Να κλείσει τα «παράθυρα» της αντικαπνιστικής νομοθεσίας που επιτρέπουν να βαπτίζονται χώροι κατ’ ουσίαν κλειστοί ως υπαίθριοι, διαλύοντας τον καπνό που θολώνει το τοπίο για τις ελεγκτικές αρχές, θα επιχειρήσει το πρώτο τρίμηνο του 2023 το υπουργείο Υγείας.
Σε συνεργασία με τα συναρμόδια υπουργεία θα προχωρήσει στην επικαιροποίηση του νόμου για την απαγόρευση του καπνίσματος σε δύο βασικές κατευθύνσεις:
# την ακριβέστερη περιγραφή των χώρων όπου απαγορεύεται το κάπνισμα, με ενδεχόμενη διεύρυνσή τους, καθώς και
# τον επαναπροσδιορισμό των καπνικών προϊόντων των οποίων η χρήση απαγορεύεται σε κλειστούς δημόσιους χώρους, λαμβάνοντας υπόψη όλα τα νέα προϊόντα που κυκλοφορούν.
Ηδη το υπουργείο έχει ξεκινήσει την επεξεργασία των σχετικών διατάξεων με στόχο να είναι έτοιμο το νέο θεσμικό πλαίσιο το πρώτο τρίμηνο του 2023. Την ίδια στιγμή σχεδιάζονται και δράσεις πρόληψης της καπνιστικής συνήθειας από τις πολύ μικρές ηλικίες. Ο στόχος είναι τα παιδιά που θα γεννηθούν στην Ελλάδα το 2025 να είναι η πρώτη γενιά που δεν θα καπνίζει και δεν θα εκτίθεται στον καπνό.
Οπως ανέφερε στην «Καθημερινή» η γενική γραμματέας Δημόσιας Υγείας Ειρήνη Αγαπηδάκη, «επεξεργαζόμαστε με τα συναρμόδια υπουργεία μια σειρά από διατάξεις οι οποίες θα κλείσουν κενά που έχουμε εντοπίσει στο θεσμικό πλαίσιο». Σύμφωνα με την κ. Αγαπηδάκη, τα κενά έχουν να κάνουν κυρίως με τον προσδιορισμό των χώρων όπου απαγορεύεται το κάπνισμα και κυρίως ποιοι θεωρούνται υπαίθριοι χώροι των καταστημάτων εστίασης (καφέ, μπαρ, εστιατόρια), ειδικά όταν «κλείνονται» με σκέπαστρα, πλεξιγκλάς και άλλα προστατευτικά.
Σύμφωνα με τον προηγούμενο νόμο, το κάπνισμα επιτρέπεται σε εξωτερικούς χώρους καταστημάτων μόνο όταν είναι περιμετρικά ανοικτοί σε δύο πλευρές τουλάχιστον και δεν είναι στεγασμένοι. Αν και έχει γίνει προσπάθεια με υπουργικές αποφάσεις και εγκυκλίους να γίνει πιο λεπτομερής περιγραφή του υπαίθριου χώρου (π.χ. το ύψος που μπορεί να έχουν τα προστατευτικά), οι διαφορές είναι συχνά δυσδιάκριτες και δυσχεραίνουν το έργο των ελεγκτών.
Ενα από τα σημεία που εξετάζονται στο πλαίσιο της επικαιροποίησης του θεσμικού πλαισίου είναι και ο προσδιορισμός αυτών των προϊόντων. Οπως σημειώνει η κ. Αγαπηδάκη, λαμβάνοντας υπόψη ότι από τον τελευταίο νόμο έως και σήμερα έχουν βγει πολλά νέα καπνικά προϊόντα θα πρέπει να προσδιοριστεί ακριβώς τι ισχύει για καθένα από αυτά.
Τα κενά αυτά δυσκολεύουν τους ελέγχους και θολώνουν και την εφαρμογή του νόμου. «Οταν είναι σαφές το θεσμικό πλαίσιο και γνωρίζεις πού απαγορεύεται και πού επιτρέπεται, είναι πιο εύκολο να ακολουθήσεις τους κανόνες», επισημαίνει η κ. Αγαπηδάκη, η οποία προσθέτει ότι θα πρέπει να εξετασθεί συνολικά και το επιχειρησιακό μέρος των ελέγχων ώστε αυτοί να γίνονται πιο συντονισμένα.
Πρόστιμα – Εσοδα
Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιοποίησε η Ελληνική Αστυνομία, τον περασμένο Δεκέμβριο διενήργησε σε όλη την επικράτεια περισσότερους από 25.000 ελέγχους σε καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος για την αντικαπνιστική νομοθεσία βεβαιώνοντας πάνω από 1.300 παραβάσεις, σε καπνίζοντες και υπευθύνους των επιχειρήσεων. Επίσης, την εβδομάδα 31 Δεκεμβρίου 2022 έως 8 Ιανουαρίου 2023 η ΕΛ.ΑΣ. πραγματοποίησε 9.100 ελέγχους, κατά τη διάρκεια των οποίων καταγράφηκαν 815 παραβάσεις της αντικαπνιστικής νομοθεσίας. Πολύ λιγότερους ελέγχους, σε αναλογία και του αριθμού των στελεχών τους, διενεργούν οι άλλες Αρχές. Οι ελεγκτές των Περιφερειών πραγματοποίησαν πέρυσι 11.270 ελέγχους, βεβαιώνοντας 247 παραβάσεις και καταλογίζοντας πρόστιμα 119.800 ευρώ, και το 2021 38.000 ελέγχους (328 πρόστιμα και 34.800 ευρώ). Οι ελεγκτές της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας πέρυσι (έως και το τέλος Νοεμβρίου) διενήργησαν 3.334 ελέγχους, βεβαιώνοντας πρόστιμα ύψους 151.000 ευρώ. Τους περισσότερους ελέγχους διενήργησαν το 2021: 7.900 έλεγχοι και 265.000 ευρώ πρόστιμα.
Το 2021 τα έσοδα από τα πρόστιμα που επιβλήθηκαν για παραβάσεις των διατάξεων για το κάπνισμα αλλά και των διατάξεων για τη διάθεση προϊόντων καπνού και αλκοολούχων ποτών σε ανηλίκους άγγιξαν το 1.920.000 ευρώ, ενώ αντίστοιχο ποσό εισπράχθηκε και το 2020 (1.907.000 ευρώ). Μικρότερα ποσά εισπράχθηκαν τα προηγούμενα έτη (1.420.000 ευρώ το 2019, 1.340.500 ευρώ το 2018 και 980.735 ευρώ το 2017), ωστόσο αξίζει να σημειωθεί ότι τον Νοέμβριο του 2019 «ξανάρχισε» με νέο θεσμικό πλαίσιο, πιο «τσουχτερά πρόστιμα» και περισσότερους ελέγχους η αντικαπνιστική νομοθεσία.
