Πύργος του Κόκκου στην Μέση Ποταμιά… Μία ξεχωριστή αναφορά διά χειρός Γιάννη Βασαλάκη
Δυο σπιτικά περίφημα και με τιμή παρόμοια (…)
νέα μάχη ξεκίνησαν, σε μια παλιά διχόνοια,
λερώνοντας τα χέρια τους μ’ αίμα αδερφικό*
Στο Λιεράδο, στο λαγκάδι της Μέσης Ποταμιάς στη Νάξο, ανάμεσα σε περιβόλια και τρεχούμενα νερά στέκει έως σήμερα κρυμμένος ο Πύργος του Κόκκου, πρωταγωνιστής του θρύλου του Τζαμπατή και της Αννούσας.
Κείμενο του Γιάννη Βασαλάκη
Στα τέλη του 17ου αιώνα οι Βενετσιάνοι άρχοντες δυνάστευαν το νησί έχοντας μετατρέψει σε δουλοπάροικους τους ντόπιους Αξώτες. Στο… φιλέτο της Ποταμιάς είχε την έπαυλή της η οικογένεια των Κόκκων, που ήταν Βενετσιάνοι μεν, αλλά είχαν γίνει ορθόδοξοι. Όταν οι ντόπιοι επίσης ορθόδοξοι Αξώτες προσπάθησαν να εξεγερθούν κατά των καθολικών φεουδαρχών ο πατριάρχης της οικογενείας Κωνσταντίνος Κόκκος που είχε και το αξίωμα του πρωτονοτάριου (τοπικός δικαστής) θεωρήθηκε πως υποκινούσε την εξέγερση. Ο Φραγκίσκος Μπαρότζης, επικεφαλής της καθολικής βενετσιάνικης οικογένειας των Μπαρότζι, του έστησε καρτέρι με τους άνδρες του. Τον σκότωσαν και τον πετσόκοψαν κανονικότατα με τσεκούρια –μόνο από το οικόσημο αναγνωρίστηκε το πτώμα του.
«Μνήμη θανάτου χρησιμεύει τω βίω, Κωνσταντίνος Κόκκος, 1686». Η επιγραφή βρίσκεται ακόμη στο υπέρθυρο της κεντρικής πόρτας του Πύργου. Η αρχόντισα Κόκκαινα (*μπαίνει η Μαρία Τζομπανάκη*) ορκίστηκε να εκδικηθεί τον άντρα της. Μάζεψε συγγενείς και φίλους και έδωσε εντολή. Ο Φραγκίσκος Μπαρότζης και οι άνδρες του μακελεύτηκαν με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, μια μέρα που επέστρεφαν στον δικό τους πύργο, στο Χαλκί.
Το μίσος της Κόκκαινας ήταν άσβεστο. Ελα όμως, λέει η παράδοση, που είχε μια έφηβη κόρη, την Αννούσα. Δεν ήξερε ότι λίγο καιρό αργότερα, η νεαρή αρχοντοπούλα θα συναντούσε σε μία από τις βόλτες της στο ποτάμι τον Τζαμπατή Μπαρότζη, τον γιό του δολοφόνου του πατέρα της. Οι δυο τους θα έδιναν κρυφά ραντεβού στον νερόμυλο, θα ερωτεύονταν και θα αποφάσιζαν να παντρευτούν.
Όταν έμαθε ποιον συναντά η κόρη της, εμμμ ας πούμε πως δεν το πήρε και πολύ καλά. Όμως οι δυο νέοι συνεννοήθηκαν και μια νύχτα χωρίς φεγγάρι κλέφτηκαν και παντρεύτηκαν. Σε αντίθεση με τον Ρωμαίο και την Ιουλιέτα, η παράδοση λέει πως εδώ υπήρξε χάπι εντ. Ο γάμος φέρνει τον σασμό, που λένε και στα σίριαλ. Για το ζευγάρι. Γιατί η Αρχόντισσα Κόκκαινα ποτέ δεν τους συγχώρησε. «Καλύτερα να σπάσω και τα δυο μου πόδια, παρά να περάσω το κατώφλι του σπιτιού τους», ορκίστηκε, λέει ο θρύλος, και παρέμεινε μόνη στον Πύργο της Ποταμιάς μέχρι τον θάνατό της…
(*τίτλοι τέλους, μπαίνει τραγούδι Κότσιρα*)
Που ‘σαι Σπύρος Πετρουλάκης να γράψεις το πρίκουελ!
* Ουίλιαμ Σαίξπηρ, «Ρωμαίος και Ιουλιέτα», μτφ Διονύσης Παρούτσας
Ενημερωτικά…
Πύργος Κόκκου (κεντρική φωτογραφία Μαρία Διαμαντάρα)
Στο Λιεράδο, ένα από τους συνοικισμούς της Ποταμιάς, βρίσκεται ο εντυπωσιακός πύργος του Κόκκου που κτίστηκε τον 17ο αιώνα από την ορθόδοξη οικογένεια των Κόκκων.
Στο υπόγειο του σώζεται νερόμυλος, ενώ στα υπέρθυρα του, διακρίνονται ενδιαφέρουσες επιγραφές όπως «Μνήμη θανάτου χρησιμεύει τω βίω 1686» κ.α. Σύμφωνα με την παράδοση, στον πύργο του Κόκκου, που κάποτε ανήκε και στην οικογένεια Μπαρότσι, διαδραματίσθηκε και μια ιστορία αγάπης ανάλογη με αυτήν του Ρωμαίου και της Ιουλιέττας, ανάμεσα στις οικογένειες Κόκκου και Μπαρότσι.
Ο πύργος ήταν για πολλά χρόνια ημιερειπωμένος και πρόσφατα αναστηλώθηκε από τον τωρινό ιδιοκτήτη του πύργου, Στράτο Φουτάκογλου.
