Στο κτίριο της Σαντράπειας Σχολής, από νωρίς το πρωί της Τετάρτης, άρχισε να μαζεύεται κόσμος.
Η Κυριακή Ντάφλου, μητέρα πέντε παιδιών κaι έγκυος με δίδυμα, έφτασε για να λάβει μέρος στον σχολικό αγιασμό του σχολείου στο Καστελλόριζο – ο μεγάλος της γιος είναι στη Β’ Γυμνασίου, ενώ δύο ακόμα από τα παιδιά της είναι στο δημοτικό και στο προνήπιο αντίστοιχα.
Φέτος συμπληρώνει 10 χρόνια ζωής στο ακριτικό νησί και δεν παύει να ακτινοβολεί αισιοδοξία. «Ζούμε στον παράδεισο, αλλά σίγουρα έχουμε και προβλήματα», λέει στην «Κ» στη διάρκεια τηλεφωνικής επικοινωνίας.
Μαζί με όσους υπηρετούν στον Ελληνικό Στρατό, οι μόνιμοι κάτοικοι του Καστελλόριζου κυμαίνονται γύρω στους 600-700. Στο σχολείο φοιτούν 20 μαθητές στο Γυμνάσιο-Λύκειο και 25 στο Δημοτικό. Υπάρχουν και 10 παιδάκια στο Νηπιαγωγείο. Οι εκπαιδευτικοί είναι 11, κυρίως αναπληρωτές.
Συνήθως η κάθε σχολική χρονιά αρχίζει με ελλείψεις, που δεν είναι βέβαιο ότι θα καλυφθούν. Εχουν μάθει να κάνουν υπομονή, βρίσκουν λύσεις μέσω της τηλεκπαίδευσης, αλλά νιώθουν ότι δίνουν μία άνιση μάχη.
Τώρα τους λείπει ένας φιλόλογος, ένας καθηγητής πληροφορικής, ένας θεολόγος κι ένας καθηγητής αγγλικών. Οι καθηγητές των γαλλικών είναι ωρομίσθιοι, όποτε οι γονείς των μαθητών δεν πιστεύουν ότι θα έχουν φέτος.
«Δίνουμε μία άνιση μάχη»
Η βιολόγος Μπέτυ Μούζακ, διευθύντρια του Γυμνασίου-Λυκείου στο Καστελλόριζο, ζει στο ακριτικό νησί από το 2006, έχοντας αφιερώσει τη ζωή της στην εκπαίδευση των μαθητών σε συνθήκες δύσκολες και ιδιαίτερες.
Με καταγωγή από το Καστελλόριζο από τη μεριά της μητέρας της και από την Αρκαδία από την πλευρά του πατέρα της, η ίδια μεγάλωσε στην Αθήνα, αλλά η αγάπη της για τον τόπο των προγόνων της την οδήγησε να επιστρέψει για να στηρίξει την εκπαιδευτική κοινότητα του νησιού.
Μιλώντας στην «Κ», εξηγεί ότι η στελέχωση του σχολείου είναι το πάγιο πρόβλημα καθώς κάθε χρόνο περιμένουν με αγωνία τον ερχομό νέων εκπαιδευτικών, αλλά συχνά αυτοί δεν φτάνουν ποτέ ή φεύγουν γρήγορα. Με εξαίρεση δύο χρονιές, οι περισσότεροι καθηγητές είναι αναπληρωτές, κάτι που δυσκολεύει την εκπαιδευτική διαδικασία, ειδικά για μαθητές που προετοιμάζονται για πανελλήνιες εξετάσεις.
Εκτιμά ότι κατά την περίοδο της πανδημίας, τα διαδικτυακά μαθήματα έδειξαν ότι η διά ζώσης εκπαίδευση είναι αναντικατάστατη, ειδικά σε μικρά σχολεία όπως αυτό του Καστελλόριζου.
«Πώς θα σηκώσεις το παιδί στον πίνακα; Πώς θα έχεις πραγματική επαφή πρόσωπο με πρόσωπο;» αναρωτιέται, επισημαίνοντας ότι η επαφή και η άμεση αλληλεπίδραση είναι κρίσιμες, ειδικά όταν τα παιδιά δεν έχουν πολλές εναλλακτικές δραστηριότητες.
Οι τάξεις είναι μικρές κι αυτό δημιουργεί προβλήματα: Τα παιδιά δεν έχουν τη δυνατότητα να εμπλακούν σε project ή να συναγωνιστούν μεταξύ τους.
«Παρά τις προκλήσεις, το σχολείο διαθέτει εξαιρετικούς εκπαιδευτικούς, οι οποίοι αξιοποιούν νέες τεχνολογίες και διαδραστικούς πίνακες, όμως ο εξοπλισμός είναι παλιός και χρειάζεται αναβάθμιση», λέει η κ. Μούζακ, συμπληρώνοντας: «Τα εργαστήρια φυσικών επιστημών και οι υπολογιστές είναι ξεπερασμένοι, και ενώ υπάρχουν πολλοί, δεν λειτουργούν όπως θα έπρεπε».
Ενας από τους λόγους που έχουν πρόβλημα στη στελέχωση του σχολείου είναι το υψηλό κόστος ζωής. «Τα πάντα είναι ακριβά εδώ» τονίζει, υπογραμμίζοντας ότι αυτό επιδεινώθηκε με την άρση του μειωμένου ΦΠΑ.
Τα καθημερινά έξοδα, ακόμα και για τα πιο βασικά είδη, είναι αυξημένα λόγω των μεταφορικών, καθιστώντας δύσκολη τη διαβίωση τόσο για τους μόνιμους κατοίκους όσο και για τους εκπαιδευτικούς που έρχονται από άλλες περιοχές.
Η στέγαση αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις. Οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί που έρχονται δυσκολεύονται να βρουν σπίτι, καθώς η ανάπτυξη του τουρισμού τα τελευταία χρόνια έχει δεσμεύσει τα λίγα ελεύθερα καταλύματα. «Ο δήμος πρέπει να φτιάξει σπίτια μόνο για τους εκπαιδευτικούς», προτείνει, επισημαίνοντας την ανάγκη για περισσότερα κίνητρα για τους δασκάλους και τους καθηγητές που επιλέγουν να υπηρετήσουν σε ακριτικά νησιά.
Η κοινωνική ζωή στο Καστελλόριζο είναι επίσης περιορισμένη και τα παιδιά έχουν ελάχιστες επιλογές για δραστηριότητες και φιλίες. Το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος έχει υποστηρίξει ένα πρόγραμμα αθλητικών δραστηριοτήτων για τον χειμώνα, ενώ κάθε 15 μέρες έρχεται μουσικός από την Αθήνα, χάρη στη χορηγία μιας τράπεζας.
«Δεν είναι εύκολο να βρεις κολλητό φίλο εδώ», λέει η κ. Μούζακ, μητέρα και η ίδια ενός 14χρονου αγοριού, ο οποίος φοιτά στη Γ’ Γυμνασίου και –όπως λέει– είναι άριστος μαθητής. Παρά το γεγονός ότι μεγαλώνει όμορφα και ξέγνοιαστα στο νησί, η έλλειψη ανταγωνισμού τον προβληματίζει.
«Σκέφτεται να φύγει στις τελευταίες τάξεις του λυκείου, να συνεχίσει στην Αθήνα», σημειώνει.
Πολλά παιδιά του Καστελλόριζου φεύγουν για να κάνουν τις τελευταίες τάξεις του λυκείου, κυρίως στη Ρόδο.
«Νιώθω ότι κάνω καλοκαιρινές διακοπές όλο τον χρόνο»
Η Κυριακή Ντάφλου ζει τα τελευταία 10 χρόνια στο Καστελλόριζο με τον σύζυγό της, ο οποίος είναι από εκεί, ενώ η ίδια κατάγεται από το Κορωπί της Αττικής.
Έχουν πέντε παιδιά και περιμένουν δίδυμα.
Εκτιμά ότι η ζωή στο Καστελλόριζο είναι πιο απλή και εύκολη, αλλά με τις δικές της δυσκολίες, ειδικά όσον αφορά την εκπαίδευση των παιδιών.
Θεωρεί ότι η Β’ Γυμνασίου, όπου φοιτά ο μεγάλος γιος της, θα είναι πιο δύσκολη, γεγονός που κάνει τη σχολική χρονιά πιο απαιτητική. Παρόλο που ο 14χρονος Αμφιλόχιος είναι καλός μαθητής και πέρυσι έβγαλε 18, αναγνωρίζει τις προκλήσεις του εκπαιδευτικού συστήματος στο νησί, καθώς η απουσία φροντιστηρίων αποτελεί σημαντικό εμπόδιο.
Φέτος, τα παιδιά θα συμμετάσχουν σε διαδικτυακή ενισχυτική διδασκαλία μετά το σχολείο για τα μαθηματικά και τα φιλολογικά μαθήματα, μια πρωτοβουλία που ελπίζει να καλύψει κάποιες από τις ανάγκες τους.
Πέρυσι, στο γυμνάσιο η πρώτη τάξη είχε μόνο τρία παιδιά, γεγονός που –όπως παρατηρεί– περιόριζε τον ανταγωνισμό, ενώ κάθε χρόνο οι δάσκαλοι και οι καθηγητές αλλάζουν, χωρίς να προλαβαίνουν να προσαρμοστούν πλήρως στο νησί.
«Το βλέπουν σαν διακοπές», παρατηρεί, υπογραμμίζοντας ότι οι εκπαιδευτικοί δεν δίνουν πάντα την απαραίτητη βάση. «Στο δημοτικό, όλα τα παιδιά είναι αγόρια και η δασκάλα, αν και νέα και αυστηρή, κατάφερε να βγάλει τη χρονιά επιτυχώς, θέτοντας όρια στα παιδιά», τόνισε.
Παρά τις προκλήσεις, η κ. Ντάφλου βλέπει το μέλλον με αισιοδοξία και αφήνει τα παιδιά της ελεύθερα να ακολουθήσουν τα όνειρά τους. «Δεν θέλω το σχολείο να τους κάνει κακό, να τους περιορίσει», λέει, ενώ φροντίζει να τους δώσει τη δυνατότητα επιλογής στη ζωή τους.
Η κοινωνική ζωή στο Καστελλόριζο είναι περιορισμένη, και ο μιμητισμός με την πόλη είναι εμφανής, ειδικά μεταξύ των παιδιών, τα οποία δαπανούν άφθονο χρόνο με τα κινητά τους τηλέφωνα.
Η Κυριακή και ο σύζυγός της έχουν ένα μελισσοκομείο. Παράλληλα, η ίδια είναι πρόεδρος του Λυκείου Ελληνίδων Καστελλόριζου, προσπαθώντας να αναδείξει την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά του νησιού.
Με παραδοσιακούς χορούς, ραπτική, μελισσοκομία και θεατρικά εργαστήρια, το Λύκειο Ελληνίδων συμβάλλει στη διατήρηση των παραδόσεων που συχνά παραμένουν «θαμμένες» στο νησί.
Παρά τις δυσκολίες, η Κυριακή Ντάφλου συνεχίζει να στηρίζει την οικογένειά της και να εργάζεται για την αναζωογόνηση της πολιτιστικής κληρονομιάς του Καστελλόριζου, ζώντας σε ένα περιβάλλον όπου ο χρόνος κυλά με έναν διαφορετικό, πιο αργό ρυθμό, σε σύγκριση με τη ζωή στην πόλη.
Νιώθω ότι κάνω καλοκαιρινές διακοπές όλο τον χρόνο, εξομολογείται, σημειώνοντας ότι το Καστελλόριζο προσφέρει μια ζωή διαφορετική, γεμάτη με προκλήσεις αλλά και όμορφες στιγμές.
Ο άνθρωπος των Γρίφων και το Φεστιβάλ του Καστελλόριζου
Ο Πανταζής Χούλης είναι μια ιδιαίτερη προσωπικότητα που άφησε πίσω του μια λαμπρή ακαδημαϊκή πορεία στην Αυστραλία για να ζήσει στο Καστελλόριζο. Εχει κατασκευάσει επιτραπέζια παιχνίδια με γρίφους και έχει ιδρύσει το πρώτο Μουσείο Γρίφων στο νησί.
Ετοιμάζεται εντατικά για το Φεστιβάλ Γρίφων Καστελλορίζου (11-13 Οκτωβρίου), γεγονός που δεν του επέτρεψε να παρευρεθεί στον σχολικό αγιασμό.
Ο κ. Χούλης κάνει εθελοντικά «εργαστήρια γρίφων» στους μαθητές, συνήθως τις Κυριακές. Στη μεγάλη αίθουσα του σχολείου φέρνει πρωτότυπους γρίφους και αντικείμενα. Εκεί πρωτοδοκίμασε το «Δωδέκαθλο», με «εξαιρετική επιτυχία» όπως τονίζει.
Συγκρίνοντας την κατάσταση στο Καστελλόριζο με τη δεκαετία του ’70, όπου έζησε και πήγε ο ίδιος σχολείο, παρατηρεί ότι τότε υπήρχε μία δασκάλα για ελάχιστους μαθητές, όπως ο ίδιος. Υπήρξε, μάλιστα, στιγμή που οι μόνιμοι κάτοικοι δεν υπερέβαιναν τους 78.
Τώρα, ναι μεν έχει αυξηθεί ο αριθμός των μαθητών, αλλά παρατηρεί ότι η πολυποίκιλη ηλικιακή σύνθεσή τους καθιστά την κατάσταση δύσκολη για τους δασκάλους, οι οποίοι χρειάζονται εξειδικευμένη προετοιμασία.
Ο ίδιος απολαμβάνει τη ζωή στο Καστελλόριζο, όμως η έλλειψη ιατρικού προσωπικού (μόνο ένας γιατρός αντί για τρεις) και η αύξηση του κόστους διαμονής λόγω του τουρισμού επιδεινώνουν την κατάσταση.
Λουκάς Βελιδάκης Πηγή: Kathimerini.gr
