Κυριακάτικος μουσικός περίπατος στα στενά του Ψυρρή με τους κουδουνάτους από το Φιλώτι να περπατούν υπό τους ήχους της παραδοσιακής μουσικής στους δρόμους του Ψυρρή και κατέληξαν στην έδρα του Συλλόγου Φιλωτιτών Νάξου, οπού εκεί έστησαν γλέντι με κεράσματα.
Κυριακή χθες 12 Φεβρουαρίου και στα στενά του Ψυρρή η Νάξος και δη το Φιλώτι κλέβει τη παράσταση. Πως; Μα μέσα από τους Κουδουνάτους. Οι οποίοι υπό τους ήχους της παραδοσιακής μουσικής έσπασαν την ρουτίνα των επισκεπτών και κατοίκων στην ιδιαίτερη αυτή περιοχή της Αθήνας… Όπως αναφέρει στην ιστοσελίδα Koronida.blogspot.gr «Οι Κουδουνάτοι από το Φιλώτι της Νάξου περπάτησαν με παραδοσιακή μουσική τους δρόμους του Ψυρρή και κατέληξαν στην έδρα του Συλλόγου Φιλωτιτών Νάξου, οπού εκεί έστησαν γλέντι με κεράσματα. Παρά το τσουχτερό κρύο που είχε, πολύ κόσμος ακολούθησε και παρακολούθησε το έθιμο, που κρατά εδώ και πάρα πολλά χρόνια και αναβιώνει κάθε χρόνο στου Ψυρρή από τον Σύλλογο Φιλωτιτών Νάξου». Να σημειώσουμε εμείς ότι στην Αθήνα είδαμε είδαμε για πρώτη φορά την συγκεκριμένη απόβαση. Επίσης ανάμεσα στους πρωταγωνιστές εντοπίσαμε τον Πρόεδρο του Πολιτιστικού Συλλόγου κο Αντώνη Τζιώτη και τον Πρόεδρο της Κοινότητας κο Βασίλη Κρασσά αλλά και μέλη του συλλόγου που χόρεψαν κι αυτοί έχοντας μάλιστα πρωταγωνιστικό ρόλο…Α και βέβαια είχαμε και τους οργανοπαίκτες. Τον 90χρονο Μάκαρη να παίζει τσαμπούνα και τους Λιανό – Νίκη Κοττάκη σε τσαμπούνα και τουμπάκι, οι οποίοι ως ανήψια συνεχίζουν την παράδοση του θείου…
Ποιοι είναι αλήθεια οι κουδουνάτοι; Διαβάσουμε στον «Ορεινό Αξιώτη» ότι «Οι ‘’κουδουνάτοι’’ είναι ένα πανελλαδικό έθιμο της αποκριάς που συναντάτε κυρίως σε ορεινές περιοχές της Ελλάδας όπου υπάρχει κτηνοτροφία . Στη Νάξο υπήρχε και υπάρχει σαν έθιμο στα χωριά Απείρανθο , Φιλότι και Κόρωνο . Παρόλο που η εικόνα των ΄΄κουδουνάτων ‘’ των τριών χωριών της Νάξου είναι διαφορετική το νόημα και ο λόγος ύπαρξης τους είναι ο ίδιος . Οι ‘’κουδουνάτοι’’ εξυπηρετούσαν την πανάρχαια ανάγκη των βοσκών να διώξουν τα κακά πνεύματα , μια κληρονομιά δεισιδαιμονιών που μας ταξιδεύει τόσο στα διονυσιακά μυστήρια και τους ακολούθους του Διονύσου όσο και στην εξήγηση κάθε αρρώστιας σε μορφή κακού πνεύματος .
Να σημειώσουμε εδώ ότι την συγκεκριμένη περίοδο οι βοσκοί έχουν ξεκουδουνώσει τα κοπάδια τους και τα κουδούνια τα είναι στο χωριό . Όλοι οι βοσκοί τα ξημερώματα της Καθαράς Δευτέρας και με την ανατολή του ήλιου έδεναν το σύνολο των κουδουνιών μαζί και τα χτυπούσαν στις αυλές των σπιτιών τους . Ο ήχος εμφαντικότατος άλλαζε σύμφωνα με τις δυνάμεις τους και αυτό συνεχιζόταν μέχρι τις 8 το πρωί οπότε τη σκυτάλη έπαιρνε η δεύτερη μορφή των ‘’κουδουνάτων’’ . Οι ‘’κουδουνάτοι’’ αυτοί ήταν νεαροί βοσκοί , καπάτσοι και δυνατοί (για να αντέχουν ) Φορούν τα ίδια ρούχα που φορούσαν στη μάντρα τους , τα ξώραφα για παπούτσια αλλά γύρω από τη μέση και τη κοιλιά τους ζωνόταν με προβιά κατσίκας . Η προβιά δενόταν καλά και πάνω σε αυτή προσαρμοζόταν σχοινί σε μορφή στρατιωτικής εξάρτησης όπου ο κάθε ‘’κουδουνάτος’’ έδενε όσα κουδούνια μπορούσε να σηκώσει . Απαραίτητο για κάθε κουδουνάτο , όπως και για κάθε βοσκό , ήταν το ραβδί του , εργαλείο και μέσο εκφοβισμού ταυτόχρονα .
Το βάρος των κουδουνιών συνολικά ήταν από 10 έως 20 κιλά και δενόταν χωρίς τις κουδουνίστρες (κουδουνίστρες ήταν τα λουριά που έδεναν το κουδούνι στο λαιμό του ζώου . Το βάρος όμως των κουδουνιών αυξανόταν γεωμετρικά με τη κίνηση και το χοροπήδημα των ‘’κουδουνάτων’’ . Εδώ προέκυπταν δύο προβλήματα που έκαναν άκρως απαραίτητη τη προβιά της κατσίκας: 1ον το βάρος των κουδουνιών και η δύναμη που χτυπούσαν το σώμα του κουδουνάτου και 2ον ο τυχόν συντονισμός του χτυπήματος των κουδουνιών με τους παλμούς της καρδιάς κάτι που θα προκαλούσε ακαριαίο θάνατο .
Να σημειώσουμε εδώ ότι όσο απίθανο και αν ακούγεται τα κουδούνια κάθε βοσκού δεν είναι απλά μέταλλα που χτυπάνε , κουρδίζονται σαν μουσικά όργανα και ο καλός παλιός βοσκός ήξερε να τα συντονίζει , να τα βάζει σε σειρά και το κοπάδι να μετατρέπεται σε ορχήστρα πραγματική . Το ίδιο μπορούσε να πετύχει και πάνω στον ‘’κουδουνάτο’’ αλλά μπορούσε να γίνει και τυχαία . Εδώ ερχόταν η προβιά να εξυπηρετήσει το ρόλο της ηχομόνωσης για την καρδιά του ‘’κουδουνάτου’’ . Το πρόσωπο το έκρυβαν σπάνια και σαν καπέλο είχαν τη τραγιάσκα . Ο ρόλος τους ήταν να γυρνάνε όλο το χωριό από νωρίς το πρωί , να κάνουν φασαρία ώστε να φύγουν τα κακά πνεύματα και οι αρρώστιες , αλλά και να πειράξουν και να συμμετέχουν στο γλέντι που στηνόταν τη Καθαρά Δευτέρα.
Μπορεί σήμερα , φαινομενικά , να μην έχουμε ανάγκη να διώξουμε τα κακά πνεύματα αλλά καλού κακού ας ντυθούν σε όλα τα χωριά της Ορεινής Νάξου πολλοί ‘’ κουδουνάτοι ‘’ αυτές τις μέρες , ποτέ δε ξέρεις τι γίνεται , όλο και κάτι θα γλιτώσουμε από τα κακά πνεύματα των ιθυνόντων .
