Παρασκευή, 11 Ιουλίου, 2025
ΑρχικήΑπόψειςΝάξος ex Silentio (Οι αόρατοι Εβραίοι)

Νάξος ex Silentio (Οι αόρατοι Εβραίοι)

|

Η περίπτωση των Εβραίων της Νάξου, παρά την ελλειπτικότητα των πηγών, αποτελεί ένα έξοχο παράδειγμα εβραϊκού παλίμψηστου, μέσα από την μελέτη της πιο συναρπαστικής εβραϊκής ταυτότητας – αυτής των Μαράνος (ή πιο ορθά Κονβέρσος): των Εβραιο-Ισπανών, οι οποίοι, προκειμένου να αποφύγουν θρησκευτικές (πολιτισμικές) διώξεις υπό την απειλή της Ιεράς Εξέτασης (15ος-16ος αι.), επέλεξαν να ασπαστούν την χριστιανική (καθολική) πίστη, τηρώντας ωστόσο κρυφά την ιουδαϊκή (κρυπτοεβραίοι).

Κείμενο  – φωτογραφία: Γιώργος Λιόλιος

Αυτή η διπλή ταυτότητα που θα τους συνοδεύει έκτοτε, αφενός θα αποτελέσει μεγάλο σκάνδαλο στον εβραϊκό κόσμο (ίσως μεγαλύτερο και από το κίνημα των Ντονμέδων), και αφετέρου θα ορίσει «νέα» σύνορα στην εβραϊκή ταυτότητα, επηρεάζοντας βαθειά την φιλοσοφική σκέψη και την «ταυτοτική» επιχειρηματολογία, από τον Σπινόζα ως τον Φραντς Κάφκα και τον Βάλτερ Μπένγιαμιν – αυτό που εύστοχα θα χαρακτηριστεί ως «μαρανική εμπειρία».

Αν η Ιστορία των Εβραίων από την αρχαιότητα είναι ταυτόσημη με τις διαρκείς μετακινήσεις από τόπο σε τόπο, στην περίπτωση των Μαράνος θα βρει η ταυτότητα αυτή (του νομάδα) την πλήρη έκφραση της.

Οι τυπικά «αλλαξοπιστήσαντες» Εβραίοι, μετακινούνται συνέχεια. Eσωτερικά: από τη μία ταυτότητα (αυτή του Καθολικού Χριστιανού) στην άλλη (αυτή του Εβραίου), και εξωτερικά: από την Ισπανία και την Πορτογαλία ως τις Κάτω Χώρες, από τη Μασσαλία και το Λιβόρνο ως τις ακτές της Βόρειας Αφρικής, τη Σμύρνη, τη Θεσσαλονίκη και κυρίως την Κωνσταντινούπολη.

Η Μεσόγειος είναι ο φυσικός-ζωτικός τους χώρος και με εξαιρετική άνεση διασχίζουν τις θάλασσες, αναζητώντας μια «πατρίδα» που ποτέ δεν θα αποκτήσουν, είτε μέσα τους είτε έξω τους.

Από τον Αξώτη Εβραίο καπετάνιο Ευνόμιο (5ος-7ος αι.), που προσαράζει με το πλοίο του στα Γράμματα της Σύρου και χαράσσει στα ελληνικά την ικεσία του για την εύπλοια του ιδίου και των συμπλοίων του Ναξίων, έως τον Νάξιο Qostandini του 15ου αι., η εβραϊκή ορατότητα θα χρειαστεί να διανύσει πολύ δρόμο.

Η Νάξος θα αποτελέσει μια «μαρανική» στάση στο Αρχιπέλαγος, τόσο για τους αόρατους Άλλους του Βυζαντίου, όσο και κυρίως για τους Μαράνος.

Μια αόρατη κοινότητα που εξαφανίστηκε εν μια νυκτί στα τέλη του 18ου αι. Ό,τι εβραϊκό έχει απομείνει σήμερα στη Νάξο, είναι «η εβραϊκή πόρτα».

Μια πύλη του Μπούργου σε μια «μαρανική μνήμη»: μπαίνοντας απ΄ αυτήν  είσαι Εβραίος, βγαίνοντας μπορείς να συστήνεσαι Καθολικός.

# Ο Γιώργος Λιόλιος είναι νομικός, ερευνητής και συγγραφέας. . Ασχολείται συστηματικά με την έρευνα της ιστορίας του εβραϊσμού της Ελλάδας.

 


Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από τις σελίδες του Naxos Press - τώρα και στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Τελευταία νέα
Δημοφιλή

Μύκονος κατά του τέλους κρουαζιέρας, «Τιμωρητικό και άδικο μέτρο» καταγγέλλει το Λιμενικό Ταμείο

Αίτημα αναστολής του τέλους επιβατών κρουαζιέρας από το Λιμενικό Ταμείο Μυκόνου προς τον Υπουργό Ναυτιλίας – Κάνει λόγο για αθέμιτο ανταγωνισμό και πλήγμα στην τοπική οικονομία

Νάξος: Έκρηξη αφίξεων (30% το πρώτο εξάμηνο) στο αεροδρόμιο, οι υποδομές στο … κόκκινο

Με αύξηση 45% τον Ιούνιο και 30% στο εξάμηνο, η τουριστική ζήτηση απογειώνεται, αλλά το αεροδρόμιο της Νάξου φτάνει στα όριά του – Επιτακτική η ανάγκη για αναβάθμιση

Νάξος – Φιλοξενία: «Όχι στην απομάκρυνση των Κούρων», σαφές μήνυμα από τον Σύλλογο Μαζικής Εστίασης

Η «Φιλοξενία» υπερασπίζεται την παραμονή των Κούρων του Φλεριού στον φυσικό τους χώρο – Πρόταση για ήπια ανάδειξη του αρχαιολογικού τοπίου

Σαντορίνη: Συγκινητική επιχείρηση διάσωσης πίτμπουλ στη Βλυχάδα

Μεσάνυχτα στη Βλυχάδα: Το Πυροσβεστικό Κλιμάκιο Θήρας και το Εθελοντικό Διασωστικό Σώμα Θήρας συνεργάστηκαν για τη σωτηρία ενός εγκλωβισμένου ζώου σε απόκρημνη παραλία

Η Αμοργός τραγουδά Πουλόπουλο: Μελωδικό αφιέρωμα σε έναν διαχρονικό ερμηνευτή

Στην καρδιά του καλοκαιριού, το νησί τιμά με συγκίνηση και τέχνη τον Γιάννη Πουλόπουλο – Μια συναυλία-γιορτή με κοινωνικό πρόσημο

Εκτακτο: Παραιτήθηκε ο Μάνθος Μανθόπουλος από Πρόεδρος του Δ.Σ. Σύρου

«Σοβαροί προσωπικοί λόγοι» επικαλείται στην επιστολή του ο πρώτος τη τάξει δημοτικός σύμβουλος – Σαφείς αιχμές για τον τρόπο λειτουργίας της δημοτικής αρχής

Μείωση τελών και ενίσχυση τουριστικής προβολής προτείνει ο Εμποροεπαγγελματικός Σύλλογος Θήρας

Αντιμετώπιση της πτώσης της επισκεψιμότητας μέσω οικονομικής ελάφρυνσης και ανακατανομής πόρων προς στοχευμένες δράσεις προβολής

Το Αιγινήτειο Νοσοκομείο στην Αμοργό: Ελπίδα και γνώση για την Άνοια και τη Νόσο Πάρκινσον

Η ιατρική ομάδα του Καθηγητή Σωκράτη Παπαγεωργίου φέρνει στην Αμοργό τη φροντίδα, την πρόληψη και την ενημέρωση μέσα από το Εθνικό Δίκτυο Τηλεϊατρικής

Αμερική: Άνοιξε η μεγαλύτερη χρονοκάψουλα του κόσμου – Μια ματιά στο 1975

Πάνω από 5.000 αντικείμενα και ένα ολοκαίνουργιο Chevy Vega αποκαλύφθηκαν μετά από 50 χρόνια στη Νεμπράσκα

Απόκοσμος ουρανός στην Ουάσινγκτον: Καταιγίδα, αστραπές και ουράνια τόξα σε μία μέρα

Απειλητικά σύννεφα, αστραπές και στο τέλος, χρώματα ελπίδας – Η φύση εν δράσει στην καρδιά του καλοκαιριού

Τζεφ Μπέζος: After wedding party στη Νάξο με την Λόρεν Σάντσεζ, η «έξυπνη» αγάπη του για το νησί

Μετά τον χλιδάτο γάμο των 48 εκατομμυρίων στη Βενετία, ο ιδρυτής της Amazon και η εκρηκτική σύζυγός του επιλέγουν τη Νάξο για το after wedding ταξίδι τους, επιβεβαιώνοντας την ιδιαίτερη σχέση του δισεκατομμυριούχου με το νησί και τα φιλόδοξα σχέδιά του για το «smart island» των Κυκλάδων.

Aperto – Cucina Italiana: Η αυθεντική ιταλική εμπειρία ήρθε στη Νάξο με την υπογραφή του κορυφαίου pizzaiolo Νίκου Σωτηρόπουλου

Ένα νέο γαστρονομικό σημείο στην καρδιά της Νάξου που ενώνει την ιταλική φινέτσα με τη δημιουργικότητα του Έλληνα pizzaiolo που διακρίθηκε δύο φορές ως ο καλύτερος της χώρας και στους 50 κορυφαίους της Ευρώπης.

Κατ’ Οίκον Νοσηλευτική Φροντίδα στη Νάξο από τη Φραντζέσκα Λαγογιάννη

Με επιστημονική γνώση, σεβασμό και ολιστική προσέγγιση, η Φραντζέσκα Λαγογιάννη προσφέρει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες νοσηλείας στο σπίτι, σε όλη τη Νάξο.

Νάξος – Κατερίνα Καινούργιου: Ρομαντικό ηλιοβασίλεμα και η ξακουστή πατάτα στο τραπέζι της

Η παρουσιάστρια περνά τις διακοπές της στο νησί των Κυκλάδων με τον Παναγιώτη Κουτσουμπή, απολαμβάνοντας τα τοπικά εδέσματα, τη γαλήνη του τοπίου και τις συγκινήσεις μετά το φινάλε της σεζόν.

Εκρηκτική αύξηση επιβατών στο λιμάνι Νάξου τον Ιούνιο (πίνακας)

Οι αριθμοί αυξάνονται, οι υποδομές όμως όχι. Η Νάξος «ασφυκτιά» και χρειάζεται λύση τώρα.

Νάξος: Αλλαγές στην κυκλοφορία σε Χώρα, Αγία Άννα, Άγιο Προκόπη και Πλάκα, “εμφάνιση” του e-naxios

Ο Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων ανακοινώνει τις νέες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις για την τουριστική περίοδο – Δωρεάν στάθμευση και έλεγχος τροφοδοσίας στα παραλιακά μέτωπα

Αποκαλύφθηκε σκάνδαλο 40 εκατ. ευρώ στο μεταφορικό ισοδύναμο, έγκαιρη παρέμβαση Παππά έσωσε το Δημόσιο

Χάρη σε διοικητικούς ελέγχους και αποφασιστικές κινήσεις, απετράπη καταβολή δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ σε ύποπτες αιτήσεις επιχειρήσεων – Η συντριπτική πλειονότητα από την Κρήτη

Blackout στη Χώρα Νάξου τα πρώτα λεπτά της Κυριακής, αντιδράσεις επιχειρηματιών

Στο σκοτάδι για μισή ώρα το κέντρο της τουριστικής ζωής – Αυξάνονται τα παράπονα επαγγελματιών

Γιάννης Πάριος: Το θαλασσινό του ταξίδι με 16 τραγούδια-ανάσα Ελλάδας και καρδιάς (video)

Ο αγαπημένος ερμηνευτής παρουσίασε το νέο του άλμπουμ «Τα Θαλασσινά του Πάριου» με ένα αξέχαστο νησιώτικο γλέντι στην Αθηναϊκή Ριβιέρα, με αναφορές στον πατέρα του, την καταγωγή του και τις ρίζες της μουσικής του πορείας.

Σέριφος: 87χρονη ανασύρθηκε χωρίς τις αισθήσεις της από την παραλία Συκαμιά

Η άτυχη γυναίκα διακομίστηκε στο Πολυδύναμο Ιατρείο του νησιού, όπου διαπιστώθηκε ο θάνατός της – Προανάκριση από το Λιμεναρχείο