να αντέξει καμία κυβέρνηση, όπως έλεγαν χαρακτηριστικά αρμόδιες πηγές, αποτέλεσε και το συμβάν στο λιμάνι της Μυκόνου στις αρχές Σεπτεμβρίου του 2024 με το πλοίο «Jumbo Jet» της εταιρείας Seajets, όπου ο καταπέλτης μετακινήθηκε με αποτέλεσμα βαλίτσες και άλλα αντικείμενα να βρεθούν στη θάλασσα. Οι επιβάτες έπεσαν στο έδαφος και ευτυχώς δεν υπήρξε σοβαρός τραυματισμός, με το ΥΠΑΝΠ, αλλά και τα σωματεία των ναυτεργατών να μην κρύβουν την ανησυχία τους για το τι θα μπορούσε να είχε συμβεί. Πηγές του ΥΝΑΝΠ σημειώνουν ότι ενδεχόμενο ατύχημα θα έχει κατ’ αρχήν απώλεια ζωών ενώ δευτερευόντως ανυπολόγιστη θα είναι η ζημιά και στο τουριστικό προϊόν, που η κυβέρνηση παρουσιάζει ως success story. Η περίπτωση όπως έλεγαν οι ίδιες πηγές ατυχήματος σε επιβατηγό πλοίο, στο οποίο π.χ. θα μπορούσε να πάρει φωτιά ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο, θα ήταν η απόλυτη καταστροφή.
Η φωτογραφική ρύθμιση Πλακιωτάκη
Το πρώτο βήμα που ήδη προχωρά το ΥΝΑΝΠ είναι η αλλαγή της ρύθμισης Πλακιωτάκη, με την οποία το πρόστιμο για παραβάσεις της νομοθεσίας περί ορίων του χρόνου εργασίας και ανάπαυσης ναυτικών από 500 ευρώ για έκαστο ναυτικό που ίσχυε αρχικά, έγινε πρόστιμο «300 ευρώ έως 1.000 ευρώ ανά ημέρα». Η συγκεκριμένη ρύθμιση στον Ν. 4770/2021 θεωρήθηκε άλλωστε ως «φωτογραφική διάταξη» τόσο από την Πανελλήνια Ναυτική Ομοσπονδία (ΠΝΟ), όσο και από άλλους πλοιοκτήτες που δραστηριοποιούνται στην ακτοπλοΐα, προκειμένου να ελαχιστοποιήσει τα πρόστιμα για την υπέρβαση των μέγιστων ωραρίων εργασίας στα ταχύπλοα, αγορά στην οποία κυρίαρχη είναι η εταιρεία του Μάριου Ηλιόπουλου.
Σύμφωνα δε με την ΠΝΟ, μετά τη συγκεκριμένη ρύθμιση, η παραβατικότητα της εν λόγω εταιρείας εκτοξεύθηκε, με τα ελαχιστοποιημένα πρόστιμα να λειτουργούν ως αντικίνητρο για την τήρηση της ισχύουσας νομοθεσίας, η οποία προβλέπει την πρόσληψη διπλών πληρωμάτων. Ως αποτέλεσμα είχαν την καταστρατήγηση των ωραρίων εργασίας και τη στρέβλωση του ανταγωνισμού, θέτοντας σε κίνδυνο την ασφάλεια των θαλασσίων συγκοινωνιών. Ενδεικτικό είναι ότι ναυτεργάτες χαρακτηρίζουν τη συγκεκριμένη εταιρεία ως πρωταγωνίστρια στην «ασυδοσία», ενώ σε ανακοίνωση της Πανελλήνιας Ενωσης Κατώτερων Πληρωμάτων Μηχανής ΕΝ «Ο Στέφενσων», στις 17/4/2024 γίνεται λόγος για «δρομολόγια στα όρια της σωματικής και ψυχικής εξόντωσης των ναυτεργατών από τη Seajets».
Προωθείται αύξηση των προστίμων
Αρμόδιες πηγές σημείωναν ότι μετά τις συνεχόμενες κινητοποιήσεις των ναυτεργατών, το ΥΝΑΝΠ προσανατολίζεται στην αύξηση των προστίμων για παραβάσεις της ναυτεργατικής νομοθεσίας με διάταξη η οποία έχει ήδη συμπεριληφθεί στο «ερανιστικό» νομοσχέδιο που έχει καταθέσει το υπουργείο με στόχο οι κυρώσεις να δρουν αποτρεπτικά. Η διάταξη, όπως εξηγούσαν οι ίδιες πηγές, αφορά την ενίσχυση της ασφάλειας, ειδικότερα στα ταχύπλοα.
Αντίστοιχα προωθείται και ο σχεδιασμός για το Σύστημα Χρονοθυρίδων Θαλάσσιων Λιμένων (Sea Ports Time Slots System) με ένα κεντρικό Πληροφοριακό Σύστημα παρακολούθησης και χρήσης, την προσαρμογή των υπόχρεων λιμένων στον διεθνή κώδικα ISPS, την αναβάθμιση των λιμενικών εγκαταστάσεων και την ανανέωση του ακτοπλοϊκού στόλου. Σχεδιασμός που επίσης στοχεύει κυρίως στη συμμόρφωση στον τομέα των ταχυπλόων. Το σύστημα αναμένεται να αλλάξει τη συνολική εικόνα στην ακτοπλοΐα, αφού με τις χρονοθυρίδες θα σημειώνονται οι κατά συρροή παραβάτες και θα επιβάλλονται οι ποινές.
Το σύστημα θα λαμβάνει υπόψη και τους επιβάτες που θα αποβιβαστούν και θα επιβιβαστούν σε κάθε λιμάνι – σημειώνεται ότι θα θέτει και τον χρόνο που εκτιμάται ότι απαιτείται να παραμείνει σε αυτό, καταργώντας τα πεντάλεπτα. Δηλαδή την ελάχιστη παραμονή του ταχυπλόου στο κάθε λιμάνι (πέντε λεπτά), που υποβάλλεται στη δήλωση δρομολογίων στο Συμβούλιο Ακτοπλοϊκών Συγκοινωνιών και ποτέ δεν τηρείται με αποτέλεσμα να συσσωρεύονται καθυστερήσεις.
Στο πλαίσιο της προσπάθειας που συνδέεται με την ασφάλεια στην ακτοπλοΐα γενικότερα, αλλά και την προσπάθεια για την πράσινη μετάβαση στην ακτοπλοΐα, έχει κινηθεί διαδικασία εύρεσης πόρων που θα χρηματοδοτήσουν έργα μέσω ευρωπαϊκών κονδυλίων. Κονδύλια που μπορεί να φτάσουν και τα δύο δισεκατομμύρια ευρώ με συμμετοχή και ιδιωτικών κεφαλαίων για την Ακτοπλοΐα Αγονων Γραμμών. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Στυλιανίδης έχει ανακοινώσει τη δημιουργία ενός «Maritime Cluster», ενός συνεργατικού σχηματισμού, σε συνεργασία με το υουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, που θα συμβάλει στην οικονομική ενίσχυση των εγχώριων επιχειρήσεων του ναυτιλιακού εξοπλισμού. Ο σχηματισμός αυτός θα χρηματοδοτηθεί από το ΕΣΠΑ Ανταγωνιστικότητας, με αρχικό προϋπολογισμό 25 εκατ. ευρώ. Ωστόσο αυτά δεν αναμένεται να θεραπεύσουν τα προβλήματα.
Θέλει να γίνει μονοπώλιο
Πρωταγωνίστρια στις παραβάσεις της νομοθεσίας η εταιρεία του Ηλιόπουλου, η οποία με αυτό τον τρόπο εντάσσει στο δρομολόγιό της περισσότερα λιμάνια, από όσα μπορεί να δέσει στον ανώτατο χρόνο που προβλέπεται και καταλήγει σε καταστρατήγηση του ωραρίου, αλλά και επικίνδυνη πίεση των εργαζομένων, που μπορεί να είναι λόγος για ατυχήματα. Στόχος όπως τονίζεται είναι με τον τρόπο αυτό να εξαφανίσει τον ανταγωνισμό. Οι χρονοθυρίδες στοχεύουν επίσης, στο ίδιο πλαίσιο, να σταματήσει η δήλωση πλασματικών ταχυτήτων που δηλώνουν τα ταχύπλοα και οι οποίες απέχουν από τις πραγματικές.
Η υπερεργασία είναι η Νο 1 αιτία για τραυματισμούς και θανατηφόρα ατυχήματα
Αξίζει να σημειωθεί πως για τους ναυτεργάτες η υπερεργασία είναι η Νο 1 αιτία για τραυματισμούς και θανατηφόρα ατυχήματα που γίνονται λόγω της πίεσης και της καταπόνησης των εργαζομένων.
Οι ίδιες πηγές αναφέρονται σε εκβιασμό της πολιτικής ηγεσίας από τους ιδιοκτήτες των ταχυπλόων, που απειλούν αξιοποιώντας την τουριστική κίνηση του καλοκαιριού. Σημειώνουν δε ότι ασκούνται πιέσεις από την πλευρά της Seajets ώστε το 10ωρο εργασίας να γίνει 12ωρο για τα ταχύπλοα, με πηγές του ΥΝΑΝΠ να παραδέχονται πως ακόμα και η μία ώρα ανοχής στο 10ωρο που δίνεται λόγω καιρού δεν είναι αρκετή για την εν λόγω εταιρεία που επί της ουσίας απαιτεί ακόμα και 14ωρα, αρνούμενη να πάρει δεύτερο πλήρωμα.
Με τα σωματεία των ναυτεργατών μάλιστα να στοχοποιούν ως υπεύθυνο το ΥΝΑΝΠ για ενδεχόμενα ατυχήματα, σημειώνοντας σε ανακοινώσεις ότι θα «είναι οι μοναδικοί υπεύθυνοι για οτιδήποτε συμβεί, που έχει σχέση με την ασφάλεια εργαζομένων και επιβατών. Είναι υπεύθυνοι γιατί επιτρέπουν να εκτελούνται δρομολόγια, που οδηγούν στη σωματική και ψυχική εξόντωση, από την κόπωση, τους ναυτεργάτες».
Οι εκβιασμοί
Πηγές από την πλευρά των ναυτεργατών έχουν επανειλημμένα αναφερθεί σε εκβιασμό της πολιτικής ηγεσίας από τους ιδιοκτήτες των ταχυπλόων – και κυρίως αυτού που έχει τη μερίδα του λέοντος – και απειλές που γίνονται αξιοποιώντας την τουριστική κίνηση του καλοκαιριού.
Ενα παράδειγμα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί από κάποιους και ο ρόλος της Seajets στο θέμα της γραμμής Λαύριο – Αγιος Ευστράτιος – Λήμνος, που κινδύνευσε να αφήσει τα δύο νησιά χωρίς σύνδεση με την Αττική, δημιουργώντας σειρά αντιδράσεων. Πιο συγκεκριμένα η επιδοτούμενη γραμμή Λαύριο – Αγιος Ευστράτιος – Λήμνος εξυπηρετήθηκε μέχρι και την 31/10/2024, ήτοι μέχρι και την ολοκλήρωση της εν λόγω δρομολογιακής περιόδου σύμβασης ανάθεσης δημόσιας υπηρεσίας, από την εταιρεία ΤΖΑΜΠΟ ΤΖΕΤ Ν.Ε. (η οποία ανήκει στη Seajets) και το Ε/Γ-Ο/Γ «ΑΚΟΥΑ ΜΠΛΟΥ» Ν.Π. 12393.
Κατά την τρέχουσα δρομολογιακή περίοδο 2024-2025, και λόγω της μη δυνατότητας παράτασης της σύμβασης, για τη δρομολογιακή γραμμή α) «ΛΑΥΡΙΟ – ΑΓΙΟΣ ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ – ΛΗΜΝΟΣ και επιστροφή» και β) «ΛΑΥΡΙΟ – ΜΕΣΤΑ ΧΙΟΥ – ΑΓΙΟΣ ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ – ΛΗΜΝΟΣ», το υπουργείο, σύμφωνα με τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας, εξέδωσε πρόσκληση σύναψης σύμβασης ανάθεσης δημόσιας υπηρεσίας.
Πρόσκληση επί της οποίας δεν εκδηλώθηκε ενδιαφέρον για την εξυπηρέτηση της επίμαχης γραμμής, ούτε από την εταιρεία Seajets. Η οποία για αρκετούς δεν εκδήλωσε ενδιαφέρον επιχειρώντας στην πραγματικότητα να δημιουργήσει πρόβλημα στο υπουργείο.
Οι επείγουσες συγκοινωνιακές ανάγκες οδήγησαν το ΥΝΑΝΠ να ζητήσει από το Συμβούλιο Ακτοπλοϊκών Συγκοινωνιών, με βάση σχετική διάταξη, να καλυφθεί η γραμμή με εναλλακτικά δρομολόγια. Το ΣΑΣ έδωσε δυνατότητα κάλυψης της γραμμής χωρίς προσέγγιση στο νησί του Αγίου Ευστρατίου, σε περίπτωση που δεν υπήρχε διάθεση πλοίου με τεχνικά χαρακτηριστικά που να επιτρέπουν την ασφαλή προσέγγιση στο λιμάνι του.
Σε αυτή την πρόσκληση ανταποκρίθηκε μόνο η εταιρεία «ΧΕΛΛΕΝΙΚ ΣΗΓΟΥΕΪΣ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ Α.Ν.Ε.» με το Ε/Γ-Ο/Γ «ΠΡΕΒΕΛΗΣ» Ν. Ρεθύμνου 06. Η σύμβαση εγκρίθηκε και ο Αγιος Ευστράτιος εξυπηρετείται έμμεσα αφού η γραμμή που πέρασε λειτουργεί προσθετικά στη γραμμή Αγιος Ευστράτιος – Λήμνος που γίνεται έξι φορές την εβδομάδα.
Για τη σύμβαση της επίμαχης σύμβασης όπως τονίζουν αρμόδιες πηγές πραγματοποιήθηκε έλεγχος νομιμότητας από την Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με τις προσπάθειας να δημιουργηθούν εντυπώσεις για δήθεν κατασπατάληση δημοσίου χρήματος να καταρρίπτονται.
