“Χαστούκι” του Συμβουλίου της Επικρατείας στην πολιτεία για τον τρόπο που εγκρίνονται μεγάλες τουριστικές επενδύσεις σε μικρά νησιά. Το ΣτΕ «έκοψε» σχέδιο για τη δημιουργία μεγάλης ξενοδοχειακής μονάδας, με ξενοδοχείο και βίλες, στην Πάρο, επιπλήττοντας –εμμέσως πλην σαφώς– το Κεντρικό Πολεοδομικό Συμβούλιο (ΚΕΣΥΠΟΘΑ), που δέχθηκε χωρίς επαρκή αιτιολόγηση το προτεινόμενο έργο.
Περαιτέρω, το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο επαναλαμβάνει την ανάγκη συνυπολογισμού της φέρουσας ικανότητας του κάθε νησιού, σημειώνοντας ότι αυτό πρέπει να γίνεται αυτοτελώς από το Δημόσιο και όχι κατά περίπτωση, για να εγκριθεί ένα συγκεκριμένο έργο.
Η υπόθεση αφορά σχέδιο που προωθούσε η τεχνική εταιρεία ΕΚΤΕΡ σε έκταση 327 στρεμμάτων στη χερσόνησο Αη Γιάννη Δέτη στις Κολυμπήθρες της Πάρου για τη δημιουργία μεγάλου τουριστικού συγκροτήματος που περιλαμβάνει ξενοδοχείο πέντε αστέρων, τουριστικό χωριό, αθλητικές εγκαταστάσεις, εμπορικές χρήσεις και άλλα. Το έργο προωθούνταν με ειδικό πολεοδομικό σχέδιο, ένα είδος «πολεοδομικής ομπρέλας», που τροποποιεί τον υφιστάμενο πολεοδομικό σχεδιασμό για να εξυπηρετήσει μια επένδυση. Τμήμα της εν λόγω έκτασης βρίσκεται εντός του κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου του Μυκηναϊκού Ανακτόρου των Κουκουναριών και της παραλίας Πλαστήρα, που προστατεύονται από το 1979 (μάλιστα η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων έχει προτείνει την επέκταση του αρχαιολογικού χώρου). Από πολεοδομικής απόψεως, η περιοχή της επένδυσης εμπίπτει στο σύνολό της σε «περιοχή προστασίας τοπίου», ενώ ένα μικρό τμήμα της εμπίπτει σε ζώνη οικιστικού ελέγχου.
Τα προβλήματα ξεκίνησαν νωρίς. Ο Δήμος Πάρου γνωμοδότησε αρνητικά, ενώ αρκετές ήταν και οι αντιδράσεις πολιτών, καθώς η περιοχή όπου επρόκειτο να γίνει το τουριστικό χωριό είναι σχετικά ανέπαφη. Στη συνέχεια, αρνητικά γνωμοδότησε και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων (το 2019 και το 2021), κρίνοντας ότι πρόκειται για μια «ιδιαιτέρως μεγάλης κλίμακας κάλυψη και θα διαταράξει σημαντικά και μη αναστρέψιμα το περιβάλλον των μνημείων, που αποτελούν μάρτυρες της συνεχούς κατοίκησης και της ανθρώπινης δραστηριότητας στην περιοχή».
Οι αντιρρήσεις παρακάμφθηκαν μέσω του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, που τον Νοέμβριο του 2021 κατόπιν αυτοψίας γνωμοδότησε θετικά. Το ΚΑΣ έκρινε ότι δεν υπάρχει οπτική επαφή του ακινήτου με τις αρχαιολογικές θέσεις, εκτός από ένα μικρό τμήμα που ζήτησε να μείνει αδόμητο. Επίσης ζήτησε να προηγηθεί επιφανειακή έρευνα σε όλη την έκταση του οικοπέδου και αν βρεθούν αρχαιότητες να γίνει σωστική ανασκαφική έρευνα από την οποία να εξαρτηθεί η συνέχιση ή μη των εργασιών.
Τέλος, το ειδικό πολεοδομικό σχέδιο (ΕΠΣ) για την επένδυση κατέληξε στο Κεντρικό Πολεοδομικό Συμβούλιο (ΚΕΣΥΠΟΘΑ) που γνωμοδότησε θετικά. Οπως ανέφερε, εκτός από τη μια ενότητα (217 από τα 327 στρέμματα, δηλαδή τα δύο τρίτα της έκτασης) που ζητείται αλλαγή χρήσης σε τουριστική, στις υπόλοιπες δύο περιοχές διατηρούνται τα ισχύοντα από το πολεοδομικό σχέδιο της Πάρου.
Ως προς την παρέκκλιση για τα ύψη των κτιρίων που ζητήθηκε από τον επενδυτή (προσθήκη δεύτερου ορόφου στο 30% των κτιρίων), το ΚΕΣΥΠΟΘΑ την ενέκρινε ως ηπιότερη από τα επιτρεπόμενα της γενικής νομοθεσίας για την εκτός σχεδίου δόμηση. «Η έγκριση του ΕΠΣ στη ζητούμενη θέση είναι συμβατή με τον υπερκείμενο χωροταξικό σχεδιασμό και έχει στόχο την προστασία και ανάδειξη του τοπίου ιδιαίτερου φυσικού κάλλους με την ένταξή του σε μια ήπια οργανωμένη τουριστική ανάπτυξη», ανέφερε το ΚΕΣΥΠΟΘΑ.
Η γνώμη του Συμβουλίου της Επικρατείας ήταν όμως διαφορετική. Οπως αναφέρει το πρακτικό επεξεργασίας (τα ΕΠΣ εγκρίνονται με προεδρικό διάταγμα και επομένως ελέγχονται πριν από το ΣτΕ), «δεν τεκμηριώνεται με ειδικό τρόπο και με την παράθεση συγκεκριμένων στοιχείων για τη δυναμικότητα του έργου, ενόψει και των ενστάσεων που προβλήθηκαν κατά τη διαβούλευση, η ομαλή ένταξη του ακινήτου με τους προτεινόμενους κατά παρέκκλιση όρους δόμησης στο ισχύον Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο, αλλά μόνο επιχειρείται κατά τρόπο αφηρημένο μια αριθμητική σύγκριση μεταξύ των ισχυόντων, των θεωρητικά μέγιστων και των προτεινόμενων μεγεθών. Ομως, η απαιτούμενη τεκμηρίωση πρέπει να έχει τη μορφή επιστημονικής συστηματικής μελέτης».
Περαιτέρω, το πρακτικό επεξεργασίας στρέφεται κατά του ΚΕΣΥΠΟΘΑ, υποστηρίζοντας ότι δέχθηκε αυτούσια όλα τα επιχειρήματα του επενδυτή. «Η κρίση του ΚΕΣΥΠΟΘΑ δεν στηρίζεται σε μελέτη. Το ΚΕΣΥΠΟΘΑ δέχεται κατά τρόπο συμπερασματικό ότι δεν ανατρέπεται ο υπερκείμενος σχεδιασμός και η χωροταξική λειτουργία της περιοχής, χωρίς να εκφέρει ειδική και αιτιολογημένη κρίση».
Επιχείρημα ΣτΕ
Το ΣτΕ απορρίπτει το επιχείρημα της (εγκεκριμένης) μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, ότι το πολεοδομικό σχέδιο της Πάρου είναι παρωχημένο. Οπως κρίνει, αν είναι όντως παρωχημένο, τότε θα έπρεπε να αιτιολογηθούν με μεγαλύτερη λεπτομέρεια οι προτεινόμενες παρεκκλίσεις. Το πιο σημαντικό είναι ότι απορρίπτει «μελέτη φέρουσας ικανότητας» που υποβλήθηκε με το σχέδιο της επένδυσης. «Η απόκλιση από το ΓΠΣ και ο χαρακτηρισμός της επένδυσης στην ευπαθή περιοχή μιας μικρής νήσου ως “ήπιας” , ιδίως ενόψει του μεγέθους της προτεινόμενης απόκλισης, πρέπει να αξιολογούνται αυτοτελώς από τον επενδυτή και από τη διοίκηση και όχι σε συνάρτηση με τον σκοπό του ειδικού πολεοδομικού σχεδίου, ούτε σε συνάρτηση με τη βιωσιμότητα του έργου», καταλήγει.
Είναι η τρίτη φορά που το ΣτΕ «κόβει» μεγάλη τουριστική εγκατάσταση στις Κυκλάδες, απορρίπτοντας παράλληλα τις μελέτες φέρουσας ικανότητας που εκπονούν οι επενδυτές. Είναι ενδιαφέρον δε ότι το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο υποδεικνύει ότι είναι αρμοδιότητα του Δημοσίου να εκπονήσει μελέτες φέρουσας ικανότητας για το σύνολο της έκτασης των μικρών νησιών και όχι μέσα από το πρίσμα κάποιας επένδυσης. Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί ότι η ΕΚΤΕΡ ανακοίνωσε πρόσφατα ότι από τα 53,3 εκατ. ευρώ της επένδυσης, τα 42,6 εκατ. ευρώ θα προέλθουν από δάνειο που συγχρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και την Τράπεζα Πειραιώς. Το γεγονός είναι ενδεικτικό της απουσίας ουσιαστικών κριτηρίων από το Ταμείο Ανάκαμψης για θέματα βιώσιμης ανάπτυξης στις χρηματοδοτήσεις.
Με πληροφορίες από την εφημερίδα “Καθημερινή”
