Στέφανος Εμμ. Ψαρράς, ένα από τα πιο σημαντικά πρόσωπα της Νάξου που έφυγε νωρίς και άφησε κενό στον τομέα των Γραμμάτων. Οπως ήταν αναμενόμενο το περιοδικό “Ναξιακά Γράμματα” αφιέρωσε όλο το τεύχος στον εκλιπόντα…
Εξ ολοκλήρου αφιερωμένο στον προσφάτως θανόντα Στέφανο Εμμ. Ψαρρά είναι το μόλις κυκλοφορηθέν 51ο τεύχος (Απρίλιος- Μάιος- Ιούνιος 2024) του τριμηνιαίου επιστημονικού και λογοτεχνικού Περιοδικού Ναξιακά Γράμματα. Ο Στέφανος Ψαρράς ήταν σκαπανέας στην έκδοση του Περιοδικού το 2011 και μέλος της Συντακτικής του Επιτροπής μέχρι τον θάνατό του.
Το νέο τεύχος φιλοξενεί σημαντικά, πρωτότυπα μελετήματα, καθώς και λογοτεχνικό και αρχειακό υλικό που αναφέρεται στον θανόντα, διακεκριμένο επιστήμονα και λόγιο.
Στην ενότητα Μελετήματα δημοσιεύουν μελέτες οι:
- Αγγελος Χανιώτης, καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας και Κλασικών Σπουδών στο Ινστιτούτο Προηγμένων Σπουδών του Princeton (Πρίνστον).
Ο διαπρεπής καθηγητής, και πρώην μαθητής του Στέφανου Ψαρρά στο Κολλέγιο Αθηνών, προσεγγίζει και σχολιάζει το επιτύμβιο του Κλεοφώντα, που πέθανε σε ηλικία 23 χρονών στη Νάξο στις αρχές του 2ου π. Χ. αιώνα, με βάση την τελευταία πληρέστερη έκδοση της επιγραφής.
- Ιωάννης Κ. Προμπονάς, ομότ. καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Στο άρθρο του ο Προμπονάς, συνοδοιπόρος εν επιστήμη τού Ψαρρά, όπως αναφέρει, ασχολείται με φωνητικά φαινόμενα της «προελληνικής» στη Νέα Ελληνική. Ισχυρίζεται ότι προελληνική γλώσσα δεν υπήρξε ποτέ και μαρτυρημένη είναι μόνον η Ελληνική, γραπτώς μάλιστα από τα μυκηναϊκά χρόνια. Ενδιαφέρουσα είναι η ετυμολογία της λέξης άουστρος, στην οποία μας ξεναγεί μεθοδικά ο καθηγητής.
* Matteo Campagniolo, ιστορικός, πρώην επιμελητής του Νομισματικού Μουσείου της Γενεύης και διδάσκων του Πανεπιστημίου της.
Ο συγγραφέας και συνεργάτης του Ψαρρά στην έκδοση το 2010 δικαιοπρακτικών εγγράφων του νοτάριου Νάξου Στέφανου Τ(ρ)ουμπίνου (1712-1738) αναζητεί τις πανάρχαιες ρίζες της «ουρανικής» προφοράς των υγρών |ν| και |λ|, αφορμώμενος από τη σχετική προφορά τους από τον αείμνηστο καθηγητή Βασίλη Βλ. Σφυρόερα.
- Εμμ. Ν. Φραγκίσκος, ομότ. Διευθυντής Ερευνών του Ιστορικού Ινστιτούτου του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών
Ο συγγραφέας, συνάδελφος για ένα φεγγάρι του Ψαρρά στο Κολλέγιο Αθηνών, ασχολείται με τον απεραθίτη Εμμανουήλ Γ. Μπαρδάνη, τις πρώιμες εμπλοκές του στην έκδοση νεανικών εντύπων και τη διεύθυνση του περιοδικού Ακαδημαϊκή Βιβλιοθήκη, κατά τον Μεσοπόλεμο, στη διάρκεια των ιατρικών σπουδών του. Εκτός από το ιατρικό του επάγγελμα, ασχολήθηκε και με τη δημοσιογραφία, έχοντας κατά καιρούς την ευθύνη της έκδοσης των εφημερίδων Ταχυδρόμος των Κυκλάδων, Ναξιακά Νέα και Κυκλαδικά Νέα.
- Μαρία Ρώτα- Μιχαήλ Σ. Καλαβρός, επίκ. καθηγήτρια της Νεοελληνικής Φιλολογίας και υποψ. Διδάκτωρ του ίδιου Τμήματος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, αντίστοιχα.
Οι συνομιλητές μελετούν με πρωτότυπο τρόπο, ουσιαστικά και διεισδυτικά, τη δημοσιευμένη ποιητική παραγωγή του Ψαρρά, κυρίως τη Συλλογή ποιημάτων Περιπλάνηση, που αναπτύχθηκε και σε πανεπιστημιακή αίθουσα της νεοελληνικής Φιλολογίας του ΕΚΠΑ.
- Μαρία Campagnolo-Ποθητού, ιστορικός, βοηθός επιμελήτρια του Νομισματικού Τμήματος του Μουσείου Τέχνης και Ιστορίας της Γενεύης.
Η συγγραφέας, αφού υπενθυμίζει ότι οφείλει στον Ψαρρά την ενασχόλησή της με τη μετάφραση και τον σχολιασμό περιηγητικών κειμένων για τη Νάξο, μελετά τις ταξιδιωτικές εντυπώσεις δυο περιηγητών, ενός Άγγλου το 1883 και ενός Γάλλου το 1963, καθώς και γαλλόγλωσσους τουριστικούς οδηγούς του 20ού αι., και αντιπαραβάλλει τις περιγραφές αυτές με την εικόνα της ραγδαίας τουριστικοποίησης και της αλλοίωσης της πολιτιστικής και περιβαλλοντικής υπόστασης του νησιού.
Στην ενότητα Λόγος και Τέχνη θα διαβάσετε, το άρθρο της Τασίας Δεουδέ, Γεωπόνου-Εκπαιδευτικού, με τίτλο «Guercus petraea, δρυς η πετραία», που αναφέρεται στο μνημείο αυτό της ναξιακής φύσης, παραπέμποντας εμβόλιμα στην ποίηση του Ψαρρά. Επίσης, το άρθρο του Αλέκου Φλωράκη, Εθνολόγου-Λαογράφου, Ποιητή με τίτλο «Στέφανος Ψαρράς: Ποιητική ξενάγηση στη Νάξο» διατρέχει την ποιητική συλλογή του Ψαρρά Τα αισθήματα των αγαλμάτων, που «ζωντανεύει μέσα μας όψεις χώρου και στιγμές χρόνου που γνωρίσαμε και είχαν ξεθωριάσει ή άλλες που δεν γνωρίσαμε…». Τέλος, δημοσιεύονται ποιήματα, αφιερωμένα στον Στέφανο Ψαρρά, των: Αντιγόνης Ψαρρά, Νίκου Φωτόπουλου, Στεφανίας Ανδρεάδη και Βασίλη Φραγκουλόπουλου.
Στο παρόν τεύχος εντάσσονται επίσης:
- Οι Επισημάνσεις, που υπογράφονται από τη Συντακτική Επιτροπή και αποχαιρετούν το επίλεκτο μέλος της.
- Το πορτρέτο του Eξωφύλλου, που φιλοτεχνήθηκε από τον ναξιώτη ζωγράφο Αποστόλη Ν. Σαχά και παραπέμπει στην ομώνυμη στήλη, όπου παρατίθεται ένα δημοσιευμένο ποίημα του Ψαρρά, το οποίο δανείζει τη λεζάντα στο πορτρέτο και χειρόγραφα ποιήματά του.
- Η στήλη Ήτανε στιγμές… του καθηγητή στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Ευάγγελου Μανωλά αναξέει τις μνήμες των Κορωνιδιατών, αναφερόμενος στο καφενείο του Ιππότη, στο ιστορικό αυτό καφενείο της πλάτσας της Κορώνου.
- Το Ναξ-Αρχείον, όπου ο Αρχειώτης δημοσιεύει τεκμήρια της μαθητικής και φοιτητικής ζωής του Στέφανου Ψαρρά.
Στην ενότητα In Memoriam δημοσιεύονται αποχαιρετιστήριοι λόγοι και προσωπικά και συλλογικά βιώματα, σχετικά με τον Στέφανο Ψαρρά, από τους παλιούς συμμαθητές του στο Γυμνάσιο Νάξου Μιχάλη Δέτση, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου ε.τ., και Μανόλη Δρη, ομότ. καθηγητή του Ε.Μ.Π. Επίσης, δημοσιεύονται οι επικήδειοι, που εκφωνήθηκαν κατά την εκφορά του, από την προϊσταμένη του Τμήματος Ιστορίας και Κοινωνικών Επιστημών του Κολλεγίου Αθηνών, μια πρώην μαθήτρια και μια πρώην συνάδελφό του.
Το Περιοδικό προαναγγέλλει τη δημοσίευση στο επόμενο τεύχος και άλλων κειμένων, αφιερωμένων στον θανόντα, που δεν δημοσιεύτηκαν στο κυκλοφορούν τεύχος, λόγω πληθώρας ύλης.
Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να προμηθευτούν το νέο ή παλαιότερα τεύχη των Ναξιακών Γραμμάτων από τον Εκδότη του περιοδικού Ιωάννη Στυλ. Βερώνη ή να εγγραφούν ως συνδρομητές του από τον ίδιο (κινητό τηλέφωνο: 6944290450, ηλεκτρονική διεύθυνση: info@veronis.net) και τα μέλη της Συντακτικής Επιτροπής ή από το τυπογραφείο μας: Ι. Γκαντήραγας, Γερανίου 7, Αθήνα, τηλ. 210 5244309, 210 5245702.
Δείτε τα περιεχόμενα της έκδοσης
