Από το κατάστρωμα, το βλέμμα έφτανε στα ασβεστοβαμμένα σπίτια που αχνοφαίνονταν στην απόσταση. Τα χοντρά καραβόσχοινα δένονταν στιβαρά από τους έμπειρους λιμενεργάτες, ενώ εμείς, μαζί με λίγους ακόμα επιβάτες, περιμέναμε υπομονετικά να αποβιβαστούμε.
Η μυρωδιά της αλμύρας και του μεθυστικού νησιωτικού αέρα μάς καλωσόρισε στη δίχως βιασύνη Αμοργό. Το νησί μοιάζει μοναχικό, κι εμείς νιώθουμε εκλεκτοί που θα ήταν ολόκληρο δικό μας.
Τα νησιά τα θυμόμαστε μόνο το καλοκαίρι και, άθελά μας, τον υπόλοιπο χρόνο τα διαγράφουμε από τη μνήμη μας. Τα συνδέουμε με ζεστές αμμουδιές, βουτιές και ρομαντικά σούρουπα. Με αυτή τη «φορεσιά» γνώρισα κι εγώ το νησί, όμως τελικά κατέληξα να το αγαπήσω για τις φουρτουνιασμένες θάλασσες, τους ανεπιτήδευτους ανθρώπους και τους έντονους αέρηδες. Για τη ζωή που, τον χειμώνα, μοιάζει με ποίημα.
Τα σοκάκια, που το καλοκαίρι σφύζουν από ορδές τουριστών, τώρα ξεχειμωνιάζουν. Οι ανθισμένες βουκαμβίλιες έχουν απλώσει τα τριανταφυλλί άνθη τους σαν χαλιά στα πετρόκτιστα δρομάκια. Οι γερασμένοι κάτοικοι –φύλακες της αμοργιανής κουλτούρας– περπατούν πλάι στα γαϊδουράκια τους στα ειδυλλιακά μονοπάτια της Λαγκάδας, ενώ άλλοι σχεδιάζουν την ημέρα τους με έναν ελληνικό καφέ στα παλιά καφενεία.
Οι ανεμόμυλοι στη Χώρα μοιάζουν να ξεκουράζονται από τα αχόρταγα βλέμματα των επισκεπτών, ενώ τα πρόσωπα που μας συναντούν εκφράζουν τη χαρά τους που βρισκόμαστε εδώ, δίχως να χρειαστούν λόγια. Στα λιμάνια, μερικά ψαροκάικα ταλαντεύονται απαλά κοντά στην προβλήτα, ενώ το θρόισμα του ανέμου και ο ήχος της θάλασσας είναι οι μοναδικοί μας σύντροφοι στην περιπλάνησή μας. Ανεβήκαμε σε απόκρημνες πλαγιές, είδαμε το πέλαγος να απλώνεται μπροστά μας και το νησί να ξεδιπλώνεται ολόκληρο, ατόφιο, στα μάτια μας χωρίς καμία παρέμβαση.
«Εις υγείαν της Αμοργού!» και τα ποτηράκια με την ψημένη ρακή τσουγκρίζουν μεταξύ τους όπως τα χαμόγελα της παρέας σμίγουν.
Για φαγητό «Στον Πύργο»
Ο Παρασκευάς, με σπουδές στην αρχαιολογία, μας ξενάγησε στον αρχαίο Πύργο της Αρκεσίνης, που βρίσκεται δίπλα στο οικογενειακό του μαγειρείο. Η κυρία Μαρία Πατινιώτη και η κόρη της, Βαγγελιώ, κρατούν τα ηνία αυτού του γαστρονομικού πλούτου. Σε αυτά τα λιγοστά τραπεζάκια, κάθε μπουκιά είναι ένα συνονθύλευμα ζεστών και νοσταλγικών συναισθημάτων – γεύσεις που θυμίζουν κυριακάτικα τραπέζια στο σπίτι της γιαγιάς. Εδώ, η κουζίνα περιλαμβάνει ό,τι ευδοκιμεί σε αυτόν τον τόπο, με κάθε συνταγή να εξυψώνει τα αγνά προϊόντα της Αμοργού.
Η ταβέρνα ήταν κάποτε σπίτι, το πατρικό της κυρίας Μαρίας – και αν κρυφοκοιτάξετε στην κουζίνα, από όπου γεννιούνται όλα αυτά τα αμοργιανά καλούδια, θα δείτε πόσο μικρή είναι. Ο κύριος Γιώργος Ρούσσος, ο πατέρας της οικογένειας, αναλαμβάνει το ψάρεμα και την παρασκευή του φημισμένου αλατιού. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν μάθει να συνεργάζονται με τη φύση και να ζουν σε απόλυτη αρμονία με αυτή. Εδώ, η έννοια του χειροποίητου δεν είναι απλώς ζητούμενο, είναι αυτονόητη.
Ψωμάκι ψημένο στον ξυλόφουρνο με παστό ψάρι, στυμμένο λεμόνι και άνηθο για επιπλέον νοστιμιά συνοδεύουν τις πιατέλες με τις τηγανιτές πίτες – γεμιστές με άγρια χόρτα από τις πλαγιές του βουνού και χειροποίητη ξινομιζήθρα. Αυτές είναι μερικές από τις γεύσεις που μας παρουσιάζονται και μας χορταίνουν, πριν καν προλάβουμε να τις δοκιμάσουμε.
Χοζοβιώτισσα: Στη σιωπή του χειμώνα
Η επιφάνεια της θάλασσας παραμένει ατάραχη, ενώ η εκθαμβωτική Χοζοβιώτισσα φωλιάζει με φυσική δεξιοτεχνία στα απότομα γκρεμνά, πριν παραδοθεί στη θέα του απέραντου γαλάζιου. Αυτούς τους ψυχρούς μήνες, η ηρεμία του νησιού είναι δύσκολο να περιγραφεί. Η θάλασσα αγκαλιάζει τα βράχια και τις γυμνές αμμουδιές των άλλοτε πολυσύχναστων παραλιών, ενώ το αλαβάστρινο λευκό του μοναστηριού κρύβεται από τα βλέμματά μας μέχρι και την τελευταία στροφή του δρόμου. Ο αέρας φυσά μια αίσθηση απομόνωσης, και εμείς ανεβαίνουμε τα σκαλιά, σκαρφαλωμένα στον βράχο, ώσπου να φτάσουμε στην αυλή του φημισμένου μοναστηριού.
Σκύβοντας, περνάμε τη στενή είσοδο του μοναστηριού, και ο χαμηλός φωτισμός αρχίζει να δημιουργεί μια αίσθηση γαλήνης. Φτάνοντας στο πρώτο επίπεδο του κτίσματος, το φως φιλτράρεται μέσα από το μικρό παραθυράκι που αγναντεύει το απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου και το βαθύ μπλε του ουρανού. Στο περβάζι μάς υποδέχεται το τυπικό καλωσόρισμα του νησιού: ένα κρυστάλλινο δοχείο με χρυσαφένια όψη, γεμάτο λουκούμια με άρωμα και γεύση ανοιξιάτικου τριαντάφυλλου, πλαισιωμένο από ποτηράκια ψημένης ρακής Αμοργού. Εικόνες που μοιάζουν να έχουν αναμειχθεί με την ίδια τη γη του νησιού, προσφέροντας έναν τέλειο συνδυασμό γλυκού και πικρού, με τον χρόνο να μοιάζει για λίγο ακίνητος, αφήνοντάς μας να απολαύσουμε τη στιγμή.
Οι μοναχοί μάς μιλούν με μάτια χαμογελαστά για τη λιτή ζωή τους, καθώς μας ξεναγούν στους χώρους του «καταφύγιού» τους. Εμείς βυθιζόμαστε όλο και περισσότερο σε αυτή την άλλη πραγματικότητα, μετρώντας κάθε μας αναπνοή, προσπαθώντας να μη διαταράξουμε την αίσθηση της απόλυτης ηρεμίας που κυριαρχεί. Φτάνοντας στη γαντζωμένη στον βράχο εκκλησία –μικρή και κεραμοσκεπή– βγαίνουμε στο μπαλκόνι για να θαυμάσουμε το καμπαναριό με τις τρεις καμπάνες, συντροφιά με τη φωνή του ηγουμένου Σπυρίδωνα Δεναξά, που μας διηγείται ιστορίες του αιγαιοπελαγίτικου τόπου.
Μια επίσκεψη στα μουσεία του νησιού
Η περιήγησή μας στη Χώρα ξεκινά κάτω από τη σκιά του Κάστρου της Αμοργού, με τις μεταβυζαντινές εκκλησίες να κατακλύζουν κάθε γωνιά και το πρώτο Γυμνάσιο της ελεύθερης Ελλάδας να στέκει αλώβητο στο νησί από το 1829.
Στο σπίτι του ιστορικού αγωνιστή Θεόδωρου Παπαεμμανουήλ Πάσσαρη στεγάζεται σήμερα το Λαογραφικό Μουσείο Αμοργού, που δημιουργήθηκε με σκοπό να διαφυλάξει και να μεταβιβάσει την παράδοση που άφησαν πίσω τους οι πρόγονοι του τόπου. Γυάλινες προθήκες φυλάσσουν αντικείμενα που αφηγούνται την αγροτική και κοινωνική ζωή του νησιού. Περιηγούμενος στην κυκλαδίτικη οικία, νιώθεις τους λευκούς τοίχους να σιγοψιθυρίζουν ιστορίες γενεών που έζησαν κάτω από αυτή τη στέγη και πλέον έχουν σωπάσει. Από το σπίτι στο καΐκι και από το χωράφι στο βοσκοτόπι, ο χώρος αυτός αποτελεί ζωντανή απόδειξη της καθημερινής ζωής των Αμοργιανών. Στάμνες, αργαλειοί, αντικείμενα καθημερινής χρήσης και εργαλεία είναι μοιρασμένα στους χώρους της οικίας, αναπαριστώντας την εποχή τους.
Σε ένα παραδοσιακό μικρό κτήριο, χωμένο σε κάποιο από τα δαιδαλώδη δρομάκια στο κέντρο της Χώρας, βρίσκεται το Εκκλησιαστικό Μουσείο Αμοργού. Περνώντας στο εσωτερικό, επιχρυσωμένες εικόνες αγίων, ασημένια σκεύη, προσωπικά αντικείμενα κληρικών και εντυπωσιακά κεντημένα άμφια δημιουργούν μια αίσθηση σεβασμού. Κάθε έκθεμα φέρει μαζί του μια διαφορετική πτυχή της ιστορίας και της εκκλησιαστικής παράδοσης, προσκαλώντας τον επισκέπτη να ανακαλύψει τον πλούτο της πολιτισμικής κληρονομιάς του νησιού.
Στην Χώρα του νησιού, στον «Πύργο του Γαβρά» στεγάζεται η Αρχαιολογική Συλλογή Αμοργού. Ένας μικρός χώρος φιλοξενεί τον αρχαίο κόσμο του νησιού. Μια συλλογή που φέρνει στην επιφάνεια ευρήματα από τις αρχαίες πόλεις της Αμοργού: γλυπτά, αγάλματα και αγγεία διαφορετικών χρονολογιών. Όλα τα έργα του εκθεσιακού χώρου αποτελούν απόδειξη της τεχνικής δεξιοτεχνίας των αρχαίων κατοίκων της περιοχής με την ιστορία του τόπου να ενσαρκώνεται μέσα από αυτά τα αντικείμενα.
Από τη Λαγκάδα στην αμμουδιά της Αιγιάλης
Χτισμένη στις πλαγιές του βουνού, η Λαγκάδα –άγνωστη καλλονή της Αμοργού– βρίσκεται μακριά από κάθε επιτήδευση. Σεργιανίζουμε στα σοκάκια της, ακολουθώντας το παλιό μονοπάτι που οδηγεί στην Αιγιάλη, ώσπου συναντάμε το καφενείο «Μοσχουδάκι». Εκεί, περαστικοί και ντόπιοι συνυπάρχουν στον ίδιο χώρο, ανταλλάσσοντας ιστορίες και απολαμβάνοντας έναν καφέ ή ένα ποτηράκι ψημένης ρακής. Παλαιότερα, το καφενείο ήταν λιοτρίβι, ενώ εδώ και 70 χρόνια διοικείται από γυναίκες.
Η Μοσχούλα Πορτοκάλη μάς καλημερίζει στον ψηλοτάβανο χώρο με τις ασβεστωμένες πέτρες, τις παλιές φωτογραφίες, τους παστέλ χρωματισμούς και τα παλιά δοκάρια στην οροφή. Στα τραπεζάκια του καφενείου ακούγονται κουβέντες για τα περασμένα και τα μελλούμενα, γέλια και ιστορίες που γεμίζουν τον χώρο με ζεστασιά.
Συνεχίζοντας στα ατμοσφαιρικά καλντερίμια του οικισμού, παρατηρούμε ζεστές ανθρώπινες στιγμές που μένουν για πάντα χαραγμένες στην καρδιά του τόπου. Γιαγιάδες με κεντητές ποδιές και χέρια που κρατούν την ιστορία του νησιού, λευκά σεντόνια ανεμίζουν στα σκοινιά σαν σημαίες, παππούδες με γερασμένα πρόσωπα περπατούν πλάι στα αθώα εγγόνια τους, και όλα κυλούν χωρίς βιασύνη, με μια γλυκιά επιμονή στην παράδοση και την καθημερινότητα. Εδώ, η Αμοργός φανερώνεται στο πιο αυθεντικό της πρόσωπο: ήρεμη, επιβλητική και γεμάτη παράδοση.
Όσο κατηφορίζουμε το μονοπάτι, πλησιάζουμε την αλμύρα της θάλασσας και την αμμουδιά της Αιγιάλης. Οι λίγοι κάτοικοι που παραμένουν στο νησί απολαμβάνουν τη σιωπή του τόπου, ενώ τα καφενεία ανοίγουν μόνο για λίγους και εκλεκτούς. Στην άκρη του λιμανιού, ένας παππούς συγυρίζει με υπομονή το γαλανόλευκο καΐκι του, που φέρει το όνομα «Ερωτόκριτος», ενώ η επιφάνεια της θάλασσας λαμπυρίζει από τις ακτίνες του ήλιου και ο βυθός γεμίζει με κοπάδια μικρών ψαριών.
Σε μικρή απόσταση από την αμμουδιά βρίσκεται το κατάλυμα Aigialis Hotel & Spa, με την πανέμορφη θέα στον όρμο της Αιγιάλης, ένα πολυτελές κατάλυμα που προσφέρει όχι μόνο άνεση αλλά και την απόλυτη ηρεμία που αναζητά κανείς στο νησί. Η κυρία Ειρήνη Γιαννακοπούλου, ιδιοκτήτρια του ξενοδοχείου, μοιράστηκε με ζεστή φιλοξενία τη μεγάλη της αγάπη για το νησί και φρόντισε να μας καθοδηγήσει στα μυστικά του τόπου. Το ξενοδοχείο, σε απόλυτη αρμονία με το φυσικό τοπίο, προσφέρει δωμάτια που αποτελούν την επιτομή της σύγχρονης πολυτέλειας και της ηρεμίας. Κάθε δωμάτιο είναι προσεγμένο μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια, με μοντέρνα έπιπλα, ουδέτερα χρώματα και παράθυρα που απολαμβάνουν την ατελείωτη θέα προς τα καταγάλανα νερά. Το αποκορύφωμα όμως είναι η ιδιωτική βεράντα, όπου απολαύσαμε στιγμές χαλάρωσης δίπλα στην πισίνα υπερχείλισης, χαζεύοντας την απέραντη θέα στον όρμο της Αιγιάλης.
Στο Κέντρο Θαλασσοθεραπείας και Ομορφιάς ζήσαμε μοναδικές στιγμές αναζωογόνησης και χαλάρωσης, δοκιμάζοντας θεραπείες με φυσικά συστατικά της θάλασσας και του νησιού. Στο εστιατόριο με θέα πάντοτε το απέραντο γαλάζιο απολαύσαμε το πρωινό μας διαλέγοντας από τα διάφορα αμοργιανά προϊόντα του μπουφέ.
Info: Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Γυναικών Αμοργού και ο Δήμος Αμοργού διοργανώνουν κάθε φθινόπωρο το Διεθνές Συνέδριο για τον Τουρισμό και Πολιτισμό Αμοργού «ΥΠΕΡΙΑ» και το Φεστιβάλ Ταινιών Αμοργού.
Τον χειμώνα η γοητεία της Αμοργού, καθαρή και ατόφια, κατακτά τον επισκέπτη σε κάθε βήμα. Η τύχη να βιώσουμε το νησί έτσι, ακριβώς όπως είναι, ήταν μοναδική. Τέτοιες απλές εικόνες σφιχταγκαλιάζουν την αμοργιανή κουλτούρα με τον πιο άρτιο τρόπο.
Πληροφορίες από: https://www.travel.gr
