Οι σεισμοί στις Ν. Κυκλάδες και ο «σεισμός» της Μήλου*, αλλά και η πολιτική και επικοινωνιακή διαχείρισή τους, επιβεβαιώνουν τις θέσεις που πήρε από τη σύστασή του το Δίκτυο για Βιώσιμες Κυκλάδες: το αναπτυξιακό μοντέλο των νησιών έχει ολοκληρώσει τον κύκλο του και πρέπει να αλλάξει άμεσα γιατί τα νησιά μας δεν είναι χώροι κερδοσκοπικών επενδύσεων, αλλά τόποι ζωής.
Ο φόβος ότι οι σεισμοί στη Σαντορίνη θα οδηγήσουν σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις με τραγική κατάσταση, τύπου Μάνδρας, Ματιού ή και Τεμπών αφού η πελατειακή διαχείριση της «ανάπτυξης» με μόνο στόχο το εύκολο και γρήγορο κέρδος χωρίς να υπολογίζονται οι άνθρωποι και οι τόποι, οδήγησαν σε τραγωδίες, απαίτησαν την άνευ προηγούμενου ταχύτατη κινητοποίηση της κρατικής μηχανής.
Όμως και στην περίπτωση αυτή φαίνεται ότι το ενδιαφέρον εστιάζεται στη «σωτηρία» της εικόνας του νησιού εν όψει της τουριστικής περιόδου και όχι στους ανθρώπους των νησιών:
– Η ενασχόληση επικεντρώνεται στη Σαντορίνη, ενώ και τα κοντινά νησιά (Αμοργός, Ανάφη, Ηρακλειά, Δονούσα, Κουφονήσια, Νάξος, Πάρος, Ίος, Σχοινούσα, Σίκινος, Φολέγανδρος, Αστυπάλαια) ζουν σε παρόμοιες συνθήκες για τα οποία δεν δίνεται η ανάλογη προσοχή ούτε καν για τις ακραία υποστελεχωμένες δομές υγείας. Ενδεικτικά στην Αμοργό υπήρχε μόνο ένας γιατρός για 2000 κατοίκους, μοιρασμένους σε 10 οικισμούς, και την τελευταία εβδομάδα στάλθηκαν άλλοι δύο, ενώ προβλέπονται εκτός από τους αγροτικούς γιατρούς και 8 γιατροί ειδικοτήτων και νοσηλευτικό προσωπικό.
– Το πολυήμερο κλείσιμο σχολείων – που συμπεριλαμβάνει και την Τήνο- αλλά και άλλων δημοσίων κτιρίων, δείχνει το ότι στην ιδιαίτερα σεισμογόνο αυτή περιοχή δεν έχουν γίνει ούτε στοιχειώδεις έλεγχοι στατικότητας, ενώ η παλαιότητά τους χωρίς την ανάλογη συντήρηση αποτελεί εστία μικρότερων αλλά όχι ευκαταφρόνητων κινδύνων.
– Τα ζητήματα που σχετίζονται με τη δόμηση στα νησιά (ΕΣΧΑΣΕ, πρόσφατο παράδειγμα της Μήλου κλπ.) αναδεικνύονται καθοριστικά, αφού διαχρονικά η πολιτεία «κλείνει τα μάτια» σε θέματα που έχουν να κάνουν με τη χωροθέτηση, την κλίμακα και τα χαρακτηριστικά των νέων κατασκευών, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη ούτε θέματα κλιματικής αλλαγής, ούτε θέματα ταυτότητας, ούτε θέματα διαχείρισης του πόρου σε ανεπάρκεια που είναι το νερό, και αγνοώντας τις αρχές του Ευρωπαϊκού Πρωτοκόλλου για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση της Παράκτιας Ζώνης που από το 2009 επισημαίνει την ανάγκη αποφυγής της δόμησης στις παράκτιες περιοχές.
– Τα προβλήματα της συνέχισης των άλλων παραγωγικών δραστηριοτήτων (αγροτικών, κτηνοτροφικών, αλιευτικών, μεταποιητικών) δεν αποτελούν αντικείμενο καμίας κινητοποίησης και χρηματοδότησης με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη λειτουργική ισορροπία και την ταυτότητα των νησιών.
Το Δίκτυο για Βιώσιμες Κυκλάδες από την ημέρα της σύστασής του αγωνίζεται ώστε τα θέματα βιωσιμότητας των νησιών που αφορούν κυρίως και πρωταρχικά τους μόνιμους κατοίκους τους – που ζουν μια επιδεινούμενη πραγματικότητα μεταξύ ενός αφόρητου καλοκαιριού του υπερτουρισμού και ενός αφόρητου χειμώνα της απομόνωσης και της διακοπής κάθε ζωής – να αντιμετωπιστούν μέσα από την ανατροπή του τουριστικού μοντέλου που βασίζεται στην επέκταση του real estate και των “στρατηγικών επενδύσεων” στον τουρισμό.
Η θεσμοθέτηση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ) που βρίσκεται σε εξέλιξη, οφείλει να λάβει υπόψη την αναγκαιότητα αυτή. Οι τοπικές κοινωνίες πρέπει να ενημερωθούν για τις βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες συνέπειες του αναπτυξιακού μοντέλου που αυτή τη στιγμή επικρατεί αλλά και για τις εναλλακτικές δυνατότητες που θα μπορούσε να προσφέρει μια διαφορετική αναπτυξιακή κατεύθυνση και να εκφραστούν για το ποια ανάπτυξη θέλουν.
Αναμένοντας με ελπίδα να διαπιστώσουμε αν τα μηνύματα (που δύο χρόνια τώρα εκπέμπουν οι κινηματικές προσπάθειες που αναπτύσσονται στα νησιά και τις τελευταίες εβδομάδες αντηχούν και οι βρυχηθμοί του Εγκέλαδου) έφτασαν στον προορισμό τους, το Δίκτυο για Βιώσιμες Κυκλάδες θα συνεχίσει τις προσπάθειες συντονισμού των τοπικών κοινωνιών και των δημοτικών αρχών αναδεικνύοντας τις δυνατότητες που έχουν ώστε να καθορίσουν ένα βιώσιμο μέλλον για τα νησιά μας.
*Η αναφορά σε ¨σεισμό΄ της Μήλου παραπέμπει στην πρόσφατη δημοσιογραφική αποκάλυψη του περιβαλλοντικού εγκλήματος στο Σαρακήνικο της Μήλου με το κτίσιμο ενός ξενοδοχείου με ΄νόμιμη¨ άδεια πάνω σε ένα από τα 10 ομορφότερα σημεία του κόσμου, καθώς και στην άμεση (εκ των υστέρων) κυβερνητική αντίδραση και την ακόλουθη αποκάλυψη και άλλων παρόμοιων αδειών στην ίδια περιοχή.
