Tο 2024, το οποίο αποχαιρετούμε σε λίγες μέρες, πρόκειται να αναδειχθεί πιο θερμό έτος στην Ελλάδα από τότε που υπάρχουν δεδομένα, ξεπερνώντας μάλιστα το 2023, το οποίο είχε αναδειχθεί θερμότερο πέρυσι.
Αυτή η αλληλουχία ετών με υψηλότατες θερμοκρασίες αποτελεί σαφή έκφραση της διαδικασίας κλιματικής αλλαγής, εντός της οποίας διαμορφώνονται τα καιρικά φαινόμενα. Αν και δεν έχει συλλεχθεί ή γίνει αντικείμενο επεξεργασίας το σύνολο των στοιχείων, υπάρχουν σειρά γεγονότων που συνηγορούν στο ότι το 2024 θα αναδειχθεί η πιο θερμή χρονιά μέχρι τώρα, κάτι που έχει εκτιμήσει και σε παγκόσμιο επίπεδο το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Copernicus για την κλιματική αλλαγή.
«Παρότι το έτος δεν έχει ολοκληρωθεί και δεν έχουμε επεξεργαστεί το σύνολο των στοιχείων, με τα μέχρι τώρα δεδομένα είναι πολύ πιθανό το 2024 να αναδειχθεί το θερμότερο στη χώρα μας. Ηδη, μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου, το 78% των ημερών του έτους είχαν θερμοκρασίες ανώτερες από τις κλιματικές τιμές. Συγκεκριμένα, 272 στις 348 μέρες, από την 1η Ιανουαρίου έως και τις 13 Δεκεμβρίου 2024, ήταν θερμότερες από τις μέσες τιμές των προηγούμενων ετών», λέει στην «Καθημερινή» ο Κώστας Λαγουβάρδος, διευθυντής ερευνών στο Αστεροσκοπείο Αθηνών και επιστημονικά υπεύθυνος του meteo.gr. «Επίσης, το 2024 είχαμε τον θερμότερο χειμώνα και το πιο καυτό καλοκαίρι εδώ και πολλές δεκαετίες, με πολύ υψηλότερες θερμοκρασίες από τις κλιματικές τιμές, δηλαδή τους μέσους όρους των προηγούμενων δεκαετιών», συμπληρώνει ο κ. Λαγουβάρδος. Μια περίοδο που οι θερμοκρασίες ήταν ήδη αυξημένες υπό την επίδραση της κλιματικής αλλαγής.
«Ζούμε σε μια νέα, επικίνδυνη εποχή» – Η υπερθέρμανση του πλανήτη επιδείνωσε τις φυσικές καταστροφές το 2024
Αξιοσημείωτο είναι πως από τους 11 μήνες του 2024 (εκτός Δεκεμβρίου), μόνο τον Νοέμβριο σημειώθηκαν ελαφρά χαμηλότερες θερμοκρασίες από τις κλιματικές τιμές ή κινήθηκαν στα ίδια επίπεδα. Ο Μάιος επίσης ήταν σχετικά μεικτός, με κάποιες περιοχές να είναι πιο θερμές κι άλλες ψυχρότερες. Τους περισσότερους μήνες του 2024 σημειώθηκαν πολύ υψηλότερες θερμοκρασίες απ’ αυτό που θεωρούσαμε «κανονικές τιμές».
Εντονες αποκλίσεις
Ο Ιανουάριος του 2024 ήταν o δεύτερος πιο θερμός από το 2010 στη βόρεια Ελλάδα και τη Θεσσαλία. Στη δυτική Μακεδονία σημειώθηκαν οι πιο έντονες αποκλίσεις, με μέσες μηνιαίες τιμές 2,5 έως και 3 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα. Τον Φεβρουάριο οι μεγαλύτερες θετικές αποκλίσεις καταγράφηκαν σε Μακεδονία και Θεσσαλία, έως και 4 °C πάνω από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα. Ο Μάρτιος ήταν o πιο θερμός από το 2010 σε Θεσσαλία, Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησο και νησιά του Αιγαίου εκτός της Κρήτης. Ο φετινός Απρίλιος ήταν ο πιο θερμός των τελευταίων 15 ετών σε Θεσσαλία (έως και 3 °C προς τα πάνω), Πελοπόννησο και Αιγαίο. Τον Μάιο ήταν πτωτική η τάση των θερμοκρασιών σε Μακεδονία, Θεσσαλία, αλλά ανοδική, με θετικές αποκλίσεις, στις άλλες περιοχές.
Το καλοκαίρι
Ο Ιούνιος και ο Ιούλιος φέτος ήταν καυτοί, καταγράφηκαν ως οι θερμότεροι στα χρονικά στην Ελλάδα! Ο Ιούνιος του 2024 ξεπέρασε κατά 3,8 °C τη μέση τιμή της περιόδου 1991-2020, ενώ ο Ιούλιος ήταν πάνω από την αντίστοιχη τιμή κατά 2,9 °C! Οι αποκλίσεις αυτές από τις μέσες μηνιαίες τιμές είναι πολύ μεγάλες. Στο πλαίσιο αυτό σημειώθηκαν και υψηλότατες ημερήσιες θερμοκρασίες.
Για παράδειγμα, αρκετά νωρίς, στις 13 Ιουνίου το θερμόμετρο έδειξε πάνω από τους 44 °C στα Χανιά, 43,9 °C στο Κρανίδι και 42,7 °C στη Φυλή. «Τον Ιούλιο φέτος εμφανίστηκε και ο ιδιαίτερα παρατεταμένος καύσωνας με 16 συνεχόμενες ημέρες με μέγιστες θερμοκρασίες άνω των 37 βαθμών Κελσίου. Ο συγκεκριμένος καύσωνας είχε χαρακτηριστικό του και τις πολύ ζεστές νύχτες, καθώς ειδικά στα μεγάλα αστικά κέντρα η θερμοκρασία δεν έπεφτε κάτω από τους 27 βαθμούς κατά τη διάρκεια της νύχτας», σημειώνει ο κ. Λαγουβάρδος.
Ο Αύγουστος συνέχισε το σερί των αυξημένων θερμοκρασιών, έστω και σε χαμηλότερο επίπεδο (μέχρι 1,7 °C σε πολλές περιοχές). Ο Σεπτέμβριος ήταν ελαφρά πάνω από τις κλιματικές τιμές (0,5 βαθμό, στην Κρήτη έναν βαθμό), ενώ ο Οκτώβριος είχε σημαντικές θετικές αποκλίσεις (+2 °C / +2,4 °C). Υπήρχαν μάλιστα και ιδιαίτερες κορυφώσεις για την εποχή: Την Πέμπτη 10 Οκτωβρίου 2024 η θερμοκρασία ξεπέρασε τους 32 °C σε Θεσσαλία, ανατολική Στερεά και Πελοπόννησο, με κορυφαίες τιμές στην Αγία Τριάδα Φθιώτιδας τους 32,2 °C, στις Θερμοπύλες και τα Δέντρα Τυρνάβου τους 31,4 °C. Μόνο ο Νοέμβριος ήταν λίγο πιο κάτω από τις κλιματικές τιμές, με μειωμένες μέσες τιμές σε επίπεδα 0,5-0,9 βαθμών Κελσίου.
Το πιο σημαντικό είναι πως όλα αυτά δεν αποτελούν κάποια εξαίρεση. «Η μέση μέγιστη θερμοκρασία την περίοδο του χειμώνα στην Ελλάδα παρουσιάζει άνοδο 1,8 °C από το 1960 έως το 2024», υπογραμμίζει ο κ. Λαγουβάρδος. Τον Ιούνιο η αντίστοιχη τάση φτάνει τους 2,5 °C! Πρόκειται για ρυθμό ανόδου μεγαλύτερο απ’ αυτόν που καταγράφεται συνολικά στον πλανήτη.
Μία ακόμη σημαντική τάση που καταγράφηκε τη χρονιά που τελειώνει είναι πως οι θερμοκρασίες στη βόρεια Ελλάδα, ειδικά στις περιοχές που είναι αρκετά απομακρυσμένες από τη θάλασσα, αυξάνονται με πιο γρήγορο ρυθμό σε σχέση με την υπόλοιπη χώρα. «Μέχρι τον Απρίλιο του 2024 είχαμε στη βόρεια Ελλάδα δέκα συνεχόμενους μήνες, από τον Ιούλιο του 2023, με θετικές αποκλίσεις στις θερμοκρασίες σε σχέση με τις μέσες τιμές», σημειώνει ο κ. Λαγουβάρδος. Σύμφωνα με επιστημονική δημοσίευση ερευνητών της ομάδας meteo του Αστεροσκοπείου, σε πολλές μεσόγειες περιοχές της βόρειας Ελλάδας η μέση θερμοκρασία έχει αυξηθεί πάνω από 2 βαθμούς Κελσίου την 30ετία 1991-2020. «Ειδικά στις περιοχές της δυτικής Μακεδονίας, που βρίσκονται πιο μακριά από τη θάλασσα, αλλά και στην κεντρική Μακεδονία σε μεσόγεια σημεία, η άνοδος των μέσων θερμοκρασιών είναι πιο μεγάλη.
Αυτό πια είναι καθαρό και αποτυπώνεται και στις πρόσφατες μετρήσεις. Αντίστοιχες τάσεις εμφανίζονται σε όλα τα Βαλκάνια, σε μέρη που δεν γειτνιάζουν με τη θάλασσα», εξηγεί ο υπεύθυνος του meteo.gr. Οι μέσες ετήσιες θερμοκρασίες έχουν ανέβει την 30ετία στην Καστοριά 2,3 °C, από 2,2 °C σε Γρεβενά και Φλώρινα, 2 °C στην Κοζάνη, λίγο λιγότερο στην Εδεσσα. Λίγο κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου είναι η άνοδος σε Τρίκαλα και Καρδίτσα, επίσης μεσόγειες περιοχές της Θεσσαλίας. Συγκριτικά, στην Αθήνα η μέση θερμοκρασία έχει ανέβει λιγότερο από 1,4 °C, ενώ στην Κρήτη, που έχει μικρότερους ρυθμούς ανόδου, το Ηράκλειο έχει «τσιμπήσει» 1 °C και τα Χανιά 1,1 °C.
Οσον αφορά το θέμα της ξηρασίας, η τάση το 2024 ήταν για μειωμένες βροχοπτώσεις, όσο και χιονοπτώσεις, τάση που δεν αναστρέφεται από τις βροχές που πέφτουν τις τελευταίες ημέρες ή τα χιόνια του Δεκεμβρίου, που όπως σημειώνει ο κ. Λαγουβάρδος «είναι καλά, φτάνουν στο επίπεδο της καμπύλης της χιονοκάλυψης για τον μήνα, αλλά δεν αρκούν για να εξισορροπήσουν τις απώλειες από τον περυσινό χειμώνα, που χιόνισε ελάχιστα».
Οσον αφορά τις βροχές, Ιανουάριος και Φεβρουάριος πέρυσι ήταν κάτω των μέσων επιπέδων, η άνοιξη ήταν αρκετά ξηρή, ο Ιούνιος ήταν άνυδρος σε μεγάλες περιοχές (στην Αθήνα δεν έπεσε ούτε σταγόνα), ενώ κάτω των συνηθισμένων ήταν και ο Σεπτέμβριος. Ιδιαίτερα ξηρός ήταν ο περασμένος Οκτώβριος, με το meteo.gr να μιλάει για «ακραία συμπεριφορά της ξηρασίας», κατατάσσοντάς τον ως τον πιο ξηρό Οκτώβριο της 15ετίας.
Σε 95 από τους 118 σταθμούς του meteo/Αστεροσκοπείο, το ύψος βροχής ήταν μηδενικό ή ελάχιστο, παρουσιάζοντας απόκλιση από 80 έως 95% σχετικά με τις κανονικές τιμές του δεύτερου μήνα του φθινοπώρου. Η τάση των μειωμένων βροχοπτώσεων είναι πιο έντονη στην κεντρική και ανατολική Ελλάδα και στην Πελοπόννησο, ενώ σε Ηπειρο και γενικά δυτική Ελλάδα υπάρχουν σημαντικά ύψη βροχής.
Το 2024 ήταν από τις χρονιές με αρκετά ισχυρά μελτέμια στο Αιγαίο. Ως «ισχυρό μελτέμι» ορίζεται αυτό που έχει ταχύτητα τουλάχιστον 50 χιλιόμετρα την ώρα ως μέγιστη ριπή ανέμου στον σταθμό του ΕΕΑ/meteo.gr στην Τήνο.
Το φετινό καλοκαίρι λοιπόν είχε 39 μέρες με ισχυρό μελτέμι από τις 62 της περιόδου από 1η Ιουλίου έως 31η Αυγούστου, 21 τον Ιούλιο και 18 τον Αύγουστο.
Οι μέσες τιμές των τελευταίων 16 ετών είναι 17 και 19 ημέρες, αντιστοίχως, δηλαδή 36 μέρες.
Επομένως, το 2024 ήταν πάνω από τον μέσο όρο στα μελτέμια, γεγονός που δρόσισε τα νησιά του Αιγαίου και τις παράκτιες περιοχές.
Αξιοσημείωτο είναι πως φέτος είχαμε και 16 ημέρες με ισχυρό μελτέμι και τον Ιούνιο, τον μεγαλύτερο αριθμό τα τελευταία 16 χρόνια.
Πηγή: kathimerini.gr
