Και πρώτα η καλή είδηση. Η Ελλάδα δεν φαίνεται να επηρεάζεται από την εικόνα ξηρασίας που αντικρίζουμε το τελευταίο διάστημα σε άλλες χώρες του ευρωπαϊκού νότου. Δεν έχει πληγεί υπερβολικά από την ξηρασία. Οι ταμιευτήρες νερού, που καλύπτουν τις ανάγκες υδροδότησης μεταξύ άλλων της Αθήνας είναι γεμάτες.
Σε σχέση με ορισμένα νησιά του νότιου Αιγαίου από την άλλη πλευρά, το πρόβλημα είναι γνωστό. Η ξηρασία αποτελούσε πάντα πρόβλημα, και σε ορισμένα νησιά, όπως για παράδειγμα τη Φολέγανδρο, το νερό μεταφέρεται με πλοία ή σε άλλα γίνεται αφαλάτωση του θαλασσινού νερού, το οποίο χρησιμοποιείται ως πόσιμο, με τη βοήθεια φωτοβολταϊκών συστημάτων.
Αλλά και στην Ελλάδα οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής δεν μπορούν να κρυφτούν και προβληματίζουν τους εμπειρογνώμονες. Τα έντονα καιρικά φαινόμενα, όπως οι δυνατές βροχοπτώσεις, η βαρυχειμωνιά με ασυνήθιστα πολύ χιόνι και η ακραία ζέστη το καλοκαίρι, έχουν αυξηθεί τελευταία, αλλά δεν φαίνεται προς το παρόν τουλάχιστον να θέτουν σε κίνδυνο τη φετινή τουριστική σεζόν με περιορισμούς στην κατανάλωση του νερού.
Άδειες οι πισίνες;
Διαφορετική ωστόσο είναι η εικόνα στην Ισπανία. Όποιος αυτές τις ημέρες βρίσκεται στην Βαρκελώνη, οι θερμοκρασίες έχουν ξεπεράσει κατά πολύ τους 20 βαθμούς. Αυτό είναι καταρχήν θετικό για όποιον έρχεται από την ακόμη χειμωνιάτικη βόρεια Ευρώπη, αλλά στις παραλίες οι τουρίστες θα πρέπει να κάνουν ουρά για να κάνουν ντους μετά το μπάνιο. Η πρωτεύουσα της Καταλονίας έχει θέσει περιορισμούς και έχει βάλει σε λειτουργία μόνο ένα ντους ανά παραλία. Ο λόγος; Η ακραία ξηρασία που βιώνει εδώ και πολλούς μήνες η περιοχή και έχει οδηγήσει αναπόφευκτα σε περιορισμούς στην κατανάλωση του νερού σε περισσότερους από 200 δήμους της βορειοανατολικής Ισπανίας. Παρόμοια, αν και λιγότερο σοβαρά προβλήματα αντιμετωπίζει η Ανδαλουσία αλλά και άλλες περιοχές που κατατάσσονται στους ευρωπαϊκούς παραδείσους για διακοπές.
Λίγο πριν την έναρξη της θερινής σεζόν δεν είναι μόνο η τουριστική βιομηχανία που ανησυχεί. Όλο και περισσότεροι λάτρεις του μεσογειακού καλοκαιριού αναρωτιούνται εάν θα βρουν γεμάτες πισίνες ή εάν θα πρέπει να κάνουν ντους με το …δελτίο. Οι φόβοι δεν είναι εκτός πραγματικότητας. Στην Καταλονία οι ταμιευτήρες νερού είναι γεμάτοι μόνο στο 26% κατά μέσον όρο. Και για να έχουμε μέτρο σύγκρισης πέρυσι ήταν στο 58%. Από το φθινόπωρο του 2021 οι βροχοπτώσεις έχουν μειωθεί και είναι σπάνιες. Οι ειδικοί κάνουν λόγο για τη χειρότερη ξηρασία στην Καταλονία από την έναρξη των καταγραφών το 1914. Οι ειδικοί αποδίδουν αυτή την αρνητική εξέλιξη σε μεγάλο βαθμό στην κλιματική αλλαγή με ευθύνη του ίδιου του ανθρώπου. “Λόγω της κλιματικής αλλαγής, πρέπει να περιμένουμε ότι οι ξηρασίες θα γίνουν πιο συχνές, πιο έντονες και μεγαλύτερης διάρκειας τις επόμενες δεκαετίες” προειδοποιεί ο Χαβιέ Μαρτίν Βίδε, καθηγητής Φυσικής Γεωγραφίας στο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης. “Ακόμη και βραχυπρόθεσμα”, λέει, „η κατάσταση δεν είναι ρόδινη, δεν υπάρχει ορατό τέλος αυτής της ξηρασίας”.
Παρά τα μέτρα εξοικονόμησης νερού που υιοθετήθηκαν τέλος Φεβρουαρίου η στάθμη των υδάτων συνεχίζει να μειώνεται με ραγδαίο ρυθμό. Οι αγρότες πρέπει να καταναλώνουν 40% λιγότερο νερό, η βιομηχανία 15%. Μεταξύ άλλων, απαγορεύεται το πότισμα δημόσιων και ιδιωτικών χώρων πρασίνου και ο καθαρισμός των δρόμων με πόσιμο νερό. Τα σχέδια για την απαγόρευση να γεμίζουν οι πισίνες των ξενοδοχείων και των κολυμβητηρίων μπήκαν πρόσφατα στο συρτάρι.
Όμως τα ιδιωτικά νοικοκυριά στις περιοχές με παρατεταμένη ξηρασία και με συνολικά έξι εκατομμύρια κατοίκους δύσκολα θα μπορούν να απολαμβάνουν το κολύμπι σε ιδιωτικές πισίνες λόγω του ορίου κατανάλωσης των 230 λίτρων ανά κάτοικο και ημέρα. Κι αν η κατάσταση είναι τόσο άσχημη τώρα, φαντάζεται κανείς πώς θα είναι το κατακαλόκαιρο, όταν δεν θα βρέχει καθόλου ή ελάχιστα, οι τουρίστες θα καταφθάνουν μαζικά και η κατανάλωση του νερού θα εκτοξευτεί στα ύψη.
Φέτος η Ισπανία περιμένει ρεκόρ επισκεπτών. Στο Lloret de Mar, λίγο έξω από τη Βαρκελώνη, ενα θέρετρο που προσελκύει κυρίως νεαρής ηλικίας τουρίστες, και είναι δημοφιλές και στους Γερμανούς, στους 40.000 κατοίκους θα προστεθούν 100.000 τουρίστες το καλοκαίρι.
Σε ολόκληρη την Κόστα Μπράβα, ο “πληθυσμός” αυξάνεται από 265.000 σε περίπου 1,2 εκατομμύρια τον Αύγουστο. Η καταλανική Αρχή Υδάτων ACA έχει δώσει λήξη συναγερμού, τουλάχιστον προς το παρόν: Στα μέτρα περιορισμού έχουν ληφθεί υπόψη και οι καλοκαιρινές τουριστικές ροές, έτσι ώστε το νερό να επαρκεί, όπως ανέφερε ο επικεφαλής της Σάμουελ Ράιες. Αλλά οι επισκέπτες είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα, για παράδειγμα στα ξενοδοχεία, τα οποία ήδη έχουν μειώσει την πίεση του νερού. Μια σύντομη “περιπλάνηση” και σε άλλους δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς δείχνει τη σοβαρότητα του προβλήματος.
Στην Ιταλία οι κάτοικοι του βορρά ανησυχούν ιδιαίτερα. Στη λίμνη Γκάρντα, δημοφιλή προορισμό, και στον Πάδο, μεγαλύτερο ποταμό της Ιταλίας, η στάθμη του νερού είναι ανησυχητικά χαμηλή. Αλλά η τουριστική βιομηχανία είναι προσηλωμένη στα κέρδη, κάνει λόγο για κινδυνολογία και διαμαρτύρεται για μια “καμπάνια ξηρασίας”, όπως την αποκαλεί, η οποία έχει βλάψει την εικόνα της περιοχής και έχει προκαλέσει και μείωση του αριθμού επισκεπτών. „Κανείς δεν αποκρύπτει το γεγονός ότι πρόκειται για μια έκτακτη κατάσταση, αλλά η τρέχουσα στάθμη των υδάτων της λίμνης Γκάρντα δεν θέτει σε κίνδυνο καμία από τις κύριες τουριστικές ή αθλητικές δραστηριότητες που γίνονται εδώ”, ανέφερε η εφημερίδα “L’Adige” επικαλούμενη εκπρόσωπο της τουριστικής ένωσης της περιοχής γύρω από τη λίμνη. Ωστόσο οι επισκέπτες και οι εργαζόμενοι καλούνται να εξοικονομούν νερό.
Αλλά η ξηρασία έχει και την άλλη πλευρά, γιατί δημιουργεί ακόμη και νέα αξιοθέατα που προσελκύουν τουρίστες. Το περασμένο καλοκαίρι οι αρχές της Καταλονίας αναγκάστηκαν να περιορίσουν την πρόσβαση στον ταμιευτήρα Sau βόρεια της Βαρκελώνης, λόγω του πλήθους των ανθρώπων που ήθελαν να δουν την εκκλησία Sant Romá του 11ου αιώνα, η οποία διαφορετικά θα ήταν καλυμένη μέσα στο νερό. Στη λίμνη Γκάρντα στις αρχές του χρόνου το νησί San Biagio έγινε ξαφνικά προσβάσιμο με τα πόδια λόγω της έλλειψης νερού προς μεγάλο ενθουσιασμό πολλών. Όμως είναι αδιαμφισβήτητο ότι ο τουρισμός αυξάνει τις πιέσεις στη βιοποικιλότητα και τους υδάτινους πόρους.
Στη Γαλλία επίσης οι περισσότεροι παραθεριστές έρχονται ακριβώς όταν το νερό είναι πιο σπάνιο το καλοκαίρι. Σε ένα τμήμα του Εθνικού Πάρκου Calanques κοντά στη Μασσαλία ο συνωστισμός των επισκεπτών έχει οδηγήσει σε σοβαρή διάβρωση, οι επισκέπτες μόνο με προκράτηση μπορούν να επισκεφτούν τον κόλπο Sugiton. Ωστόσο, οι άνθρωπο του κλάδου δεν χάνουν την αισιοδοξία τους. “Πέρυσι, η ξηρασία ήταν ήδη ανησυχητική και παρόλα αυτά οι επαγγελματίες στις δραστηριότητες του νερού ήξεραν πώς να προσαρμοστούν. Η σεζόν ήταν πολύ καλή”, δήλωσε ο Φρανσουά ντε Κανσόν, πρόεδρος της γαλλικής τουριστικής ένωσης ADN Tourisme, σχετικά με την κατάσταση στη νοτιοδυτική Γαλλία. Και φέτος λοιπόν οι επαγγελματίες καλούνται να προσαρμοστούν. Σε κάθε περίπτωση η Γαλλία, όπου οι επιμέρους περιοχές εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τους τουρίστες, προσπαθεί να καταστήσει τον τουρισμό βιώσιμο. Στον ίδιο δρόμο και η Μαγιόρκα, που θέλει να ενισχύσει το οικολογικό αποτύπωμα και να επενδύσει περισσότερο σε βιώσιμες τουριστικές υποδομές.
