Τα πλαστικά καλαμάκια έφυγαν γιατί κάνουν κακό στο περιβάλλον.
Τα χάρτινα καλαμάκια ήρθαν γιατί μειώνουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Ομως, κάνουν κακό στον άνθρωπο;
Μπορεί τα χάρτινα καλαμάκια να μην είναι τόσο βολικά όσο τα πλαστικά και πολλοί να δυσανασχετούν προσπαθώντας να πιούν τον καφέ, το χυμό, το αναψυκτικό ή το ποτό τους αλλά ο εκνευρισμός μετριάζεται στην ιδέα ότι βοηθούμε τον πλανήτη πίνοντας τα ποτά μας από ένα χάρτινο καλαμάκι.
Αλλά μια νέα μελέτη αποκαλύπτει ότι τα «φιλικά προς το περιβάλλον» χάρτινα καλαμάκια περιέχουν μακροχρόνιες και δυνητικά τοξικές χημικές ουσίες.
Στην πρώτη ανάλυση αυτού του είδους στην Ευρώπη, ερευνητές στο Βέλγιο εξέτασαν 39 μάρκες από χάρτινα καλαμάκια για την ομάδα συνθετικών χημικών ουσιών που είναι γνωστές ως PFAS. Οι υπερφθοριωμένες και πολυφθοριωμένες αλκυλιωμένες ουσίες γνωστές ως (PFAS) είναι μια πολυμελής οικογένεια περίπου πέντε χιλιάδων συνθετικών χημικών ουσιών οι οποίες χρησιμοποιούνται ευρέως σε πολλά προϊόντα και τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας.
Οι ουσίες PFAS χρησιμοποιούνται για την κατασκευή καθημερινών προϊόντων, από ρούχα μέχρι αντικολλητικά τηγάνια και η χρήση τους είναι διαδεδομένη επειδή είναι ουσίες ανθεκτικές στο νερό, τη θερμότητα και τους λεκέδες. Οι ουσίες PFAS είναι ωστόσο δυνητικά επιβλαβείς τόσο για την ανθρώπινη υγεία όσο και για την άγρια ζωή αλλά και το περιβάλλον γενικότερα.
Οι ουσίες αυτές διασπώνται πολύ αργά με την πάροδο του χρόνου και μπορούν να παραμείνουν για χιλιάδες χρόνια στο περιβάλλον, μια ιδιότητα που τις έχει οδηγήσει στο να είναι γνωστές ως «αιώνιες χημικές ουσίες». Έχουν συνδεθεί με μια σειρά από προβλήματα υγείας, όπως χαμηλότερη απόκριση στα εμβόλια, χαμηλότερο βάρος γέννησης, νόσους του θυρεοειδούς, αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης, ηπατική βλάβη, καρκίνο των νεφρών και καρκίνο των όρχεων.
Στην ανάλυση που έκαναν οι ερευνητές τα PFAS βρέθηκαν σχεδόν σε όλες τις μάρκες από χάρτινα καλαμάκια και υπήρχαν σε μεγαλύτερες ποσότητες στα καλαμάκια που κατασκευάζονταν από χαρτί και μπαμπού. Η ερευνητική ομάδα αγόρασε 39 διαφορετικές μάρκες από καλαμάκια που κατασκευάζονταν από πέντε υλικά – χαρτί, μπαμπού, γυαλί, ανοξείδωτο ατσάλι και πλαστικό.
Τα καλαμάκια, τα οποία αγοράστηκαν κυρίως από καταστήματα, σούπερ μάρκετ και ταχυφαγεία στη συνέχεια υποβλήθηκαν σε δύο γύρους δοκιμών για PFAS. Η ανάλυση αποκάλυψε ότι η πλειονότητα των εμπορικών σημάτων (το 69%) περιείχε PFAS, με 18 διαφορετικά PFAS να έχουν εντοπιστεί συνολικά. Τα χάρτινα καλαμάκια ήταν περισσότερο πιθανό να περιέχουν τις συνθετικές χημικές ουσίες.
Μάλιστα η ουσία PFAS που έκανε πιο συχνά την εμφάνιση της στην έρευνα ήταν το υπερφθορο-οκτανοϊκό οξύ (PFOA) που έχει απαγορευτεί παγκοσμίως από το 2020. Ανιχνεύθηκαν επίσης τριφθοροξικό οξύ (TFA) και τριφθορομεθανοσουλφονικό οξύ (TFMS) τα οποία είναι εξαιρετικά υδατοδιαλυτά και έτσι μπορεί να πέσουν μέσα στα ποτά που τοποθετούνται.
Από τη μια πλευρά οι συγκεντρώσεις PFAS στα χάρτινα καλαμάκια ήταν χαμηλές και δεδομένου ότι οι περισσότεροι άνθρωποι χρησιμοποιούν τέτοια καλαμάκια περιστασιακά θεωρητικά αποτελούν περιορισμένο κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία. Ωστόσο, οι ουσίες PFAS μπορούν να παραμείνουν στο σώμα για πολλά χρόνια και οι συγκεντρώσεις μπορεί να αυξηθούν με την πάροδο του χρόνου. Οι ερευνητές προτείνουν τη χρήση από καλαμάκια ανοξείδωτου χάλυβα και την αποφυγή των χάρτινων.
«Τα καλαμάκια από φυτικά υλικά, όπως το χαρτί και το μπαμπού, συχνά διαφημίζονται ως πιο βιώσιμα και φιλικά προς το περιβάλλον από αυτά που κατασκευάζονται από πλαστικό. Ωστόσο, η παρουσία PFAS σε αυτά τα καλαμάκια σημαίνει ότι αυτό δεν είναι απαραίτητα αλήθεια. Μικρές ποσότητες PFAS, αν και δεν είναι επιβλαβείς από μόνες τους, μπορούν να προσθέσουν στο χημικό φορτίο που υπάρχει ήδη στο σώμα» αναφέρει ο ερευνητής Δρ. Τίμο Γκρόφεν, περιβαλλοντικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο της Αμβέρσας, μέλος της ερευνητικής ομάδας.
