Η υπερχρήση του Διαδικτύου από τα παιδιά πλέον είναι εμφανής διά γυμνού οφθαλμού. Αυτό είναι το πιο συχνό πρόβλημα που διακρίνουν οι εκπαιδευτικοί για τους μαθητές τους, και στην έντασή του έχει συμβάλει η πανδημία. Βέβαια, το Διαδίκτυο εγκυμονεί κινδύνους για τους ανηλίκους οι οποίοι δεν έχουν και την απαραίτητη βοήθεια. Οι εκπαιδευτικοί δυσκολεύονται να διαχειριστούν δύσκολες καταστάσεις στις οποίες εμπλέκονται οι μαθητές όπως είναι η διαδικτυακή σεξουαλική παρενόχληση/αποπλάνηση ή κακοποίηση, η υπερβολική ενασχόληση και ο διαδικτυακός εκφοβισμός.
Οι γονείς επίσης βλέπουν το Διαδίκτυο σαν κάτι ξένο και έτσι δεν ξέρουν πώς να βοηθήσουν τα παιδιά τους για να αντιμετωπίσουν τους διαδικτυακούς κινδύνους, ενώ η πλειονότητα των γονιών δεν μπορούν να βάλουν όρια στα παιδιά ως προς τη χρήση των κινητών τηλεφώνων και των ταμπλετών και κατ’ επέκταση του Ιντερνετ. Τα παιδιά από την πλευρά τους χαμένα στον κόσμο του Ιντερνετ δεν έχουν μέτρο, κάνουν υπερχρήση με ό,τι αρνητικό –τόσο για την υγεία τους όσο και για τους κινδύνους που ελλοχεύουν– αυτή συνεπάγεται.
Ιδιαίτερα ανησυχητικά είναι τα αποτελέσματα της μεγάλης έρευνας –με μορφή ανώνυμου online ερωτηματολογίου σε 4.400 νηπιαγωγούς, δασκάλους, καθηγητές Γυμνασίου και Λυκείου από όλη τη χώρα– που διενεργήθηκε από τον Δεκέμβριο 2022 έως τον Ιανουάριο 2023 από το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Ερευνας σε συνεργασία με το Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο του υπουργείου Παιδείας.
• Μείζον ζήτημα είναι η υπερχρήση του Διαδικτύου από τα παιδιά. Σύμφωνα με την έρευνα, στην ερώτηση ποια είναι τα πιο συχνά προβλήματα που συναντούν σε σχέση με το Διαδίκτυο και τα παιδιά, το 68% των εκπαιδευτικών απάντησε η υπερβολική ενασχόληση, το 59% και το 50% η έλλειψη ορίων από τους γονείς και η έλλειψη επίβλεψης από αυτούς, αντίστοιχα. «Αυτό πρέπει να μας θορυβήσει, και τους αρμόδιους παράγοντες αλλά πρωτίστως τους γονείς. Οι γονείς αφήνουν τα παιδιά τους ουσιαστικά ανεξέλεγκτα όταν σερφάρουν στο Διαδίκτυο. Η εποχή μας επιβάλλει τα παιδιά να ασχοληθούν με το Διαδίκτυο, να αποκτήσουν ψηφιακές δεξιότητες. Ομως πρέπει να ασχολούνται δημιουργικά, ενώ αυτό που βλέπουμε τώρα είναι μία στείρα ενασχόληση», τόνισε, μιλώντας στην «Καθημερινή», η κ. Κατερίνα Ψαρουδάκη, στέλεχος του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου. «Παρατηρούμε πως στα επιμορφωτικά προγράμματά μας η συμμετοχή των γονιών είναι πολύ μικρή», πρόσθεσε η ίδια.
• Την ίδια στιγμή, το 65% των εκπαιδευτικών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και το 47% των εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας έχουν αντιληφθεί ότι κάποιος μαθητής ή μαθήτρια αντιμετωπίζει πρόβλημα υπερβολικής ενασχόλησης. Οπως ανέφεραν στην «Καθημερινή» εκπαιδευτικοί, από τα τέλη του Δημοτικού και σίγουρα στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο, το κινητό τηλέφωνο αρχίζει να γίνεται… βαριά εξάρτηση. Μάλιστα, σε ποσοστό σχεδόν 59% οι εκπαιδευτικοί δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης δηλώνουν ταυτόχρονα ότι δεν είναι ενήμεροι για το πώς πρέπει να το διαχειριστούν.
• Στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο ένας στους δέκα εκπαιδευτικούς (9%) έχει αντιληφθεί ή έχει μάθει ότι κάποιος μαθητής έχει πέσει θύμα διαδικτυακής παρενόχλησης/αποπλάνησης. Παράλληλα, το 6% ξέρει ότι κάποιος μαθητής έχει πέσει θύμα διαδικτυακής κακοποίησης, δηλαδή ότι απεικονίζεται σε εικόνες ή βίντεο σεξουαλικού περιεχομένου.
• Τα αντίστοιχα ποσοστά στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση είναι 2% για περιστατικά διαδικτυακής παρενόχλησης/αποπλάνησης και 0,5% για περιστατικά διαδικτυακής κακοποίησης.
• Το 26% των εκπαιδευτικών δευτεροβάθμιας και το 9% των εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης δηλώνουν ότι έχουν γίνει γνώστες περιστατικού διαδικτυακού εκφοβισμού. Και από τις δύο εκπαιδευτικές βαθμίδες, η πλειοψηφία (69%) ενημερώθηκε για το περιστατικό από τον ίδιο τον μαθητή και ένα 13% το πληροφορήθηκε από κάποιον άλλο μαθητή ή μαθήτρια.
• Ωστόσο είναι πολύ ανησυχητικό ότι παραπάνω από τους μισούς εκπαιδευτικούς και από τις δύο εκπαιδευτικές βαθμίδες (57% στον γενικό πληθυσμό, 54% στην πρωτοβάθμια και 60% στη δευτεροβάθμια) δηλώνουν ότι δεν είναι ενήμεροι για το πώς πρέπει να διαχειριστούν καταστάσεις διαδικτυακής σεξουαλικής αποπλάνησης/κακοποίησης εις βάρος των μαθητών τους.
• Το 42% των εκπαιδευτικών (39% στην πρωτοβάθμια και 45% στη δευτεροβάθμια) δηλώνει ότι δεν γνωρίζει πώς να διαχειριστεί καταστάσεις διαδικτυακού εκφοβισμού, με την πλειοψηφία αυτών να διδάσκει στο Λύκειο (49%).
Οι οκτώ στους δέκα εκπαιδευτικούς (79%) χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο κατά την εκπαιδευτική διαδικασία, είτε σε καθημερινή βάση είτε μερικές φορές την εβδομάδα, και μόνο το 2% δεν το χρησιμοποιεί καθόλου για τις ανάγκες του μαθήματος. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν τα στελέχη του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου, που δημοσιοποίησαν την έρευνα χθες Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου, οι εκπαιδευτικοί χρειάζονται στήριξη, ακόμα περισσότερη ενημέρωση και επιμόρφωση καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται ραγδαία και ο ρόλος τους είναι καταλυτικός στην εκπαίδευση των παιδιών στην ορθή χρήση του Διαδικτύου.
Οι αριθμοί
65% των εκπαιδευτικών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και το 47% της πρωτοβάθμιας έχουν εντοπίσει μαθητή ή μαθήτρια που αντιμετωπίζει πρόβλημα υπερβολικής ενασχόλησης με το Ιντερνετ.
9% των εκπαιδευτικών έχουν αντιληφθεί ότι κάποιος μαθητής ή μαθήτρια έχει πέσει θύμα διαδικτυακής παρενόχλησης/αποπλάνησης.
6% των εκπαιδευτικών έχουν αντιληφθεί ότι κάποιος μαθητής ή μαθήτρια έχει πέσει θύμα διαδικτυακής σεξουαλικής κακοποίησης (δηλαδή ότι απεικονίζεται σε εικόνες ή βίντεο σεξουαλικού περιεχομένου).
43% των εκπαιδευτικών έχουν αντιληφθεί ότι κάποιος μαθητής ή μαθήτρια συνομιλεί με αγνώστους στο Διαδίκτυο.
26% των εκπαιδευτικών έχουν αντιληφθεί περιστατικό διαδικτυακού εκφοβισμού εντός του σχολείου.
