Τόπος: Αμοργός – Θολάρια
Χρόνος: Κυριακή 17 Μαρτίου (ώρα έναρξης από 11:30 το πρωί)
Δράση: Αναβίωση του εθίμου του Καπετάνιου
Διοργάνωση: Νεολαία Θολαρίων
Τι αναφέρει η πρόσκληση;
Η νεολαία Θολαρίων αναβιώνει και φέτος το έθιμο του Καπετάνιου την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς. Για άλλη μια χρονιά θα διασκεδάσουμε με παραδοσιακή μουσική, τοπικά εδέσματα και άφθονο κρασί.
Στο βιολί: Γιακουμής Γαβράς / Στο λαούτο: Μανώλης Δεσποτίδης
Αναχώρηση για τον Άγιο Δημήτριο: 11:30 Επιστροφή στο χωριό: 14:00
Η αφίσα της εκδήλωσης
Τι αναφέρει το έθιμο;
Σε ένα μικρό ξωκλήσι του Αγ. Δημητρίου γύρω στης 11π.μ., έξω από τα θολάρια, μαζεύονται οι νεαροί άνδρες του χωριού καθώς σε εκείνο το σημείο ντύνεται τόσο ο Καπετάνιος όσο και ο μπαϊλακτάρης. Η ενδυμασία του πρώτου περιλαμβάνει γιλέκο, ζωνάρι, φουστανέλα και ένα φέσι που φοράει στο κεφάλι του. Ο μπαϊλακτάρης με τη σειρά του φοράει βράκα, έχει και αυτός ζωνάρι, γιλέκο και φέσι, ενώ κρατάει και ένα κοντάρι το οποίο στολίζεται στη κορυφή του με ένα τυρί, ένα χειροποίητο φουρνιστό ψωμί και χταποδάκι.
Το τυρί συμβολίζει τη Τυρινή εβδομάδα, το ψωμί τη δύναμη, ενώ το χταπόδι τη Σαρακοστή που ακολουθεί, πριν το Πάσχα. Τέλος, θα στολισθεί και το άλογο του Καπετάνιου.
Ο Μπαϊλακτάρης είναι ουσιαστικά ο μπροστάρης της πομπής και κατόπιν έρχεται ο Καπετάνιος με τη συνοδεία από βιολιά και λαούτα. Πριν δοθεί το γιλέκο στον Καπετάνιο (όπου πλέον ορίζεται κάθε χρόνο) μαντινάδες ντύνουν με υπέροχο τρόπο την έναρξη της πομπής με τη συνοδεία από βιολί και λαούτο. Μια μαντινάδα έχει ως εξής:
« Άγιε Δημήτριε εύγα εις την αυλή σου
που διασκεδάζουνε ξένοι και οι χωριανοί σου»
Η πομπή με κατεύθυνση τα Θολάρια φεύγει από το ξωκλήσι και θα φθάσει περίπου στης 2 μ.μ. στο Σελάδι (αρχή των Θολαρίων). Εκεί θα περιμένουν ντυμένες οι Καπετάνισσες (ελεύθερες ακόμη, ντόπιες γυναίκες).
Τα κεράσματα ξεκινούν εδώ από τα μαγαζιά του χωριού και από τον κόσμο και περιλαμβάνουν την παραδοσιακή Αμοργιανή ψημένη ρακή! Η πομπή συνεχίζει τη διαδρομή της μέσα από τα πολυάριθμα στενά του χωριού και μαζί της τα παραδοσιακά κεράσματα ρακής και τοπικού οίνου δίνουν και παίρνουν αυτή τη φορά και από τις νοικοκυρές των γύρω σπιτιών!
Η παρέα του Καπετάνιου θα τρέξει τρεις συνεχόμενες φορές με τα άλογα σε μια ευθεία όπως επιβάλλει η παράδοση, ενώ κατόπιν όλοι μαζί θα κατευθυνθούν στην πανέμορφη εκκλησία των Αγίων Αναργύρων και ειδικότερα στην αυλή της. Ο ίδιος και η παρέα του θα σύρουν τον χορό σε παραδοσιακούς νησιώτικους ρυθμούς (εδώ χορεύεται και ο φημισμένος Κίτσος της Αμοργού), ενώ σε λίγο θα φθάσει η ώρα επιλογής της Καπετάνισσας από τις ελεύθερες γυναίκες που αναφέραμε πιο πριν.
Οι ελεύθερες γυναίκες κάθονται στη σειρά, με τον Καπετάνιο μετά από λίγο να πετάει το μαντήλι που κρατάει προς το μέρος εκείνης της μιας και μοναδικής που του έκλεψε τη καρδιά! Με αυτό τον τρόπο αποκαλύπτεται δημοσίως ο έρωτάς του!
Στην αυλή της εκκλησίας ξεκινάει το παραδοσιακό νησιωτικό γλέντι (το οποίο στη συνέχεια απλώνεται σε διάφορα σημεία του χωριού και τα τοπικά μαγαζιά) πλούσιο σε ρακή ψημένη, κρασί, εδέσματα και μεζέδες και βασικό χαρακτηριστικό την Αμοργιανή παράδοση.
Χορτοπιτάκια, τυροπιτάκια, λουκουμάδες και ξεροτήγανα έχουν τη τιμητική τους σε μεγάλες ποσότητες ώστε να ικανοποιηθούν όλοι, ενώ όπως είναι φυσικό ο κόσμος διασκεδάζει μέχρι πρωίας!
Άξιο αναφοράς είναι ότι η νέοι ηλικιακά χορευτές παροτρύνουν εκείνους σε μεγαλύτερη ηλικία να μπουν στο χορό!
Τα παλαιότερα χρόνια η έναρξη του εθίμου γίνονταν στον Άη Γιάννη στο Ακρωτήρι (Θολάρια), ενώ η διαλογή για την επιλογή του Καπετάνιου ήταν αρμοδιότητα του παπά χωριού όπου και πέταγε το γιλέκο. Η παράδοση κρατιέται ζωντανή στα βάθη των χρόνων με ρίζες ακόμη και από την αρχαιότητα!
Ευχαριστούμε τη σελίδα go-amorgos.gr – φωτογραφίες – video: Dimitris Tholaria
