Τα κουκουλομαεργιά, είναι το παραδοσιακό φαγητό της Πρωτοχρονιάς στ’ Απεράθου. Πρόκειται για μια σούπα, από φασόλες άσπρες, σιτάρι, καλαμπόκι και μπόλικο λάδι. Δεν έπρεπε την πρώτη μέρα του χρόνου οι άνθρωποι να είναι πεινασμένοι, γιατί θα πεινούσαν όλο τον χρόνο. Έτσι οι Απεραθίτες, φύλαγαν όσπρια και δημητριακά από την αγροτική συγκομιδή τους, ώστε να τους βρει ο νέος χρόνος χορτασμένους.
Παράλληλα όμως, τα κουκουλομαεργιά, έχουν και συμβολική σημασία. Κάνουν ευοίωνο ποδαρικό, ώστε να πάει καλά η χρονιά, όσον αφορά την παραγωγή. Δηλαδή φέρνουν πλούσια σοδειά στο σπίτι που τα μαγειρεύει. Έτσι νέος χρόνος, θα γεμίσει τους απεραθίτικους ματζέδες λάδια, κρασιά, πατάτες, κρεμμύδια, ξερά σύκα, μπιδόκοπα φασόλια, όσπρια, δημητριακά, σταφίδες για τα πάτουδα της Λαμπρής και άλλων ειδών αγροτικά προϊόντα της άγονης και φτωχής απεραθίτικης γης.
Ένα άλλο γεγονός που αφορά στα κουκουλομαεργιά και αξίζει να σημειωθεί, είναι πως οι Απεραθίτες έκαναν ανταλλαγές. Δηλαδή κάποιος που είχε πολύ σιτάρι έδινε λίγο σε κάποιον που δεν είχε, για να πάρει λίγο καλαμπόκι. Επίσης σ’ εκείνους που δεν είχαν καθόλου γιατί ήταν πολύ φτωχοί, οι συγγενείς και οι γείτονες έδιναν από μια φουθιά ο καθένας, ώστε να συγκεντρωθεί η απαραίτητη ποσότητα των συστατικών του γεύματος και τα κρεμούσαν στις πόρτες των σπιτιών τους. Αυτό δείχνει την αλληλεγγύη, τη συνεργασία και την ανθρωπιά που υπήρχε τα δύσκολα χρόνια της Κατοχής και της πείνας στ’ Απεράθου, κάτι που σήμερα λείπει…
Η διαδικασία του μαγειρέματος των κουκουλομαεργιών, είναι αρκετά δύσκολη και κουραστική, καθώς η προετοιμασία γίνεται μέρες πριν. Και το σιτάρι και τα φασόλια αλλά κυρίως το καλαμπόκι, δεν μαγειρεύονται εύκολα κι έτσι μπαίνουν μέρες πριν στο νερό για να μαλακώσουν και βράζονται το καθένα ξεχωριστά πριν μαγειρευτούν όλα μαζί. Κάτι άλλο που δυσκολεύει τη διαδικασία, είναι ότι επειδή είναι πολύ πηχτά και μελωμένα, υπάρχει περίπτωση να “πιάσουν” στον πάτο της κατσαρόλας και να τσικνωθούν.
Κείμενο: Φρατζέσκος Γ. Μαργαρίτης / Φιλόλογος λαογράφος (Ορεινός Αξώτης)
Κι ο λόγος στον Γιάννη Γαβαλά, τον σεφ από την Ηρακλειά, ο οποίος άφησε τη Μύκονο και το “Bakalo” για την “Αράκλεια” στο σπίτι του. Τι του ζητήσαμε; Να μας μαγειρέψει την κουκουλομαεργιά… Η συνταγή που μας προτείνει (και η οποία βρίσκεται στο βιβλίο ”Ξερολιθιές της γεύσης” του Άξιου & Νάξιου συναδέλφου Δημήτρη Παπαδόπουλου) είναι η ακόλουθει …
Υλικά για 4 άτομα
2 κούπες καλαμπόκι ξερό
1 κούπα σιτάρι
1 κούπα άσπρα φασόλια
4 κ.σ. ελαιόλαδο
Αλάτι,
πιπέρι
Εκτέλεση
Μουλιάζουμε χωριστά το στάρι και τα φασόλια σε νερό αποβραδίς. Ξεπλένουμε το καλαμπόκι και το βράζουμε σε σιγανή φωτιά για 2 ώρες. Προσθέτουμε το σιτάρι συνεχίζουμε το βράσιμο για 15 λεπτά και μετά προσθέτουμε τα φασόλια που βράζουμε για 30 λεπτά. Μόλις χυλώσουν, σερβίρουμε στα πιάτα και προσθέτουμε από μια κουταλιά ελαιόλαδο και προαιρετικά αλάτι και πιπέρι.
Με την αρωγή του Ορεινού Αξώτη
